تجهیزات تصفیه فاضلاب

انتخاب صحیح و بکارگیری اصولی انواع تجهیزات تصفیه فاضلاب، میتواند از بسیاری از آلودگیهای زیست محیطی جلوگیری کرده و به حفظ بهداشت و سیمای شهری مناسب کمک کند. ضمن اینکه با راه‌اندازی خطوط پالایش قدرتمند با استقرار تجهیزات تصفیه فاضلاب کارآمد، قادر خواهیم بود فاضلابها را به پسابی تمیز (رفع 96-99% آلودگی‌ها) تبدیل کنیم. بدین‌ترتیب قابلیت استفاده مجدد از پسابها بدست آمده و در میزان مصرف آب، صرفه جویی قابل‌توجهی به‌عمل می‌آید.

باتوجه به گونه‌های مختلف مواد شیمیایی، ویروسها و باکتری‌های موجود در گندآبها و شدت کدورت و آلودگی آنها، مشخصاَ انواع تجهیزات تصفیه فاضلاب به‌گونه ای طراحی شده‌اند که هم بتوانند در سه خط ابتدایی، میانی و نهایی پالایش قرار بگیرند. و هم هریک بتوانند با ایفای وظیفه‌ای موثر و متفاوت، فرآیند گندزدایی و پاکسازی پسابها را گام به گام به ثمر بنشانند.

مزیت های خرید تجهیزات تصفیه فاضلاب

با احداث خطوط مختلف پالایش فاضلاب و بکارگیری انواع تجهیزات تصفیه فاضلاب، چه اتفاقات مثبتی در پیش خواهد بود؟!. این سوال مهمیست که در قالب پارامترهای زیر، بدان پاسخ خواهیم داد:

1. محیط زیباتر:

برخی از سیستم‌های تصفیه، بعنوان حدفاصلی میان دریافت فاضلابها از کاربری‌ها و انتقال این جریانات به شبکه‌های اصلی/یا فرعی انتقال فاضلاب عمل میکنند. بنابراین بایستی همواره تمهیداتی اندیشیده شود تا گندآبها به محیطهای باز شهری و محوطه‌های مسکونی راه پیدا نکنند.

2. عدم اتلاف آب:

به‌لطف نصب تجهیزات تصفیه فاضلاب، میتوان به پسابهای باکیفیتی دست یافت و فاضلابهای گندزدایی‌شده را بمنظور استفاده‌های غیرشرب، بکار گرفت. بدین ترتیب به منابع آبی، فشار کمتری وارد خواهد شد.

3. حفظ اکوسیستم‌ها و چرخه‌های غذایی طبیعی:

ورود فاضلابها به رودخانه‌ها از یکسو و برداشت بی‌رویه‌ی آب سفره‌های زیرزمینی و رودخانه‌ها برای آبیاری‌های شهری و امور کشاورزی از سوی دیگر، میتواند موجب مرگ و میر آبزیان و همچنین نابودی اکوسیستم‌ها شود. فلذا با تصفیه به‌موقع فاضلاب‌ها و بکارگیری مجدد آنها در امور کشاورزی/آبیاری، میتوان تا حد زیادی از این رخدادها جلوگیری کرد.

4. قابلیت گندزدایی گسترده:

پس از مراحل پیش تصفیه، با خرید پکیج تصفیه فاضلاب و سیستم‌های فیلتراسیون کمک کننده، امکان گندزدایی فاضلابها تا حتی 99% نیز وجود دارد.

5. تنوع ساختاری و عملکردی:

نکته‌ی قابل اهمیت در سیستم های تصفیه فاضلاب اینست که باتوجه به کارکرد متنوعشان، میتوان تمامی آنها را در یک خط کامل پالایش مورد استفاده قرار داد.

6. جلوگیری از شیوع بیماری‌ها:

آب آلوده همواره یکی از علل شیوع بیماری‌های واگیردار و کشنده، چه در انسانها/و چه در حیوانات است. فلذا جمع آوری و پالایش گندآب‌ها همیشه باید بعنوان یکی از مهمترین امور شهری، موردتوجه قرار گیرد.

7. سرعت بیشتر:

سیستمهای مدرن، فرآیند تصفیه فاضلاب‌ها را بسیار تسریع بخشیده‌اند.

8. مقرون بصرفگی:

اکثر تجهیزات تصفیه فاضلاب، باتوجه میزان دوام و توانایی عملکردیشان، دارای قیمت کاملاَ اقتصادی می‌باشند. بعنوان مثال سپتیک تانک ها، هم قیمت مناسبی دارند؛ و هم هیچگونه مصرف انرژی نخواهند داشت. (بدلیل کارکرد تماماَ مکانیکی-بیولوژیکی)

9. نیاز به تعمیرات کم:

خوشبختانه انواع سیستمهای تصفیه فاضلاب، نیاز به سرویسهای دوره‌ای و عملیات‌های تخلیه دارند؛ و نه تعمیر مداوم. درنتیجه هزینه نگهداری اکثر این تجهیزات، پایین است.

10. قابلیت تولید درابعاد و ظرفیتهای مختلف:

متناسب با انواع نیازها و محدودیت‌های فیزیکی پروژه‌ها.

لیست انواع تجهیزات تصفیه فاضلاب

بمنظور انجام فرآیند کامل گندزدایی و پالایش جریانات فاضلابی، از انواع تجهیزات تصفیه فاضلاب در مراحل مختلف بهره گرفته میشود. مهمترین سازه‌ها و سیستم های تصفیه فاضلاب عبارتند از:

• گندانبار یا مخازن سپتیک
• چربی گیر پلی اتیلن یا فایبرگلاس
• مخازن متعادساز
• حوضچه‌های ته نشینی
• ایستگاه پمپاژ فاضلاب
• آشغالگیر
• راکتوهای دانه گیری
• پکیج تصفیه فاضلاب
• فیلتر پرس
• اسکروپرس
• پکیج تزریق مواد شیمیایی
• انواع فیلترهای کربن فعال، فیلتر شنی و سیستم RO
• دستگاه‌های ازن ژنراتور
• کلریناتور.

پیشینه استفاده از سیستم تصفیه فاضلاب در ایران

طبق مطالعاتی که توسط کارشناسان شرکت ناب ملل انجام شده است، سابقه استفاده از تجهیزات تصفیه فاضلاب در ایران به قرن سوم هجری و به شهر اصفهان باز می‌گردد. هم اکنون نیز شهر اصفهان یکی از شهرهای بزرگ کشور است که از سیستم فاضلاب شهری در:

• محله‌های قدیمی بصورت کامل؛ و
• در محله‌های جدید و شهرک‌های صنعتی در حد بیش از 80 درصد

بهره مند است. اولین تصفیه خانه فاضلاب شهری ایران به شیوه مدرن در سال ۱۳۴۰ در شهر تهران به روش لجن فعال متداول برای تصفیه فاضلاب‌های خانگی منطقه صاحبقرانیه و در سال ۱۳۴۶ در اصفهان با روش مذکور و با استفاده از فیلترهای چکنده احداث شد. البته که ایرانیان را همواره به عنوان اولین و بهترین طراحان سیستمهای اگو و فاضلاب و مدیریت آب در جهان شناخته‌اند. وجود سیستمهای دپو و به گردش درآوردن فاضلاب در تخت جمشید (هخامنشیان) و سیستم مدیریت آب در سازه‌های آبی شوشتر (ساسانیان) خود گواه بر این ادعا میباشد. همچنین طبق مشاهدات تاریخی، برخی تجهیزات تصفیه فاضلاب با کارکرد ابتدایی و ساده در اعصار مختلف مورد استفاده قرار میگرفتند.

درحقیقت خطر اصلی این مواد به این خاطر است که دارای خاصیت تجمع پذیری در بدن موجودات زنده هستند که از طریق زنجیره غذایی در کل اکوسیستم به گردش در آمده و بر اثر واکنش‌های شیمیایی به مواد سمی و خطرناکی که قابلیت سرطان زایی دارند، تبدیل می‌شوند. بدین شکل خطرات احتمالی این امر، تمامی موجودات حاضر در طبیعت، از جمله انسانها را تهدید میکند.

نحوه کارکرد تجهیزات تصفیه فاضلاب مقدماتی

بمنظور سبک‌سازی جریانات فاضلابی از توده‌های لجن، ذرات جامد معلق، چربیها، روغن‌ها و…، از تجهیزات تصفیه فاضلاب خاصی در مراحل پیش تصفیه استفاده میشود. کارکرد کلی و مهمترین هدف عملکردی هریک از این سیستم‌ها، مطابق تشریحات زیر است:

• چربی گیر DAF:

غالباَ پیش از سیستم سپتیک، در یک خط تصفیه فاضلاب قرار می‌گیرند و به مخازن سپتیک کمک می‌کنند. بدینگونه که گریس‌ها، چربیها و روغنهای محلول در جریانات گندآبی، پس از ورود به چربی گیر پلی اتیلن گرفته میشوند. بنابراین در مرحله بعد، کار مخازن سپتیک برای تصفیه‌ی چنین پساب تمیزتری آسانتر خواهد بود. (بخصوص برای فاضلابهای خروجی از رستورانها، فست‌فودها و آشپزخانه‌های صنعتی)

• سپتیک تانک:

در انواع گونه‌های فایبرگلاسی و پلی اتیلن تولید میشوند و با ورودی خاص خود، جریانات فاضلابی را به حالت سکون وا می‌دارند. درپی ایجاد همین حالت سکون در فاضلابهای واردشده به سپتیک تانک، یک لایه روغن و گریس تشکیل میشود. زیر لایه‌ی روغنی، پساب شفاف‌تر باقی میماند و ذرات معلق و لجن نیز به کف مخزن سپتیک می‌روند. درواقع عناصر سنگینتر ته نشین میشوند و باکتری‌های بیهوازی موجود در دستگاه، به تجزیه‌ی لجنها و جامدات و رفع دو سوم از آلودگی فاضلابها می‌پردازند.

• آشغالگیرها:

اگرچه این بخشها یا در پکیجهای تصفیه صنعتی و یا در انواع تصفیه خانه فاضلاب (که مربوط به مراحل پایانی پالایش میشوند) تعبیه میشوند. اما باتوجه به نوع کارشان، در دسته‌ی ادوات پیش پالایش قرار میگیرند. آشغالگیرها مطابق با نامشان و به‌لطف حالت توری و میله‌دار، جامدات درشت، قلوه سنگها، پلاستیک و چوب و… را از جریانات فاضلابی جداسازی میکنند.

• دستگاه کلرزن:

گاهاَ برای یک دور گندزدایی کلی، از کلر و دستگاه کلرزن در فرآیند تصفیه جریانات فاضلابی استفاده میشود.

عملکرد سیستم های تصفیه فاضلاب در مراحل پایانی

پس از طی‌شدن مراحل پیش پالایش (تصفیه مقدماتی)، پساب حاصله برای گندزدایی نهایی به مراحل میانی و پایانی انتقال می‌یابد. برخی از این سیستم‌ها عبارتند از:

1. ایستگاه پمپاژ فاضلاب:

لیفت استیشن‌ها بعنوان یک عنصر واسطه برای انتقال پسابها/و فاضلابها مطرح هستند؛ و نه یک سیستم تصفیه. بطورکلی هرگاه قصد انتقال جریانات آلوده را از نقاطی با کد ارتفاعی پایینتر به سطوح بالادستی (قرارگرفته در نقاط مرتفع‌تر) داشته باشید، نقش ایستگاه‌های پمپاژ فاضلاب غیرقابل انکار خواهد بود.

2. پکیج تصفیه فاضلاب:

قدرتمندترین تجهیزات تصفیه فاضلاب هستند که بسته به طراحی و دقت پالایش خود، قادرند آلودگیهای جامد و محلول و ویروسهای موجود در گندآبها را تا 99% برطرف نمایند. پکیجهای تصفیه فاضلاب از بسیاری از فیلترها و بخشهای مجزای پالایشی در قالب یک دستگاه، تشکیل شده‌اند. (سه مرحله تصفیه‌ی مقدماتی، بیولوژیکی هوازی/و بیهوازی و شیمیایی)

3. فیلتر شنی، فیلترهای کربنی و سیستم اسمز معکوس:

اگرچه این فیلترها بیشتر برای فرآیند تصفیه آب بکار گرفته میشوند. ولی در بحث گندزدایی فاضلابها نیز نقش موثری دارند.

4. پکیج تزریق مواد شیمیایی:

دوزهای مختلفی از مواد منعقدکننده (آلومها، آهک، پلی‌الکترولیت‌های مصنوعی و…) با استفاده از پکیج تزریق مواد شیمیایی به جریانات فاضلابی تزریق میگردد. درنتیجه ذرات جامد و شیمیایی کوچکتر و محلول به‌هم می‌چسبند و به لخته‌های بزرگتر تبدیل خواهند شد.

5. راکتورهای دانه گیری:

علاوه بر فرآیند دانه گیری ذرات جامد نسبتاَ ریزتر، به جداسازی مواد آلی از فاضلابها نیز کمک میکنند.

6. دستگاه ازن ساز:

اینگونه تجهیزات تصفیه فاضلاب چه در مراحل ابتدایی و چه در فرآیندهای پایانی پالایش، به جریانات گندآبی تزریق شده و چندصد برابر کارآمدتر از کلرها، قادر به حذف آلودگیها هستند. ضمن اینکه از یکسو از تشکیل جلبک و رسوب در کناره‌ی دیواره‌های مخازن جلوگیری میکنند. و از سوی دیگر پس از گندزدایی، به سرعت از آبها/فاضلابها حذف میشوند.

7. مخازن ته نشینی و متعادلساز.

لجن های فرآیند تصفیه فاضلاب چگونه تخلیه میشوند؟

لجنهای ته نشین‌شده، بسته به «مرحله فرآیند» و «دستگاه مربوطه»، به شکلهای مختلفی تخلیه میشوند. بطوریکه لجنهای کف سپتیک تانکها، بایستی طی دوره‌های مشخصی (گاهاَ هر 1 یا 2 سال یکبار) تخلیه‌سازی شوند. البته توده‌های لجن موجود در مخازن سپتیک را نباید بطور کامل تخلیه نمود. زیرا محل زیست باکتری های بی هوازی می‌باشند و درصورت تخلیه کامل، عملکرد بیولوژیکی اینگونه تجهیزات تصفیه فاضلاب، شدیداَ تضعیف خواهد شد!!

همچنین در پایان فرآیندهای تصفیه فاضلاب نیز میتوان از دستگاه اسکرو پرس و فیلتر پرس استفاده نمود. این سیستمها قادر به آبگیری کامل لجنها هستند و نهایتاَ کیکهای خشک لجن را میتوان بصورت فشرده، تخلیه نمود.

قیمت تجهیزات تصفیه فاضلاب

همانگونه که عنوان شد، در فرآیند پالایش جریانات فاضلابی میتوان از دستگاه‌های مختلفی بهره مند شد که البته قیمت هریک از تجهیزات تصفیه فاضلاب متفاوت خواهد بود. ذیلاَ به اصلی ترین پارامترهای موثر بر تعیین قیمت سیستم های تصفیه فاضلاب که بعضاَ مشترک نیز می‌باشند، اشاره خواهیم نمود:

• ظرفیت و ابعاد و اندازه دستگاه
• حالت کارکرد اتومات یا نیمه خودکار سیستمها
• چگونگی و مقدار آبگیری. (مختص انواع دستگاه فیلتر پرس و اسکروپرس)
• میزان کارآمدی در فرآیند گندزدایی
• میزان بکارگیری فیلترها
• متریال مورد استفاده در بدنه
• عایق بندی و عدم نشتی
• جنس قطعات مکانیکی/و الکتریکی
• قدرت پمپهای ارسال و دوزینگ
• قابلیت تنظیم. (میزان کنترل پذیری دستگاه‌ها، مشخصاَ بر قیمت تجهیزات تصفیه فاضلاب موثر خواهد بود)
• دقت تصفیه
• تعداد مخازن. (مربوط به پکیج‌ها و مخزنهای سپتیک)
• امکان ساخت سفارشی
• امکان تنظیم پی‌هاش و حذف مقادیر مشخصی از مواد معدنی و مغذی موجود در فاضلابها و…

مسلماَ بر اساس پارامترهای فوق نمیتوان به تعریف مشخصی از قیمت دستگاه‌های مربوط به حوزه پالایش گندآبها دست یافت. برهمین اساس توصیه میشود جهت دریافت کاتالوگ مشخصات فنی و قیمت دقیق سیستم های تصفیه فاضلاب، با کارشناسان گروه صنعتی معتبر ناب ملل تماس حاصل فرمایید.

راهنمای انتخاب تجهیزات تصفیه فاضلاب

جهت خریدی مطمئن و کارآمد برای هر نوع دستگاه صنعتی، بایستی به راهنمایی‌های تجربی و مطالعه پارامترهای مختلف، اتکا نمود. چراکه قیمت این تجهیزات عمدتاَ زیاد بوده و هرگونه انتخاب اشتباه، علاوه بر ایجاد اختلال در فرآیند پالایش فاضلابها، ضررهای مختلفی را به کارفرمایان وارد می‌آورد. بنابراین بمنظور انتخاب تجهیزات تصفیه فاضلاب بایستی به موارد زیر توجه داشت:

• بسته به میزان آلودگی فاضلابها، خطوط تصفیه گندآبها را طراحی و تعیین نمایید.
• چگونگی دریافت فاضلابها از منبع تولید، در بکارگیری ادوات مختلف نقش خواهد داشت.
• نوع جریانات فاضلابی (بهداشتی، انسانی و صنعتی) در انتخابو خرید تجهیزات تصفیه فاضلاب موثر است.
• معمولاَ بایستی بیشتر از نیاز فعلی، به تعیین ظرفیت دستگاه های پالایشی اقدام نمود.
• پیش از انتخاب نهایی، کاتالوگ مشخصات فنی مربوط به هر دستگاه را بررسی کنید. سپس ببینید آیا ابعاد دستگاه با فضای دراختیارتان همخوانی دارد یا که خیر.
• چنانچه حجم لجن زیادی در فرآیندهای گندزدایی و ته نشینی باقی میماند، حتماَ به تهیه اسکروپرس و فیلترپرس اقدام نمایید.
• مطمئن شوید دستگاه مربوطه، هیچگونه نشت بوی نامطبوع نداشته باشد.
• بسته به محیطی که میخواهید دستگاه‌ها را در آن قرار دهید، جنس بدنه تجهیزات تصفیه فاضلاب را تعیین کنید. (بطور مثال برای محیطهای پررطوبت، انتخاب یک سیستم فلزی اشتباهی نابخشودنی بشمار می‌آید)