دی اریتور یا هوازدا دستگاهی است که اکسیژن و گازهای حل‌شده در آب ورودی به بویلرهای تولید بخار را حذف می‌کند.
دی اِریتور یا هوازدا
در دمای 85 درجه‌ی سلسیوس، حدود 3.5 گرم اکسیژن در هر 1000 گرم آب وجود دارد که این اکسیژن باعث خوردگی و ایجاد خرابی‌هایی در بویلر می‌شود. چنین خرابی‌هایی از دو طریق صورت می‌گیرد: نخست اینکه اکسیژن با چسبیدن به دیواره‌های بویلر باعث اکسیداسیون (زنگ‌زدن) جداره‌‌های داخلی و لوله‌ها می‌شود و دوم اینکه اکسیژن با کربن ترکیب شده و کربنیک‌اسید ایجاد می‌کند که در نتیجه‌ی آن آهن در آب حل شده و باعث زنگ‌زدگی بیشتر می‌شود.
دی اریتورها می‌توانند میزان اکسیژن را تا ppm 20 (دو میلی‌گرم در لیتر) یا کمتر از آن کاهش دهند. نخستین گام برای جداسازی گازهای اضافی از آبِ تغذیه‌ی بویلرها گرم‌کردن آب جهت جداسازی اکسیژن از آن است. رابطه‌ی معکوسی بین میزان گازهای محلول در آب با دما وجود دارد؛ یعنی با بالارفتن دمای آب، اکسیژن موجود در آن کمتر می‌شود. منابع تأمین آب بویلر معمولاً در درجه حرارت 85 تا 90 درجه‌ی سلسیوس عمل می‌کنند تا میزان اکسیژن موجود در آب به 2 میلی‌گرم در یک لیتر کاهش یابد.
در دی اریتورهایی که در فشار اتمسفر یا در خلاء کار می کنند نمی‌توان دمای آب را بیش از حد بالا برد چون احتمال تبخیر آب و وقوع پدیده‌ی کاویتاسیون (حفره‌زایی) در پمپ‌ها بالا می‌رود.
به دلیل این مشکلات تنها امکان جداسازی مقداری از اکسیژن آب وجود دارد و مابقی اکسیژن موجود در آب را باید با افزودن مواد شیمیایی مانند سدیم سولفات و هیدرازین از بین برد. در مواردی که نباید مواد شیمیایی به آب اضافه شود از دی اریتورهای تحت فشار استفاده می‌گردد تا امکان جداسازی اکسیژن تا حد لازم از آب فراهم شود.
نحوه‌ی عملکرد دی اریتور
چنانچه مایع در دمای اشباع خود باشد میزان گازهای محلول در آن تقریباً به صفر می‌رسد. در این حالت مایع یا باید در تلاطم بسیار بالایی باشد یا به جوش آید تا از خروج تمامی گازها اطمینان حاصل شود. برای ایجاد چنین تلاطمی دو روش وجود دارد:
- اسپری‌شدن (پاشش) آب در قسمت بالایی (برجک) دی اریتور و تبدیل آن به قطرات ریز و احاطه شدن این قطرات با بخار
- تزریق بخار از پایین و ایجاد تلاطم در دی اریتور
با اسپری‌شدن آب، سطح مناسبی از آب برای جداسازی اکسیژن در دسترس قرار می‌گیرد و باعث تسریع انتقال حرارت از بخار به قطرات شده و در نتیجه جداسازی اکسیژن را آسان می‌کند. گازهای جداسازی‌شده از طریق بخار مازاد از خروجی بالای دیگ در دمایی کمتر از دمای اشباع خارج می‌شوند. پایین بودن درجه حرارت مخلوط بخار و گازهای اضافی در خروجی دی اریتور از نقطه‌ی جوش (دمای اشباع)، امکان استفاده از یک خروجی با کنترلر ترموستاتی (vent) را فراهم می‌کند. آبی که عملیات جداسازی‌شده بر روی آن انجام گرفته به داخل منبع دی اریتور سرریز می‌شود.
انواع دی اریتور
جهت بالابردن میزان سطح تماس با هوا نسبت به جرم آب باید آب ورودی به دی اریتور به کوچک‌ترین قطره‌های ممکن تبدیل شود (پودر شود.) نکته حائز اهمیت این است که برای افزایش سرعت خروج گاز از مایع باید دمای آب افزایش یابد.
به طور کلی دو نوع دی اریتور با توجه به روش پودرشدن آب وجود دارد:
- دی اریتور سینی دار یا آبشاری
- دی اریتور اسپری شونده یا پاششی
دی اریتور سینی دار یا آبشاری
این نوع هوازدا دارای بخشی گنبدی‌شکل در بالای مخزن ذخیره‌کننده‌ی آب بویلر برای هوازدایی است. آب تغذیه‌ی بویلر وارد این بخش عمودیِ هوازدایی می‌شود و از روی سینی‌های منفذدار (مشبک) به پایین جریان می‌یابد.
عمل هوازدایی از طریق بخاری که از پایین سینی‌های منفذدار وارد می‌شود، انجام می‌گیرد و از طریق منافذ موجود در سینی‌ها به سمت بالا جریان می‌یابد.
گازهای حل شده در آب بویلر به وسیله‌ی بخار جدا شده و از طریق شیر خروجیِ موجود در بالای قسمت گنبدی‌شکل خارج می‌شود. سپس آب هوازدایی‌شده به مخزن افقی در پایین جریان می‌یابد و از آنجا به سمت بویلرهای تولید بخار پمپ می‌شود. برای گرم نگه‌داشتن آب بویلر ذخیره‌شده در مخزن، بخار کم فشاری از پایین مخزن وارد شده و درون آن اسپری می‌شود.
نمودار طرح کلی از یک نمونه دی اریتور سینی دار
دی اریتور اسپری شونده یا پاششی
این گونه هوازدا دارای یک درام افقی است که شامل دو بخش پیش‌گرم‌کن (E) و بخش هوازدایی (F) می‌شود. این دو بخش به وسیله‌ی یک صفحه (C) از هم جدا شده‌اند. اسپری‌های موجود در ته درام، بخار کم فشاری را وارد دی اریتور می‌کنند.
آب تغذیه بویلر به بخش E پاشیده شده و با بخاری که از طریق پخش‌کننده به بالا می‌آید پیش‌گرم می‌شود. دلیل استفاده از نازل اسپری‌کننده‌ی آب بویلر (A) و بخش پیش‌گرم‌کن این است که آب تغذیه بویلر برای جداسازی راحت‌تر گازهای محلول در آن تا دمای اشباع گرم شده و وارد مرحله‌ی بعدی هوازدایی شود. سپس آب پیش‌گرم‌شده وارد بخش هوازدایی (F) شده و در آنجا با بخار خارج‌شده از پخش‌کننده به صورت کامل هوازدایی می‌شود. در پایان آب هوازدایی‌شده از ته مخزن به سمت بویلرهای تولید‌کننده‌ی بخار پمپ می‌شود.
نمودار طرح کلی از یک دی اریتور اسپری شونده
انتخاب دی اریتور مناسب
با در نظر گرفتن مزایا و معایب هرکدام از دی اریتورها و با توجه به کاربرد مورد نظر، هوازدای مناسب انتخاب می‌شود. برای مثال طول عمر دی اریتورهای سینی دار تا 40 سال هم می‌تواند باشد در صورتی که دی اریتورهای اسپری شونده بیش از 20 سال عمر نمی‌کنند. با این حال هوازدای سینی دار تا 25 درصد گران‌تر از هوازدای اسپری شونده بوده و کارایی بالاتری نیز دارد. در نیروگاه‌ها معمولاً از دی اریتور سینی دار و در مصارف دیگر از مدل پاششی استفاده می‌شود.
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.