گریتینگ

وقتی صحبت از ایجاد سطوح مقاوم، ایمن و کاربردی در محیط‌های صنعتی، شهری یا تأسیساتی به میان می‌آید، گریتینگ یکی از اولین گزینه‌هایی است که به ذهن می‌رسد. این سازه مشبک فلزی یا پلیمری، با طراحی هوشمندانه خود، همزمان امکان عبور نور، هوا و مایعات را فراهم کرده و در عین حال استحکام و دوام بالایی ارائه می‌دهد. از کف‌سازی سکوهای پالایشگاهی گرفته تا پوشش کانال‌های فاضلاب شهری، گریتینگ‌ها نقش مهمی در ایمنی، بهره‌وری و زیبایی فضا ایفا می‌کنند.

گریتینگ چیست؟

گریتینگ یک شبکه مشبک فلزی یا کامپوزیتی با استحکام بالا است که برای تحمل بار، عبور هوا و مایعات و افزایش ایمنی در محیط‌های صنعتی، شهری و پروژه‌های خاص مانند سالن‌های رنگ و مکان‌های دارای خطر گاز استفاده می‌شود. این محصول با استفاده از تسمه و میلگردهای ساده، آجدار یا چهارپهلوی تابیده در بیش از 50 نوع مختلف تولید می‌شود و انواع چشمه‌ها، ضخامت‌ها و ابعاد را پوشش می‌دهد.

کاربردهای گریتینگ

گریتینگ یک سازه شبکه‌ای مقاوم است که در بسیاری از صنایع و پروژه‌های عمرانی، شهری و صنعتی کاربرد دارد. در زیر به مهم‌ترین موارد استفاده از گریتینگ اشاره شده است:

1. صنایع نفت، گاز و پتروشیمی
   • کف‌پوش سکوهای نفتی و پالایشگاه‌ها
   • مسیرهای عبور در محیط‌های مستعد گاز
   • سکوهای سرویس و بازرسی تجهیزات
2. صنایع فلزی، شیمیایی، سیمان و معدنی
   • پوشش کانال‌های انتقال مواد
   • کف سالن‌های ذوب فلز و خطوط تولید
   • راه‌پله‌ها و سکوهای صنعتی
3. کارخانجات و صنایع تولیدی
   • گریتینگ سالن رنگ کارخانه‌های خودروسازی
   • کف و پله خطوط مونتاژ و بسته‌بندی
   • کف‌پوش واحدهای نگهداری و تعمیرات
4. زیرساخت‌های شهری و پروژه‌های عمرانی
   • درپوش کانال‌های آب، برق و مخابرات
   • کف‌سازی پیاده‌روها، پل‌های عابر، منهول‌های پلی اتیلن و رمپ‌ها
   • پوشش دریچه‌ها و حوضچه‌های بازدید شهری
5. ساختمان‌ها و پروژه‌های معماری
   • نورگیر کف یا سقف
   • سقف کاذب فضاهای صنعتی و تجاری
   • پله‌های اضطراری ساختمان‌ها بلندمرتبه
6. نیروگاه‌ها و صنایع انرژی
   • کف اطراف توربین‌ها و تجهیزات پرحرارت
   • مسیر عبور کابل‌ها و سیستم‌های خنک‌کننده
7. صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی
   • کف کارگاه‌های فرآوری مواد غذایی
   • پوشش کانال‌های شست‌وشو و فاضلاب بهداشتی
8. فرودگاه‌ها، مترو، بنادر و ایستگاه‌ها
   • مسیرهای عبور نگهداری و تعمیرات
   • پوشش مسیرهای تاسیساتی در فضاهای پرتردد
9. استخرها و تاسیسات آبی
   • پوشش کانال سرریز استخر
   • کف‌سازی محوطه تاسیسات تصفیه‌خانه
10. کاربردهای سفارشی و خاص
    • کف‌پوش‌های تزئینی یا هنری با طراحی خاص
    • سطوح معلق یا شناور در پروژه‌های ویژه
    • گریتینگ حفاظتی اطراف ماشین‌آلات سنگین

مزایای گریتینگ‌ها

• ساختار مشبک و طراحی مهندسی شده گریتینگ باعث می‌شود بتواند وزن‌های بالا را بدون خم‌شدگی یا شکست تحمل کند.
• در گریتینگ همچون دریچه منهول، تنش‌ها بصورت یکنواخت در سطح پخش می‌شوند و از تمرکز فشار در یک نقطه جلوگیری می‌شود.
• سطح باز و مشبک‌شان امکان عبور سیالات، گرد و غبار و گازها را فراهم کرده و مانع تجمع خطرناک آنها می‌شود.
• مدل‌های فلزی، به ویژه اگر با گالوانیزه گرم یا استیل تولید شوند، مقاومت بسیار بالایی در برابر رطوبت و عوامل خورنده دارند.
• استفاده از گریتینگ مضرس یا آجدار باعث ایجاد سطحی ایمن و ضد لغزش می‌شود، که از نظر ایمنی مکانیکی اهمیت زیادی دارد.
• با توجه به جنس مقاوم و ساختار مهندسی شده، طول عمر بالایی داشته و نیاز به تعمیر و نگهداری مکرر ندارد.
• گریتینگ‌ها در ابعاد، ضخامت‌ها، چشمه‌ها، رنگ‌ها و اشکال متنوع تولید می‌شوند و کاملاً با نیاز پروژه قابل تطبیق هستند.
• به دلیل وزن مناسب و طراحی استاندارد، نصب نسبت به بسیاری از پوشش‌ها ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌گیرد.
• در مدل‌های فلزی، گریتینگ پس از پایان عمر مفید، قابل بازیافت و بازتولید است که از نظر زیست‌محیطی یک مزیت محسوب می‌شود.
• گریتینگ فلزی در برابر دمای بالا و شعله مقاوم بوده و دچار تغییر شکل یا تخریب سریع نمی‌شود.
• امکان تولید از متریال‌های مختلف مانند فولاد ساده، فولاد گالوانیزه، استیل، آلومینیوم، فایبرگلاس و کامپوزیت وجود دارد.
• با وجود استحکام بالا، نسبت به بسیاری از مصالح مشابه سبک‌تر است که این موضوع باعث کاهش وزن کلی سازه می‌شود.
• با توجه به مقاومت در برابر فرسایش و خوردگی، گریتینگ نیاز به نگهداری پیچیده یا پرهزینه ندارد.
• امکان تولید در طرح‌ها و رنگ‌های متنوع باعث می‌شود در فضاهایی که زیبایی اهمیت دارد نیز مورد استفاده قرار گیرد.
• گریتینگ بصورت قطعات ماژولار قابل تولید است و امکان تعویض، توسعه یا تغییر چیدمان در آینده را فراهم می‌کند.

انواع گریتینگ

گریتینگ‌ها از نظر ساختار به مدل‌های تسمه در تسمه، تسمه در نیم تسمه و تسمه در میلگرد تقسیم می‌شوند و در اشکال مختلفی مانند مربعی، سینوسی، مثلثی و سفارشی تولید می‌گردند. از نظر شکل ظاهری به اسلات، مشبک و پانچ و از نظر جنس به فلزی (استیل، آلومینیومی، چدنی)، کامپوزیتی و مضرس دسته‌بندی می‌شوند.

در ادامه، انواع گریتینگ به همراه توضیحی مختصر برای هر نوع بصورت دسته بندی شده آورده شده است:

1. گریتینگ تسمه در تسمه
از اتصال عمودی و درهم‌بافت تسمه‌های فلزی در دو جهت طولی و عرضی ساخته می‌شود. این ساختار باعث تحمل بار بالا و پایداری مناسب در برابر فشار و وزن‌های سنگین می‌گردد و در محیط‌های صنعتی، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها کاربرد فراوان دارد.

2. گریتینگ تسمه در نیم‌تسمه
در این مدل، تسمه‌های اصلی با نیم‌تسمه‌هایی نازک‌تر در هم تنیده می‌شوند. این ساختار سبک‌تر و اقتصادی‌تر است و برای مکانهایی با بارگذاری متوسط مانند پیاده‌روهای صنعتی، راه‌پله‌ها یا کف سالن‌ها مناسب است.

3. گریتینگ تسمه در میلگرد
در این مدل، تسمه‌های باربر با میلگردهای صاف یا آجدار به عنوان رابط ترکیب می‌شوند. این نوع گریتینگ هم از نظر اقتصادی مقرون بصرفه است و هم بدلیل انعطاف‌پذیری میلگرد در شرایط خاص کاربرد دارد. برای پروژه‌هایی با حساسیت کمتر و نیاز به سبک‌سازی گزینه مناسبی است.

4. گریتینگ چهارپهلو تابیده شده
در این نوع، بجای میلگرد معمولی از میلگرد چهارگوشی که بصورت تابیده یا پیچ‌خورده است استفاده می‌شود. ظاهر آن شکیل‌تر و سطح تماس آن ضد لغزش است. اغلب در محیط‌هایی که زیبایی ظاهری همراه با مقاومت مکانیکی مورد نیاز است، استفاده می‌شود.

5. گریتینگ فلزی
این گریتینگ‌ها از فولاد ساده، گالوانیزه، چدن یا استیل ضد زنگ تولید می‌شوند. گریتینگ فلزی تحمل بار بالا، مقاومت در برابر فشار، دوام و استحکام بی‌نظیری دارد و قابل استفاده در شرایط سخت صنعتی و فضای باز می‌باشد.

6. گریتینگ کامپوزیتی (فایبرگلاس)
این نوع از مواد پلیمری تقویت‌شده با الیاف شیشه تولید می‌شود. سبک، ضدزنگ، مقاوم در برابر مواد شیمیایی و عایق الکتریکی است. در صنایع شیمیایی، تصفیه‌خانه‌ها و محیط‌های اسیدی یا قلیایی بهترین گزینه محسوب می‌شود.

7. گریتینگ آلومینیومی
این گریتینگ بسیار سبک و مقاوم در برابر خوردگی است و به دلیل ظاهر زیبا و وزن پایین، برای سکوهای دریایی، کارخانجات دارویی، صنایع غذایی و سازه‌های سبک پیشنهاد می‌شود. نصب آسان و طول عمر بالا از دیگر ویژگی‌های آن است.

8. گریتینگ مضرس (ضد لغزش)
سطح این نوع گریتینگ دارای شیار یا زائده‌هایی برجسته است که مانع لغزش افراد می‌شود. برای فضاهای مرطوب، رمپ‌ها، پله‌های اضطراری و مکان‌هایی که ایمنی بالا نیاز است کاربرد گسترده دارد.

9. گریتینگ مشبک
در این مدل، سوراخ‌هایی به شکل مربع یا مستطیل روی سطح گریتینگ ایجاد می‌شود تا امکان عبور هوا، نور، گاز یا مایعات را به خوبی فراهم کرده و در محیط‌هایی که نیاز به تهویه و زهکشی دارند، بسیار مفید است.

10. گریتینگ اسلات
دارای شیارهای موازی و کشیده در یک جهت است که باعث می‌شود جریان سیالات بصورت یکنواخت عبور کند. گریتینگ اسلات در پوشش کانال‌های آب یا تهویه هوا و محیط‌های صنعتی با رطوبت بالا کاربرد دارد.

11. گریتینگ پانچ‌دار
در این مدل، سوراخ‌هایی با اشکال مختلف (معمولاً دایره یا مربع) روی سطح فلز پانچ می‌شوند. این نوع گریتینگ بیشتر در طراحی‌های خاص، نمای معماری، سقف‌های کاذب و فضاهای تزئینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بخشهای مختلف گریتینگ

این محصولات از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شوند که هر یک از این بخشها وظیفه خاصی را بر عهده دارد و رعایت کلیه استانداردها الزامی است. اجزای آنها بسته به نوع طراحی آن ممکن است کمی متفاوت باشد، اما در حالت کلی گریتینگ از ترکیب چند جزء اصلی زیر ساخته می‌شود:

1. تسمه باربر (تسمه اصلی)
تسمه‌های باربر، اجزای اصلی گریتینگ هستند که در راستای طولی قرار گرفته و وزن وارده بر سطح را تحمل می‌کنند. جنس این تسمه‌ها معمولاً از فولاد، گالوانیزه، استیل یا آلومینیوم است و انتخاب ضخامت و ارتفاع آنها با توجه به بارگذاری مورد نظر انجام می‌شود.

2. رابط (تسمه رابط، نیم‌تسمه، میلگرد یا چهار پهلو تابیده شده)
رابط‌ها اجزایی هستند که تسمه‌های باربر را در عرض به هم متصل می‌کنند. این رابط‌ها می‌توانند به‌صورت تسمه نازک‌تر، میلگرد ساده یا آجدار و یا چهارپهلو تابیده شده باشند. وظیفه آنها حفظ انسجام شبکه و جلوگیری از تغییر شکل تسمه‌های باربر است.

3. فریم یا قاب دور (کلاف)
فریم دور، گریتینگ را از اطراف محصور کرده و به آن استحکام لبه می‌دهد. این فریم مانع از تاب برداشتن گریتینگ می‌شود و نصب آن در محل پروژه را آسانتر می‌سازد. قاب ممکن است از همان جنس تسمه‌ها یا از پروفیل تقویتی ساخته شود.

4. پایه‌های نگهدارنده (در صورت نیاز)
در برخی پروژه‌ها، برای نصب گریتینگ نیاز به پایه‌هایی برای نگهداری آن در ارتفاع خاص یا بر روی سطوح ناهموار وجود دارد. این پایه‌ها معمولاً با پیچ و مهره به کف متصل شده و گریتینگ روی آنها سوار می‌شود.

5. بست یا گیره اتصال (کلمپ)
برای فیکس کردن گریتینگ روی محل نصب، از بست‌های مخصوص یا گیره‌های فلزی استفاده می‌شود. این بست‌ها از جابجایی و لرزش گریتینگ در زمان استفاده جلوگیری کرده و ایمنی را افزایش می‌دهند. انواع گیره‌ها شامل گیره قورباغه‌ای، گیره U شکل و گیره پیچ‌دار هستند. اجزای تشکیل دهنده کلمپ عبارتند از: چنگکی، ابرویی، پیچ، مهره و واشر که بنا بر نیاز با روکش گالوانیزه گرم یا سرد، آبکاری شده است.

در برخی از انواع خاص، اجزای دیگری مثل پوشش ضد لغزش (مضرس) یا لایه‌های محافظ رنگ یا گالوانیزه گرم نیز به اجزای اصلی اضافه می‌شوند که بر اساس کاربرد انتخاب می‌گردند.

فرآیند ساخت گریتینگ

فرآیند تولید گریتینگ‌های فلزی پس از طراحی بر اساس نیاز مشتریان، وارد مرحله ساخت می‌شود که شامل برش، پانچ، مونتاژ، جوشکاری، آب‌بندی، تراشکاری، ریخته‌گری و گالوانیزاسیون است. تولید این محصول به دو روش انجام می‌گیرد:

1. روش جوش CO2 (سنتی):
در این روش تسمه‌ها و میلگردها برش و پانچ شده و سپس مونتاژ و با جوش CO2 به یکدیگر متصل می‌شوند. این روش نیازمند تجربه بالاست و کیفیت نهایی باید با آزمون‌های جوش تأیید شود.

2. روش الکتروفورج (ماشینی):
این روش مدرن، مکانیزه و دقیق‌تر بوده و اتصال‌ها کاملاً یکنواخت و بدون خلل هستند. مزایای آن شامل وزن کمتر، مقاومت باربری بالاتر، کاهش ترک و خوردگی، و گالوانیزاسیون بهتر است. در ایران این روش تنها برای گریتینگ‌هایی با تسمه و چهارپهلوی تابیده قابل اجراست.

روش الکتروفورج به دلیل یکنواختی، دوام بیشتر و کیفیت بالاتر در بسیاری از پروژه‌ها جایگزین روش سنتی شده است.

کلاسهای وزنی گریتینگ

گریتنیگ ها از لحاظ مقاومت به سه دسته تقسیم بندی می‌شوند، که هر کدام با توجه به کارایی در یک دسته قرار گرفته و از لحاظ وزن، مقاومت، ابعاد، ضخامت و… با بقیه متفاوت است.

• گریتینگ A15: آنها می توانند وزنی معادل 1.5 تن را تحمل کنند. این مدل از شبکه‌های توری شکل ناب ملل برای مکانهایی مثل رستوران و طباخی، انواع بخشهای استخرها، موتورخانه شرکتهای بزرگ و… که تردد ماشین ها صورت نمی گیرد مناسب هستند.
• گریتینگ B125: گریتینگ هایی که در این طبقه بندی قرار می گیرند توان تحمل وزن 12.5 تن را خواهند داشت. این مدل از این قطعات کارآمد برای مکانهایی مثل کف انواع شرکتهای صنعتی، کف پارکینگ ها و… که تردد ماشینهای شخصی و سبک وزن صورت می گیرد مناسب است.
• گریتینگ C250: آنها توان تحمل وزن 25 تن را دارا بوده و برای فضاهای شهری و کف شرکتها و سوله‌های بزرگ که عبور و مرور ماشینیهای سبک و سنگین بسیار زیاد صورت می گیرد مناسب هستند.

کلاسهای مقاومت وزنی دیگری نیز برای انواع گریتینگ ها تعریف می‌شود که می توان از این طبقه بندی ها به کلاسهای بسیار خاص F900 ،D400 و E600 اشاره کرد.

استانداردهای تولید گریتینگ

گریتینگ ها هم مانند سایر سازه‌های فلزی مانند دریچه منهول، سپتیک تانک و… بر اساس نوع کارکرد و مکانی که استفاده می‌شوند در فرآیند ساخت استانداردهایی را دارند.

• استاندارد ANSI MBG 531 & 532: این استاندارد هنگام ساخت و آبکاری این قطعات بسیار حرفه ای مشبک به کمک تولیدکنندگان می آید و طبق آن تمامی فرآیندهای طراحی، تولید، ساخت و آبکاری گریتینگ به بهترین شیوه جهانی انجام می‌شود.
• استاندارد ANSI MBG 531: این استاندارد مختص گریتینگ هایی با وزن بسیار سبک است که در مرحله ابعاد برداری و نصب هستند و به کمک تولید کنندگان با بهینه ترین راه و روش می شتابد.
• استاندارد ANSI MBG 532: این استاندارد هم دقیقا مانند استاندارد قبلی برای نصب و ابعاد برداری استفاده می‌شود اما این بار برای گریتینگ هایی با وزن سنگین این استاندارد قابل استفاده است که نوع سوم این خانواده یعنی استاندارد 533 برای مراحل جوشکاری استفاده می‌شود.

بستهای گریتینگ (Clamp) نیز بر اساس استانداردهایی ساخته می‌شوند که باعث کارایی بیشتر و زیاد شدن عمر آنها می‌شود.

• استاندارد A48 و A48M: مربوط به مشخصاتی جامع برای ریخته‌گری آهن
• استاندارد A276: مربوط به مشخصات میله‌ها و شکل فولادهای ضد زنگ
• استاندارد B30: مربوط به مشخصات آلیاژهای مس به صورت شمش
• استاندارد B85: در ارتباط با مشخصاتی در مورد ریخته گری آلیاژهای آلومینیوم
• استاندارد B86: برای ریخته‌گری روی و آلومینیوم
• استاندارد B139 و B139M: مشخصات در رابطه با میله، نوار و شکلهای برنزی فسفر
• استاندارد B247: مربوط به فرفوژه‌های آلومینیومی و حلقه‌های آهنگری

همچنین استانداردهای PPP-B-601 ،PPP-B-621 ،PPP-B-636 ،PPP-F-320 و UU-P-553 هم از استانداردهای فدرال بستهای گریتینگ به شمار می روند.

بازرسی گریتینگ

این فرآیند شامل کنترل دقیق ابعاد، کیفیت جوش، نوع متریال، پوشش ضد خوردگی (نظیر گالوانیزه گرم)، تحمل بار و نحوه نصب است. بازرسی باید پیش از نصب، حین نصب و پس از نصب انجام شود تا از انطباق با استانداردهای فنی و نقشه‌های اجرایی اطمینان حاصل گردد.

در بازرسی چشمی، ترک‌ها، خوردگی یا نواقص جوش بررسی می‌شوند و بازرسی ابعادی با ابزارهای دقیق برای اطمینان از تطابق طول، عرض، ضخامت و فاصله میله‌ها انجام می‌شود. همچنین تست‌های بارگذاری در صورت نیاز برای ارزیابی استحکام گریتینگ لحاظ می‌گردد. مستندسازی نتایج بازرسی و گزارش‌دهی، بخشی جدانشدنی از این فرایند به شمار می‌رود تا تضمین‌کننده کیفیت نهایی و افزایش طول عمر بهره‌برداری باشد.

نصب گریتینگ

نصب گریتینگ فرآیندی حساس و فنی است که باید با دقت بالا و رعایت استانداردهای ایمنی و اجرایی انجام شود. ابتدا بستر نصب شامل فریم یا سازه نگهدارنده باید تراز، محکم و هم‌راستا با نقشه‌های اجرایی آماده‌سازی شود. سپس گریتینگ‌ها طبق شماره‌گذاری نقشه‌ شاپ در موقعیت‌های مشخص قرار می‌گیرند. برای جلوگیری از لغزش یا جابجایی، از بست گریتینگ، جوش یا سیستم‌های قفل‌کننده استفاده می‌شود. رعایت فاصله‌های مناسب بین پنل‌ها، اطمینان از قرارگیری یکنواخت و کنترل تراز نهایی از نکات کلیدی است.

در محل‌هایی با ارتعاش یا تردد بالا، مهار دقیق گریتینگ اهمیت دوچندان دارد. پس از نصب، بازبینی نهایی شامل کنترل استحکام اتصال، نظافت سطح و اطمینان از عدم وجود لبه‌های تیز یا برآمده انجام می‌شود. مستندسازی مراحل نصب و تأییدیه نهایی، تکمیل‌کننده فرآیند نصب حرفه‌ای گریتینگ است.

مواقعی که صحبت از نصب گریتینگ به عمل می آوریم کلمپ ها بهترین گزینه‌ها خواهند بود. عملکرد آنها به این صورت است که یکی از جهتهای چنگکی کلمپ داخل چشمه (فاصله‌های بین رابط ها و تسمه‌های باربر) قرار گرفته و جهت دیگر زیر تیرهای آهن قرار می گیرد. ابرویی هم در آخر کار روی گریتینگ قرار گرفته و با استفاده از بستن پیچ و مهره به صورت محکم درپوش مشبک را می گیرد.

قیمت گریتینگ

از عواملی که بر روی قیمت این مدلهای پوششها تأثیر مستقیم می ‌گذارند،  و… می باشد. فاکتورهای مهمی مانند جنس آن، تعداد تسمه‌های باربر، ابعاد، میزان پرت، نوع آن، وزن و متریال مورد استفاده در ساخت در قیمت گذاری گریتینگ نقش بسیار مهمی دارند.

قیمت گریتینگ ساده با مدل برشی و یا نمونه‌های قوسی (دایره ای شکل) متفاوت خواهد بود. حدودا قیمت پایان سال 1402 انواع گریتینگ به شرح زیر است. ارقام به تومان میباشد.

قیمت انواع گریتینگ گالوانیزه

• تسمه*چهار پهلو 75.000
• تسمه*نیم تسمه 75.000
• تسمه*میلگرد 76.000
• تسمه*تسمه 77.000

قیمت انواع گریتینگ فلزی

• تسمه*چهارپهلو 68.000
• تسمه*نیم تسمه 68.000
• تسمه*میلگرد 69.000
• تسمه*تسمه 70.000

قیمت انواع گریتینگ پله

• تسمه*نیم تسمه 77.000
• تسمه*تسمه 78.000

قیمت انواع گریتینگ استیل 304

• تسمه*چهارپهلو 210.000

جهت تعیین قیمت درپوش مشبک باید حتماً به چند عامل توجه اساسی داشت:

• نوع طراحی
• ضخامت سازه‌های خواسته شده و جنس آن: به این معنا می ‌باشد که هر چقدر سازه شما ضخیم ‌تر باشد، وزن سازه بیشتر می‌شود و قیمت آن نیز افزایش می‌ یابد.
• نحوه گالوانیزه کردن گریتینگ: نحوه گالوانیزه کردن صفحات مشبک به دو روش سرد و گرم انجام می‌شود که این عامل نیز می ‌تواند در قیمت نهایی تأثیر داشته باشد.
• فاصله چشمه قطعات با یکدیگر: فاصله چشمه‌ها از یکدیگر نوع تابیده شدن بر قیمت گریتینگ تاثیر دارد. قیمت مدل تسمه در تسمه با قیمت مدلهای تسمه در میلگرد متفاوت می‌ باشد.