چربی گیر

چربی گیر یک مخزن زیرزمینی یا زیر سینکی است که با ایجاد سکون و دادن فرصت خنک کاری به پساب چرب رستوران، آشپزخانه صنعتی، تالارها و هر مکانی که فاضلاب چرب تولید می نماید و شناورسازی روغن های خروجی باعث جداسازی چربی از پساب می گردد.

چربی گیر چیست؟

چربی گیر دستگاهی کاربردی برای حذف چربی، روغن و ذرات جامد از پساب رستوران‌ها، آشپزخانه‌های صنعتی، قنادی‌ها و فست‌فودهاست. با استفاده از چربی گیر رستوران، از گرفتگی چاه جذبی و هزینه‌های بالای تخلیه فاضلاب یا به مشکل افتادن پکیج‌های تصفیه هوازی فاضلاب جلوگیری می‌شود.

جنس بدنه آنها تا سال 1385 بتنی و هم اکنون در 95% موارد فایبرگلاس و بعضا پلی اتیلن یا استیل می باشد.

کاربردهای چربی گیر

برخی از مهم‌ترین کاربردهای چربی گیرها عبارتند از:

1. رستوران‌ها، فست‌فودها و آشپزخانه‌های صنعتی؛ این مکان‌ها به دلیل پخت‌وپز و شست‌وشوی ظروف، مقدار زیادی چربی و روغن وارد فاضلاب می‌کنند. چربی گیر از تجمع این مواد در لوله‌ها و ایجاد بوی نامطبوع جلوگیری می‌کند.
2. در کارخانه‌های تولید مواد غذایی مانند کارخانه‌های لبنی، روغن‌کشی، تولید سوسیس و کالباس و سایر فرآورده‌های گوشتی.
3. در هتل‌ها، مارکز اقامتی و مهمانسراها که حجم بالایی از پخت و پز و شستشو انجام می‌شود، چربی گیرها برای جلوگیری از انسداد فاضلاب ضروری هستند.
4. در پاساژها، مراکز تجاری و مجتمع‌هایی که دارای فودکورت یا رستوران هستند، نصب چربی گیر برای مدیریت فاضلاب چرب الزامی است.
5. در کارگاه‌های تعمیر موتور و ماشین‌آلات برای جداسازی روغن‌های صنعتی از فاضلاب.
6. در صنایع فلزی و مکانیکی بمنظور انجام فرآیندهای برش و روغن‌کاری فلزات، چربی‌گیرها برای جلوگیری از ورود روغن به فاضلاب استفاده می‌شوند.
7. در آشپزخانه‌ها و بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها و مارکز درمانی که مواد چرب وارد فاضلاب می‌شود، چربی گیرها به حفظ بهداشت محیط کمک می‌کنند.
8. در پالایشگاه‌ها و صنایع نفت و گاز برای جلوگیری از ورود هیدروکربن‌های چرب به سیستم فاضلاب صنعتی.
9. در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب؛ چربی گیرها به عنوان پیش تصفیه در قسمت ورودی نصب می‌شوند تا از آسیب به سیستم بیولوژیکی تصفیه جلوگیری کنند.

مزایای چربی گیر

مهمترین مزایای استفاده از دستگاه چربی گیر عبارتند از:

• جلوگیری از ورود چربیها از فاضلاب به منهولها و دیواره‌های چاه فاضلاب
• جلوگیری از پر شدن سریع چاه فاضلاب
• بالا بردن کارایی سپتیک تانک
• جلوگیری از هدر رفت پول کارفرما به جهت تخلیه هفتگی چاه فاضلاب
• استفاده جهت جداسازی اسیدهای چرب در داروسازی ها
• جلوگیری از انسداد لوله‌ها و فاضلاب: چربی‌ها و روغن‌های جامد شده باعث گرفتگی سیستم‌های تخلیه می‌شوند. چربی گیر با جداسازی این مواد، از مسدود شدن لوله‌ها جلوگیری می‌کند.
• کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری بواسطه جلوگیری از انسداد لوله ها و اتصالات و کاهش نیاز به لوله‌کشی، تخلیه دستی و تعمیرات پرهزینه.
• جلوگیری از بوی نامطبوع: تجمع چربی در لوله‌ها باعث فساد و تولید گازهای بدبو (مانند H₂S) می‌شود. چربی گیر با حذف چربی، بوی فاضلاب را کاهش می‌دهد.
• محافظت از محیط زیست: ورود چربی و روغن به فاضلاب شهری یا طبیعت، آلودگی آب‌های زیرزمینی و خاک را افزایش می‌دهد.
• بهبود عملکرد تصفیه‌خانه‌های فاضلاب: چربی زیاد، فرآیند تصفیه بیولوژیکی را مختل می‌کند. چربی گیر با کاهش بار آلاینده، کارایی سیستم تصفیه را افزایش می‌دهد.
• رعایت قوانین بهداشتی و زیست محیطی: در بسیاری از کشورها، نصب چربی گیر در رستوران‌ها و صنایع غذایی الزامی است و عدم استفاده از آن منجر به جریمه می‌شود.
• افزایش طول عمر سیستم فاضلاب: کاهش خوردگی و آسیب به لوله‌ها و پمپ‌ها به دلیل عدم تجمع چربی.
• چربی‌های جدا شده قابل بازیافت و استفاده در تولید سوخت زیستی یا صابون هستند.

ساختار چربی گیر فاضلاب

چربی گیرها بسته به نوع طراحی (ثقلی، CPI، DAF و غیره) ممکن است اجزای متفاوتی داشته باشند، اما در متداول ترین نوع آن ها یعنی چربی گیر ثقلی (Gravity Grease Trap) که در صنایع غذایی، رستوران ها و آشپزخانه های صنعتی کاربرد گسترده ای دارد، اجزای اصلی عبارت اند از:

1. بدنه
   مخزنی معمولاً از جنس پلی اتیلن، فایبرگلاس یا فلز گالوانیزه که وظیفه نگهداری جریان فاضلاب و فراهم کردن زمان ماند کافی برای جداسازی ثقلی چربی از آب را بر عهده دارد. طراحی این مخزن باید در برابر خوردگی مقاوم و کاملاً آب بند باشد.
2. ورودی
   لوله یا نازل ورودی به همراه پخش کننده جریان، که هدف از آن توزیع یکنواخت جریان فاضلاب در ابتدای مخزن و کاهش سرعت اولیه است تا از آشفتگی جریان و اختلاط چربی و آب جلوگیری شود.
3. دیوارک ها یا صفحات آرام ساز
   صفحات عمودی یا مورب که در مسیر جریان تعبیه می شوند و با کاهش سرعت و ایجاد مسیر زیگزاگی، باعث جداسازی بهتر ذرات سبک (چربی و روغن) در لایه های بالایی مخزن می شوند. در این قسمت میتوان با استفاده ازکینگ های مدیا سرعت رو کاهش و سطح و زمان خنک کاری را افزایش داد.
4. منطقه تجمع چربی
   ناحیه ای در قسمت فوقانی مخزن که چربی و روغن جدا شده در آن شناور می شوند. این قسمت معمولاً با طراحی خاص از خروج چربی به بخش خروجی جلوگیری می کند.
5. ناحیه تجمع مواد ته نشین
   در کف چربی گیر، محفظه ای برای ته نشینی ذرات جامد و مواد معلق سنگین طراحی شده تا مانع ورود این ذرات به خروجی شود.
6. خروجی
   سیستمی متشکل از لوله خروجی و بعضاً فیلتر یا شتر گلویی جهت جلوگیری از فرار چربی، که فقط اجازه عبور آب تصفیه شده را می دهد و مانع خروج چربی و مواد شناور به شبکه می گردد.
7. دریچه بازدید و تخلیه
   دریچه ای در بالای مخزن جهت بازدید، نمونه گیری و تخلیه چربی و لجن انباشته شده. این بخش باید کاملاً آب بند و مقاوم به فشار باشد.

در مدل های پیشرفته تر نظیر چربی گیر CPI یا DAF، اجزای مکانیکی مانند پدل های جمع کننده چربی، سیستم هوادهی، اسکرابر سطحی، موتور الکتریکی، و تابلو کنترل نیز افزوده می شود که عملکرد دستگاه را برای شرایط صنعتی بهینه می کند. با این حال، اصول عملکرد تمام این مدل ها بر پایه اختلاف چگالی بین چربی، آب و ذرات جامد استوار است.

روش کار چربی گیر

چربی گیر با تفاوت چگالی و کاهش سرعت جریان، چربی‌ها را از فاضلاب جدا می‌کند. مراحل اصلی:

1. جداسازی اولیه (در 3 ثانیه اول)؛ سبد دانه‌گیر ذرات درشت (غذا، مو، شن) را می‌گیرد که معمولاً ریلی است تا تمیزکردن آن آسان باشد.
2. کاهش سرعت جریان توسط بافل ورودی که جریان سریع فاضلاب را به سمت پایین هدایت می‌کند و بافل میانی که جریان را زیگزاگی می‌کند تا زمان ماند افزایش یابد.
3. جداسازی بر پایه چگالی که چربی‌های سبک روی آب شناور می‌شوند و در محفظه چربی جمع می‌شوند و لجن سنگین ته‌نشین شده و در کف چربی گیر می ماند در نتیجه آب تصفیه شده از وسط خارج می‌شود.
4. خروج آب پاک بدون چربی از مجرای بافل خروجی که لبه آن زیر آب است تا چربی‌های شناور نتوانند عبور کنند.
5. جمع‌آوری و تخلیه دوره‌ای چربی که دستی یا با اسکیمر خودکار جمع‌آوری می‌شوند و لجن که از طریق شیر تخلیه کف چربی گیر یا پمپ لجن کش خارج می‌گردد.

راهنمای خرید چربی گیر

بمنظور خرید یک دستگاه چربی گیر برای رستوران و یا آشپزخانه خود ضروری است مراحل زیر را طی نمائید. همچنین چنانچه می خواهید نقش تامین کننده و فروشنده را در این زمینه ایفا کنید ضروری است تمامی موارد زیر را به ترتیب طی نمائید.

• با مکانیزم عملکردش آشنا باشید.
• انواع مختلف آن را بشناسید.
• نحوه محاسبه ظرفیت حوضچه چربی را باید یاد بگیرید.
• ابعاد چربی گیر را دقیقا بدانید تا بمنظور تعیین مکان نصب تصمیم بگیرید.
• سایز لوله‌های خروجی از آشپزخانه و رستوران و ورودی به چاه جذبی یا اگوی شهری را دقیقا بدانید. در حقیقت سایز لوله کشی را در نقشه چربی گیر مد نظر قرار داده و جنس این لوله‌ها را نیز به تولید کننده اعلام نمائید تا ایشان بتواند دستگاهی را تحویل شما دهد که بهنگام نصب نیاز به اتصالات زیادی نداشته باشد.
• با نحوه نصب، راه اندازی و مراحل تمیزکاری و نگهداری سیستم چربی گیر در رستوران ها و مکانهای مختلفی که روغن زیاد در پساب آنها وجود دارد، آشنا باشید.
• قیمت انواع مختلف چربی گیرها اعم از فایبرگلاس، پلی اتیلن و بتونی را بدانید.
• نحوه تمیزکاری و برداشت روغن از روی این دستگاه همچنین زمان تعویض فیلترها را کامل بدانید. منظور از فیلتر در اینجا پکینگهای مدیا و سبد آشغالگیر می باشد.

محاسبه ظرفیت چربی گیر ثقلی

برای طراحی و انتخاب صحیح چربی گیر ثقلی، یکی از نخستین گام‌ها، برآورد دقیق ظرفیت مورد نیاز است. این ظرفیت به عواملی مانند نوع کاربری (رستوران، آشپزخانه صنعتی، کشتارگاه، کارخانه روغن‌کشی و…)، میزان جریان فاضلاب، درصد چربی و الگوی مصرف بستگی دارد. با این حال، یک اصل کلیدی در طراحی چربی گیرهای ثقلی، رعایت زمان ماند مناسب و کنترل سرعت عبور فاضلاب است تا امکان ته‌نشینی ذرات سنگین و صعود چربی به سطح فراهم شود.

مبانی فنی محاسبه ظرفیت چربی گیر

برای محاسبه حجم مورد نیاز چربی گیر، معمولاً از رابطه زیر استفاده می‌شود:

V = Q × t

• V: حجم مفید چربی گیر (لیتر یا مترمکعب)
• Q: دبی جریان فاضلاب (لیتر در دقیقه یا مترمکعب در ساعت)
• t: زمان ماند مؤثر (بین 30 تا 60 دقیقه)

مثال: اگر دبی خروجی یک رستوران برابر 1.5 مترمکعب در ساعت و زمان ماند 45 دقیقه باشد:

1.5 (m³/h) × 0.75 (h) = 1.125 مترمکعب

با افزودن ضریب اطمینان، ظرفیت نهایی چربی گیر در این مثال بین 1.5 تا 2 مترمکعب تعیین می‌شود.

تخمین دبی فاضلاب بر اساس نوع کاربری

• رستوران کوچک (تا 50 پرس در روز): 0.5 تا 1 مترمکعب در روز
• آشپزخانه صنعتی متوسط: 1 تا 2 مترمکعب در روز
• کترینگ بزرگ یا کارخانه فرآوری غذا: بالای 3 مترمکعب در روز

با تبدیل این حجم روزانه به دبی ساعتی و اعمال زمان ماند مناسب، می‌توان ظرفیت دقیق‌تری برای چربی گیر انتخاب کرد.

نکات کلیدی در تعیین ظرفیت چربی گیر

• پیش بینی رشد مصرف و طراحی با ضریب اطمینان
• افزایش زمان ماند در فاضلاب‌های با درصد چربی بالا
• در نظر گرفتن مجموع خروجی چند سینک یا بخش در یک سیستم

همچنین برای محاسبه ظرفیت چربی گیر فایبرگلاس آشپزخانه‌های صنعتی، با توجه به ظرفیت رستوران می توان از جدول زیر برای محاسبه ظرفیت مورد نیاز استفاده کرد:

نصب دستگاه چربی گیر

نصب اصولی چربی گیر، نقش کلیدی در عملکرد درست، افزایش طول عمر و پیشگیری از انتشار بوی نامطبوع دارد. برای نصب صحیح، ابتدا باید چاله ای بزرگ تر از ابعاد دستگاه (حداقل 30 سانتی متر فضای آزاد از هر طرف) حفر شود و کف آن کاملاً تراز و مقاوم باشد. در مدل های فایبرگلاس مدفون، دیوارچینی با مصالح مقاوم و اجرای دال بتنی محافظ در محل های پرتردد ضروری است.

دستگاه باید کاملاً افقی نصب شود و لوله ورودی بالاتر از خروجی قرار گیرد تا جداسازی چربی به درستی انجام شود. اتصالات معمولاً فلنج فلزی هستند، اما امکان استفاده از پلیکا یا کوپلینگ پلیمری هم وجود دارد. نصب سبد دانه گیر در ورودی برای جلوگیری از ورود ذرات درشت توصیه می شود.

برای دفع گازهای متصاعد، باید یک لوله تهویه از بالاترین نقطه چربی گیر به فضای آزاد یا پشت بام متصل گردد. در نصب های داخل ساختمان نیز تعبیه کف شور برای جمع آوری آب های سطحی الزامی است.

در پایان، تست نهایی نشتی، تراز بودن و جریان صحیح لوله ها فراموش نشود. اگر از پمپ تخلیه استفاده می شود، محل نصب و سکوی آن باید به درستی طراحی شده باشد. همچنین دسترسی راحت به دریچه بازدید برای تخلیه دوره ای دستگاه اهمیت دارد.

مراحل تمیزکاری چربی گیر

پس از نصب چربی گیر، تمیزکاری منظم دستگاه برای حفظ عملکرد بهینه و جلوگیری از انسداد یا بوی بد ضروری است. بسته به میزان مصرف، هر 15 تا 30 روز یک بار باید دستگاه به طور کامل تخلیه و تمیز شود. مراحل کار به صورت زیر است:

1. خنک شدن چربی: ابتدا مطمئن شوید که دمای آب داخل چربی گیر پایین آمده و چربی ها در سطح شناور شده اند.
2. باز کردن دریچه بازدید: با استفاده از آچار یا میله، درب منهول را باز کرده و مراقب باشید به واشرهای آب بند آسیب نزنید.
3. تخلیه چربی های سطحی: با کمک دستگاه مکنده یا وکیوم، چربی های شناور را خارج کنید تا به دیواره ها نچسبند.
4. تخلیه فاضلاب و پسماند جامد: پس از چربی ها، باقی مانده فاضلاب و ذرات غذایی را هم تخلیه کنید. در این مرحله، نباید هیچ آب جدیدی وارد دستگاه شود.
5. پاک سازی دیواره ها: با استفاده از اسکرابر یا خراشنده، چربی های چسبیده به درب، دیواره و گوشه های مخزن را جدا کنید.
6. شست وشوی نهایی: با آب گرم، صابون و برس فلزی، تمام سطوح داخلی چربی گیر را شسته و سپس با آب تمیز آب کشی کنید.
7. بررسی انسداد خروجی: برای اطمینان از تخلیه صحیح، یک گالن آب داخل سینک بریزید. در صورت عدم تخلیه، ممکن است مسیر خروجی مسدود شده باشد.
8. بستن مجدد چربی گیر: پس از تمیزکاری کامل، تمام اجزا را در جای خود قرار دهید و از آب بندی درب مطمئن شوید.
9. دفع ضایعات: چربی و پسماندها را در کیسه زباله مخصوص بسته بندی و دفع کنید. در صورت امکان، آنها را تحویل سیستم جمع آوری زباله دهید.

در مورد چربی گیرهای فایبرگلاس موارد زیر را به مراحل بالا اضافه نمائید:

1. دانه گیر (صافی) را بطور مرتب تخلیه و تمیز کنید و مجددا در جای خود قرار دهید. پیشنهاد میگردد بعد از هر وعده غذا سبد دانه گیر تمیز گردد.
2. چربی حاصله بطور منظم هر سه روز یکبار تخلیه گردد.
3. حداقل یکبار در ماه چربیگیر بطور کامل تمیز شود. تمیز کردن مرتب و زود به زود حوضچه چربی باعث کاهش بوی بد، افزایش راندمان دستگاه و سهولت سرویسهای بعدی میشود.
4. برای نظافت چربی گیر فایبرگلاس به نکات ذیل توجه شود:

• از یک سطل بزرگ بهراه کیسه‌های زباله محکم و ضخیم صنعتی (حداقل 2 کیسه که در داخل هم قرار گرفته باشد) استفاده گردد. در صورت امکان از سطلهای زباله چرخدار با گاری مخصوص حمل استفاده شود.
• هنگامی چربی گیر را سرویس کنید که حداقل جمعیت در محل باشند، زیرا انتشار بو آزار دهنده است.
• تهویه مناسب پیش بینی گردد.
• از ماسک مناسب استفاده گردد.
• در اطراف چربیگیر و سطل زباله، کاغذهای جاذب پیش بینی شود تا در صورت ریزش چربی و آب، بروی کاغذ جاذب ریخته شود.
• نوارهای آب بند را کاملا تمیز کرده و مطمئن شوید که در جای خود قرار گرفته اند.
• صفحات سرعتگیر از جنس پی وی سی را از محل خود خارج کرده از چربی و دیگر آلودگی ها تمیز کرده و دوباره در جای خود قرار دهید.
• چربی را توسط کاردک پلاستیکی از دیواره‌های چربی گیر پاک کنید، دقت شود کاردک تیز نباشد و به بدنه آسیب نزند.
• در صورت تمیز کردن دستگاه توسط آب داغ و یا حلال های چربی و سایر مواد شوینده مراقب باشید که چربی به چاه‌های جذبی وارد نشود.

قیمت چربی گیر

قیمت چربی گیر از 75.000.000 ریال برای مدلهای زیر سینکی در پایین ترین کیفیت آغاز و تا 20.000.000.000 ریال برای چربی گیرهای پالایشگاهی ادامه دارد. پارامترهای تاثیرگذار در قیمت چربی گیر عبارتند از:

• ظرفیت بالاتر؛ قیمت بالاتر
• جنس بدنه؛ استیل بالاترین و بتنی کمترین قیمت
• کیفیت مواد اولیه؛ رابطه مستقیمی با قیمت دارد.
• برخورداری یا عدم استفاده از سبد دانه گیر یا آشغالگیر
• دفنی بودن نیز باعث بالا رفتن قیمت چربیگیر می شود.
• نوع خدمات پشتیبانی و میزان گارانتی ارائه شده توسط تولید کننده
• هزینه حمل و نقل تاثیر اندکی در قیمت چربی گیر دارد.

حجم چربی گیر	قیمت چربی گیر به میلیون تومان
زیر سینکی	11
200 لیتر	16.5
500 لیتر	18.7
1 مترمکعب	26.4
1.5 مترمکعب	35.2
2 مترمکعب	47.3
2.5 مترمکعب	55
3 مترمکعب	60.5
4 مترمکعب	77
5 مترمکعب	99
6 مترمکعب	110
7 مترمکعب	121
8 مترمکعب	143
9 مترمکعب	154
10 مترمکعب	181.5

با توجه به تغییر مداوم قیمت مواد اولیه و نوسان قیمت چربی گیرها، برای دریافت لیست قیمت بروز حتما با کارشناس فروش تماس بگیرید. همچنین چنانچه ظرفیت چربی گیری که نیاز دارید در جدول فوق وجود ندارد با شماره های شرکت تماس بگیرید.

انواع چربی گیر

چربی گیرها براساس نحوه عملکرد، محل نصب و جنس ساخت در انواع مختلفی دسته بندی می شوند. در ادامه، رایج ترین انواع گریس تراپ‌ها را به صورت حرفه ای و یکپارچه معرفی می کنم:

• چربی گیر ثقلی:
  ساده ترین و پرکاربردترین مدل که با استفاده از اختلاف وزن میان آب و چربی، مواد روغنی را در سطح شناور و جدا می کند. مناسب برای رستوران ها، فست فودها و کترینگ ها.
• چربی گیر DAF:
  در این مدل، با تزریق هوای محلول به فاضلاب، چربی و ذرات معلق به صورت فشرده به سطح آب رانده می شوند و با کفاب گیر جدا می گردند. مناسب برای صنایع غذایی، لبنی، پتروشیمی و کشتارگاه ها.
• چربی گیر زیرسینکی:
  در ابعاد کوچک ساخته می شود و مستقیماً زیر سینک یا در فضای آشپزخانه نصب می شود. مناسب برای رستوران ها یا مغازه هایی با فضای محدود.
• نمونه‌های دفنی:
  در خارج از ساختمان و معمولاً در حیاط یا فضای باز نصب می شود. این مدل دارای ظرفیت بالا و مناسب برای پروژه های بزرگ است.

جنس بدنه چربی گیر

چربی گیرها بسته به جنس بدنه، محل نصب و شرایط پروژه به انواع مختلفی تقسیم می شوند. انتخاب نوع مناسب، تأثیر مستقیم بر دوام، بازده و هزینه تمام شده دارد.

چربی گیر پلی اتیلن
ساخته شده از پلی اتیلن سنگین (HDPE)، مقاوم در برابر خوردگی، اسیدها و چربی. وزن سبک، حمل آسان و مناسب برای دفن یا نصب در فضاهای محدود. بهترین گزینه برای رستوران ها و آشپزخانه های شهری.

چربی گیر فایبرگلاس
ترکیبی از رزین و الیاف شیشه، دارای وزن پایین و مقاومت مکانیکی بالا. نسبت به پلی اتیلن، قابل سفارشی تر و در ابعاد بزرگ تر قابل ساخت است. مناسب برای پروژه های صنعتی یا نیمه صنعتی.

گریس تراپ استیل
بدنه ای از فولاد ضدزنگ با طول عمر بالا، قابل استفاده در صنایع غذایی و دارویی که استانداردهای بهداشتی سخت گیرانه دارند. گران ترین نوع چربی گیر اما با کم ترین نیاز به نگهداری.

چربی گیر بتنی
مناسب پروژه های با دبی بسیار بالا مانند کشتارگاه ها یا کارخانه های بزرگ. مقاوم در برابر ضربه و فشار خاک، اما سنگین، پرهزینه در نصب و کم تر قابل جابجایی.

چربی گیر زیر سینکی
کوچک، سبک و قابل نصب در زیر سینک ظرفشویی صنعتی رستورانی یا خانگی. مناسب استفاده محدود یا موقت، با ظرفیت پایین. برای حذف جزئی چربی پیش از ورود به سیستم لوله کشی.