کلرزن

کلرزن یا کلریناتور با دقت بالا و عملکردی مطمئن، امکان تزریق کنترل شده کلر را به آب فراهم می سازد و نقش کلیدی در حفظ سلامت عمومی، کاهش بیماری های ناشی از آلودگی آب و ارتقاء کیفیت آب آشامیدنی، صنعتی و استخرها ایفا می کند.

کلرزن چیست؟

دستگاه کلرزن یکی از تجهیزات تخصصی در حوزه گندزدایی و ضد عفونی آب و فاضلاب است که وظیفه اصلی آن، تزریق کنترل شده گاز یا محلول کلر به جریان آب در فرآیندهای تصفیه می باشد. کلریناتور با استفاده از مکانیزم های مختلف از جمله پمپ های تزریق یا سیستم های ونتوری میزان مشخصی از کلر را بر اساس دبی و نیاز تصفیه به آب اضافه می کند.

کلرزن ها در انواع مایع، گازی و پودری تولید می شوند که هر کدام بسته به نوع کلر مصرفی و شرایط عملیاتی طراحی و مورد استفاده قرار می گیرند. سیستم کنترلی این دستگاه ها نیز می تواند به صورت دستی یا اتوماتیک تنظیم شود تا دوز کلر به صورت دقیق و یکنواخت وارد سیستم گردد.

کاربردهای کلرزن

دستگاه کلرزن یا پکیج تزریق کلر، ابزاری حیاتی برای ضد عفونی و حفظ کیفیت آب در صنایع، استخرها، مراکز درمانی و مصارف عمومی است. در بخش آب آشامیدنی، کلرزن با حذف باکتری‌ها و ویروس‌ها، آب شهری، روستایی، چاه‌ها و قنوات را پیش از توزیع در مخازن ذخیره بهداشتی می‌کند و در خطوط تولید نوشیدنی و آب معدنی نیز آب را استریل می‌سازد.

در استخرها و مراکز آبی، کلرزن با کنترل آلودگی میکروبی، حفظ کیفیت آب و پیشگیری از بیماری‌های پوستی، در استخرهای سرپوشیده و روباز، جکوزی‌ها و پارک‌های آبی کاربرد دارد. صنایع غذایی و کارخانجات، بیمارستان‌ها، آزمایشگاه‌ها و مراکز بهداشتی نیز از کلرزن برای ضدعفونی آب مصرفی و تجهیزات بهره می‌برند.

کلرزن در صنایع، دامپروری و پرورش آبزیان نیز برای کنترل آلودگی آب، جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها و حفظ سلامت محیط کاربرد دارد. در تصفیه فاضلاب شهری، صنعتی و کشاورزی، کلرزن آب خروجی از پکیج تصفیه فاضلاب را گندزدایی می‌کند و در مصارف خانگی، مدارس، هتل‌ها و سالن‌های ورزشی، آب آشامیدنی و مصرفی سالم را تضمین می‌کند. همچنین در شرایط اضطراری و بحران، مانند سیل، اردوگاه‌های پناهندگان و سیستم‌های صحرایی، کلرزن امکان تأمین آب سالم و ایمن را فراهم می‌سازد.

مزایای دستگاه کلریناتور

• از بین بردن 99.9% باکتری ها، ویروس ها و میکروارگانیسم های بیماری زا
• هزینه سرمایه گذاری اولیه و عملیاتی پایین نسبت به سایر روش های ضد عفونی
• نصب و راه اندازی آسان و نیاز به نگهداری و تعمیرات کم دستگاه کلرزن
• زمان تماس کوتاه برای اثرگذاری
• ایجاد باقیمانده کلر که اثر محافظتی طولانی مدت دارد از آلودگی ثانویه جلوگیری می کند.
• امکان کنترل دقیق دوز تزریق دستگاه کلرزن با سیستم های اتوماسیون
• کارایی مناسب در pH های متفاوت و دماهای مختلف آب
• مقاومت در برابر نوسانات جریان آب
• خطرات کمتر کلرزن نسبت به برخی گندزداهای جایگزین مطابق پروتکل های ایمنی شناخته شده
• مورد تأیید استانداردهای شناخته شده و سازمان های بهداشتی جهانی
• عدم تداخل با سایر مراحل تصفیه و قابلیت ترکیب با سایر روش های گندزدایی
• امکان مانیتورینگ ساده باقیمانده کلر
• تست سریع و کم هزینه کیفیت عملکرد
• دوام بالای تجهیزات و مقاومت در برابر خوردگی دستگاه کلرزن
• تنوع در انتخاب نوع کلر مورد استفاده و در دسترس بودن
• حذف ترکیبات بودار، بهبود کیفیت حسی و شفافیت آب
• حذف ذرات کلوئیدی و ممانعت از تشکیل بیوفیلم توسط کلرزن
• کنترل رشد جلبک ها
• کمک کلرزن به حذف آهن و منگنز
• جلوگیری از آلودگی ثانویه در مسیر انتقال
• محافظت تا نقطه مصرف
• پیشگیری از شیوع بیماری های آب زی و افزایش سطح بهداشت عمومی

اجزای دستگاه کلرزن

یک دستگاه کلرزن از چند بخش اصلی تشکیل می شود که هر کدام نقش مهمی در عملکرد صحیح سیستم دارند.

• مخزن پلی اتیلن یا فلزی مقاوم در برابر خوردگی برای نگهداری کلر
• وظیفه انتقال کلر از مخزن کلر به خط آب بر عهده پمپ تزریق یا دوزینگ پمپ است که در مدل های دیافراگمی، پیستونی یا الکترومغناطیسی عرضه می شود و امکان تنظیم دبی و فشار را فراهم می کند.
• برای جلوگیری از ورود ذرات معلق و افزایش بازدهی، کلرزن به فیلتر شنی مجهز می شود.
• سیستم کنترل و اندازه گیری شامل سنسورها و آنالایزرها وظیفه تنظیم دقیق میزان کلر تزریقی و باقیمانده را بر عهده دارد.
• در مسیر تزریق، انژکتور یا ونتوری نقش توزیع یکنواخت کلر در آب را ایفا می کند.
• مخزن تماس زمان کافی برای واکنش کلر با آلاینده ها را فراهم می سازد.
• برای پایداری فشار، مخزن تحت فشار و سوئیچ فشار تعبیه می شوند که عملکرد پمپ را مدیریت می کنند.
• وجود نقاط نمونه برداری برای کنترل کیفیت آب، فیلتر ضد کلر جهت حذف کلر اضافی و در نهایت خروجی آب تصفیه شده، اجزای تکمیلی یک پکیج کلرزن کامل را تشکیل می دهند.

محاسبه ظرفیت کلرزن

در محاسبه ظرفیت کلرزن، هدف اصلی تعیین مقدار محلول کلر موردنیاز برای تزریق به جریان آب بمنظور گندزدایی مؤثر است. این محاسبه بستگی به حجم آبی دارد که در واحد زمان از سیستم عبور می کند (معمولاً بر حسب لیتر در ساعت)، غلظت کلر مورد نیاز در آب (معمولاً بین 0.5 تا 1 میلی گرم در لیتر یا ppm)، نوع کلر مصرفی (مایع یا پودری) و درصد خلوص آن دارد.

رایج ترین ماده مورد استفاده برای کلرزنی، هیپوکلریت سدیم با غلظت 10 تا 15% است. برای محاسبه، ابتدا دبی آب اندازه گیری می شود. سپس با توجه به غلظت موردنیاز کلر در آب، میزان کلر فعال لازم در هر ساعت به دست می آید. حال اگر کلر بصورت مایع با درصد مشخصی از ماده فعال باشد، می توان با استفاده از یک رابطه ساده حجم محلول تزریقی را محاسبه کرد.

این رابطه به این صورت است که حجم کلر مایع لازم (بر حسب میلی لیتر در ساعت) برابر است با حاصلضرب دبی آب در غلظت کلر موردنیاز، تقسیم بر حاصلضرب درصد خلوص کلر در عدد 1000.

به عنوان مثال، اگر دبی آب برابر با 20.000 لیتر در ساعت، غلظت کلر موردنیاز 1 میلی گرم در لیتر و درصد خلوص کلر مایع 12% باشد، مقدار کلر مورد نیاز برابر با 20.000 ضرب در عدد 1 تقسیم بر (0.12 ضرب در 1000) خواهد بود که در نهایت مقدار 166.7 میلی لیتر در ساعت به دست می آید. این عدد ظرفیت واقعی کلرزن است و پمپی باید انتخاب شود که توانایی تزریق این حجم از محلول در هر ساعت را داشته باشد.

در صورت استفاده از کلر پودری، ابتدا باید محلول سازی انجام شود و پس از آن به همان روش، مقدار مورد نیاز از محلول آماده شده محاسبه و تزریق شود. در نهایت، دوزینگ پمپ باید علاوه بر ظرفیت مناسب، قابلیت تنظیم دقیق دبی و مقاومت در برابر خوردگی ناشی از کلر را نیز داشته باشد.

جدول دوز مصرفی کلر بمنظور ضد عفونی آبها و گندزدایی پسابها

نوع فاضلاب یا پساب	میانگین بار میکروبی (MPN/100 ml)	محدوده دوز کلر مصرفی (mg/L)	دوز معمول توصیه‌شده (mg/L)	زمان تماس مؤثر (min)	توضیحات فنی و ملاحظات
فاضلاب خام	10⁶ – 10⁷	15 – 50	25 – 35	30 – 60	در مرحله اولیه، هدف تنها کاهش بخشی از بار میکروبی است. مواد آلی و آمونیاک بالا باعث افزایش مصرف کلر می‌شوند.
پساب اولیه	10⁴ – 10⁵	10 – 40	20 – 30	30 – 45	به‌دلیل ته‌نشینی مواد جامد، تقاضای کلر کمتر از فاضلاب خام است، اما هنوز نیاز به دوز نسبتاً بالا دارد.
پساب خروجی از سپتیک تانک	10⁴ – 10⁵	8 – 30	15 – 25	20 – 40	معمولاً برای مصارف محدود یا تخلیه به چاه جذبی ضدعفونی می‌شود. وجود ترکیبات احیاکننده دوز را بالا می‌برد.
پساب ثانویه (لجن فعال یا RBC)	10³ – 10⁴	5 – 15	8 – 10	20 – 30	اگر تصفیه بیولوژیکی به‌خوبی انجام شده باشد، دوز پایین‌تر کفایت می‌کند.
پساب فیلترشده با فیلتر شنی	10² – 10³	2 – 8	3 – 5	15 – 25	ذرات معلق حذف شده‌اند، در نتیجه مصرف کلر به‌شدت کاهش می‌یابد. مناسب برای استفاده در آبیاری فضای سبز.
پساب خروجی فرآیند پیشرفته	10¹ – 10²	1 – 6	2 – 3	10 – 20	برای کاربردهای حساس (مثلاً تغذیه برج خنک‌کن یا مصارف صنعتی) به‌کار می‌رود.
آب خروجی میکروفیلتراسیون یا اولترافیلتراسیون	<10²	0.5 – 2	1 – 1.5	10 – 15	کیفیت بسیار بالا؛ کلر تنها جهت اطمینان از ماندگاری و جلوگیری از رشد باکتری‌های ثانویه تزریق می‌شود.
پساب خروجی سیستم اسمز معکوس	<10¹	0.2 – 1	0.3 – 0.5	5 – 10	آب تقریباً استریل است؛ تزریق تنها برای جلوگیری از رشد میکروبی در خطوط ذخیره‌سازی توصیه می‌شود.
پساب کلرینه‌شده برای تخلیه به محیط زیست	<200	–	باقیمانده کلر حداکثر 0.5 میلی‌گرم در لیتر	–	پیش از تخلیه به محیط زیست، باید با روش‌های کلرزدایی مانند استفاده از دی‌اکسید گوگرد یا تیوسولفات سدیم، کلر باقی‌مانده حذف شود.

دستورالعمل راه اندازی پکیج تزریق کلر

بر اساس محاسبات انجام شده فوق به منظور آماده سازی و تزریق کلر جهت گند زدایی پساب توسط کلرزن به شرح ذیل عمل می کنیم:

• مخزن آماده سازی کلر را به میزان 150 لیتر با آب پر کنید.
• حدود 1.5 کیلوگرم پودر هیپوکلریت کلسیم 65 درصد داخل مخزن بریزید.
• به مدت 10 تا 30 دقیقه هم زده شود تا زمانیکه کلر کاملا در آب حل شود.
• مقدار دبی تزریق دوزینگ پمپ کلرزن را روی درجه 64% در حالت روشن قرار دهید.
• زمان تقریبی تخلیه مخزن توسط دوزینگ پمپ، هر روز یکبار می باشد.
• هر روز دو تا سه مرتبه محلول کلر به مدت 5 تا 10 دقیقه هم زده شود.

همچنین لازم به ذکر است که این دستور العمل راه اندازی دستگاه کلرزن بر اساس شرایط کاری اپراتور و تصفیه خانه فاضلاب قابل تغییر می باشد.

عوامل اثربخش در فرآیند کلر زنی

برای گندزدایی بهتر آب یا هر ماده دیگر می بایست به برخی از عوامل تاثیرگذار در سیستم کلرزنی توجه نمود که در ادامه به عوامل موثر در بهبود عملکرد دستگاه کلرزنی اشاره می نماییم:

1. غلظت کلر: هرچقدر میزان کلر مورد استفاده بیشتر باشد میزان گندزدایی بالاتر است.
2. زمان تماس کلر و آب: در صورت کاهش زمان تماس کلر با آب میزان گندزدایی کمتر خواهد بود برای بهبود گندزدایی در صورت کاهش می بایست از میزان کلر بیشتری استفاده نمود.
3. میزان PH آب: با افزایش PH آب خاصیت گندزدایی کلر موجود در آب کاهش می یابد. بنابراین قبل از کلرزنی حتما باید نمونه آب موجود به آزمایشگاه فرستاده شود تا تحلیل و تجزیه شیمیایی دقیقی از یونهای و عناصر موجود در آب حاصل شود.
4. مقدار دمای آب: کاهش دمای آب، تاثیر گندزدایی را نیز کمتر می کند. در اینصورت باید غلظت کلر افزایش یابد.
5. میزان کدورت آب: افزایش مواد خارجی در آب، باعث کاهش تاثیر گندزدایی خواهد شد.

قیمت کلرزن

قیمت دستگاه کلرزن با توجه به نوع و کاربرد آن بسیار متغیر است. کلرزن های خطی ساده، اقتصادی ترین مدل ها محسوب می شوند و از حدود 1.700.000 تومان شروع می شوند. کلرزن های پمپی یا مایع، بسته به ظرفیت و نوع پمپ بین 28.000.000 تا 190.000.000 تومان متغیر هستند.

در میان مدل های پیشرفته تر، کلرزن های نمکی قرار دارند که از حدود 48.000.000 تومان آغاز می شوند و در ظرفیت های بالاتر تا 160.000.000 تومان هم می رسند. کلرزن های گازی به دلیل نیاز به تجهیزات ایمنی، جزو گران ترین مدل ها هستند، در حالی که کلرزن های قرصی ارزان ترین انتخاب برای استخرها و مصارف کوچک به شمار می آیند.

قیمت نهایی دستگاه کلرزن به عوامل متعددی بستگی دارد. مهم ترین پارامترها شامل نوع کلر مورد استفاده (مایع، گازی، نمکی یا قرصی)، ظرفیت تزریق و دبی تحت پوشش و جنس قطعات در تماس با کلر است؛ چراکه مواد مقاوم در برابر خوردگی هزینه بیشتری دارند.

علاوه بر این، برند و کشور سازنده، سیستم های کنترل و مانیتورینگ هوشمند، وجود لوازم جانبی مانند سنسورهای pH و ORP، و روش نصب و راه اندازی در هزینه ها تأثیرگذارند. همچنین دستگاه هایی که مصرف انرژی بهینه تر، گارانتی طولانی مدت و خدمات پس از فروش قوی دارند، معمولاً با قیمت بالاتری عرضه می شوند.

• 

انواع دستگاه کلرزن

نوع ماده‌ای که در کلرزن استفاده می‌شود، نقش مهمی در طراحی سیستم تزریق، انتخاب تجهیزات جانبی و میزان دقت گندزدایی دارد. برخی سیستم‌ها برای کلر مایع طراحی شده‌اند، بعضی فقط با کلر جامد کار می‌کنند و گروهی نیز مخصوص تزریق کلر گازی هستند. به همین دلیل از نظر ماده مصرفی، کلرزن‌ها در سه دسته اصلی قرار می‌گیرند.

کلرزن مایع

در این گروه، ماده ضدعفونی به شکل کلر مایع یا هیپوکلریت وارد سیستم می‌شود. تزریق معمولاً توسط پمپ دوزینگ انجام می‌شود و امکان کنترل بسیار دقیق دبی وجود دارد. کلرزن مایع برای تصفیه‌خانه‌های صنعتی، آب شرب، پساب، استخرهای عمومی و سیستم‌هایی که نیاز به اندازه‌گیری لحظه‌ای دارند، بهترین گزینه است. این نوع کلرزن به دلیل قابلیت اتوماسیون بالا و پایداری تزریق، پرکاربردترین مدل در صنعت محسوب می‌شود.

کلرزن جامد

این کلرزن‌ها از قرص یا گرانول کلر استفاده می‌کنند. فرایند تزریق معمولاً به‌صورت انحلال تدریجی انجام می‌شود و بیشتر در کلرزن‌های خطی یا آفلاین متداول است. مزیت اصلی این روش، سهولت حمل‌ونقل، ایمنی بالا و نگهداری ساده‌تر نسبت به کلر مایع است. با این حال دقت تزریق محدود است و معمولاً برای استخرهای خصوصی، باغی و سیستم‌های کوچک استفاده می‌شود که نوسان بار آلودگی کمتر است.

کلرزن گازی

در این روش، ماده ضدعفونی کلر گازی است و تزریق با استفاده از رگولاتورها و وکیوم اینژکتورها انجام می‌شود. کلرزن گازی دقت بسیار بالایی دارد و برای تصفیه‌خانه‌های آب شهری و صنایع بزرگ به‌صرفه‌ترین گزینه است. با وجود کارایی بسیار بالا، به دلیل خطرات ایمنی، این سیستم نیازمند محل نصب مخصوص، تهویه قوی و اپراتور حرفه‌ای است. به همین دلیل امروزه در استخرها یا تأسیسات کوچک کمتر از کلر گازی استفاده می‌شود.

مکانیزم تزریق کلرزن

مکانیزم تزریق کلر تعیین می‌کند ماده ضدعفونی چگونه وارد جریان آب شود و با چه سرعت و یکنواختی پخش گردد. هر سیستم تزریق مزایا، محدودیت‌ها و کاربردهای مخصوص به خود دارد و انتخاب صحیح آن تأثیر مستقیم بر کیفیت گندزدایی و عمر تجهیزات دارد. از نظر نحوه تزریق، کلرزن‌ها به سه گروه اصلی پمپی، ونتوری و رگولاتوری تقسیم می‌شوند.

کلرزن پمپی (تزریق تحت فشار)

در این روش، تزریق کلر با استفاده از پمپ دوزینگ انجام می‌شود. پمپ مقدار دقیقی از کلر مایع را با فشار مشخص وارد جریان آب می‌کند و امکان کنترل بسیار دقیق دبی تزریق وجود دارد. تزریق پمپی برای تصفیه‌خانه‌های صنعتی، سیستم‌های آب شهری، پساب و استخرهای بزرگ مناسب است؛ زیرا خطا را به حداقل می‌رساند و تزریق در برابر تغییرات فشار یا دبی پایدار باقی می‌ماند. دقیق‌ترین و مطمئن‌ترین روش تزریق کلر همین مدل پمپی است.

کلرزن ونتوری (تزریق با مکش)

در این روش، کلر با استفاده از اختلاف فشار ایجادشده در دستگاه ونتوری وارد جریان می‌شود. وقتی آب با سرعت از گلوگاه ونتوری عبور می‌کند، فشار کاهش یافته و یک مکش طبیعی ایجاد می‌شود که کلر را به داخل جریان می‌کشد. این روش ساده‌تر، کم‌هزینه‌تر و بدون قطعات مکانیکی پیچیده است؛ اما دقت آن به فشار و دبی جریان وابسته است. کلرزن ونتوری برای استخرهای خصوصی، سیستم‌های کوچک و مواردی که نیاز به تزریق یکنواخت اما غیر فوق‌دقیق دارند، گزینه‌ای مناسب است.

کلرزن رگولاتوری (تزریق با تنظیم فشار و جریان)

در این مکانیزم، کلر جامد یا گاز با استفاده از یک رگولاتور کنترل فشار وارد جریان آب می‌شود. رگولاتور میزان باز شدن مسیر و مقدار عبور کلر را تنظیم می‌کند و دستگاه معمولاً در سیستم‌هایی که مصرف کلر ثابت یا کم‌نوسان است، استفاده می‌شود. این روش برای کلر گازی در تصفیه‌خانه‌های آب شهری و همچنین برای کلر جامد در مدل‌های ساده‌تر کاربرد دارد. مزیت آن سادگی و هزینه پایین‌تر نسبت به پمپ، و محدودیت اصلی آن وابستگی به فشار مناسب در دو طرف رگولاتور است.

نحوه کنترل عملکرد کلرزن

نحوه کنترل دستگاه کلرزن تعیین می‌کند که تزریق کلر تا چه حد دقیق، قابل تنظیم و پایدار باشد. کلرزن‌ها از نظر سیستم کنترل به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام متناسب با نوع کاربرد، حجم آب و سطح اتوماسیون انتخاب می‌شوند. شناخت این گروه‌ها کمک می‌کند طراح سیستم از همان ابتدا بداند چه نوع کنترلری برای تأمین کلر مورد نیاز مناسب‌تر است.

کلرزن دستی

در این نوع کلرزن، میزان تزریق به‌صورت کاملاً دستی تنظیم می‌شود. کاربر مقدار باز بودن شیر ورودی یا میزان مصرف قرص‌ها را بر اساس تجربه یا آزمون‌وخطا تعیین می‌کند و تا زمانی که دوباره تنظیم نشود، دستگاه با همان مقدار ثابت کار می‌کند. این روش ساده‌ترین نوع کنترل است و برای استخرهای کوچک یا سیستم‌هایی که تغییرات مصرف آب کم است، قابل استفاده محسوب می‌شود. عیب اصلی آن عدم واکنش به تغییرات دبی و کیفیت آب است.

کلرزن نیمه اتوماتیک

در این گروه، دستگاه تزریق بر اساس دبی گردش آب یا عملکرد پمپ کنترل می‌شود. یعنی کنترلر به کلرزن پمپ متصل می‌شود و فقط زمانی کلر را تزریق می‌کند که پمپ روشن است و آب در گردش قرار دارد. برخی مدل‌ها امکان تنظیم میزان تزریق متناسب با حجم جریان را فراهم می‌کنند، اما همچنان فرآیند به اندازه کنترل تمام اتوماتیک هوشمند نیست. کلرزن اتوماتیک برای استخرهای متوسط و سیستم‌هایی که نوسان مصرف زیاد دارند، گزینه‌ای قابل قبول و مقرون‌به‌صرفه است.

کلرزن تمام اتوماتیک

پیشرفته‌ترین نوع کنترل، کلرزنی کاملاً هوشمند است که با سنسورهای ORP یا سنسور کلر آزاد کار می‌کند. در این روش دستگاه لحظه‌به‌لحظه کیفیت آب را اندازه‌گیری می‌کند و به‌صورت خودکار مقدار کلر تزریق‌شده را بالا یا پایین می‌برد.

این مدل تنها سیستمی است که می‌تواند تغییرات لحظه‌ای مانند افزایش بار آلودگی، ورود تعداد زیاد شناگر یا کاهش UV را مدیریت کند. کلرزن اتوماتیک برای استخرهای عمومی، صنعتی و مجموعه‌هایی که نیاز به کیفیت پایدار دارند، بهترین انتخاب محسوب می‌شود.

موقعیت نصب دستگاه کلرزن

کلرزن‌ها از نظر نوع نصب به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند. هر گروه جایگاه خاصی در مسیر تصفیه دارد و بر اساس شرایط سیستم انتخاب می‌شود. شناخت این دسته‌بندی کمک می‌کند طراح یا بهره‌بردار بداند کدام کلرزن برای مسیر لوله‌کشی او مناسب‌تر است.

کلرزن خطی

این نوع کلرزن مستقیماً روی لوله اصلی برگشت آب نصب می‌شود. محل نصب آن دقیقاً بعد از فیلتر و گرمایش و قبل از ورود آب به استخر یا مخزن است. چون کلرزن خطی در مسیر مستقیم قرار دارد، تمام دبی عبوری از کلرزن عبور کرده و کلر به‌صورت کاملاً یکنواخت تزریق می‌شود. این گروه بهترین گزینه برای استخرهای متوسط و بزرگ است که به پایداری و یکنواختی کلرزنی نیاز دارند.

کلرزن آفلاین یا بای پس

کلرزن آفلاین روی یک مسیر فرعی نصب می‌شود، اما همچنان باید بعد از فیلتر و پس از تجهیزات حرارتی قرار بگیرد. تنها بخشی از جریان وارد این مسیر جانبی می‌شود، کلر دریافت می‌کند و سپس دوباره به خط اصلی برمی‌گردد. این نوع برای سیستم‌هایی مناسب است که مسیر اصلی امکان نصب کلرزن خطی را ندارد یا لوله‌کشی فضای کافی برای نصب مستقیم ندارد.

کلرزن در بخش تزریق نهایی

در برخی سیستم‌ها مانند تصفیه‌خانه‌های آب شرب، پساب یا مخازن ذخیره صنعتی، کلرزن‌ها در آخرین نقطه مسیر و درست قبل از ورود به مخزن ذخیره یا استخر نصب می‌شوند. این روش زمانی استفاده می‌شود که فرایند تصفیه چندمرحله‌ای است و باید گندزدایی نهایی درست در آخرین لحظه انجام شود. اگرچه محل نصب همچنان بعد از فیلتر است، اما فاصله دستگاه تا مخزن یا استخر حداقل می‌شود.

مکانیزم عملکرد کلرزن

دستگاه کلرزن با هدف تزریق کنترل شده کلر به آب طراحی شده است. اساس کار آن به این صورت است که محلول یا گاز کلر از طریق یک سیستم دوزینگ یا وکیوم، وارد جریان آب می شود و به طور یکنواخت در آن پخش می گردد. این یکنواختی در تزریق بسیار اهمیت دارد، زیرا در صورت افزایش یا کاهش ناگهانی دوز کلر، یا کارایی گندزدایی کاهش می یابد یا امکان ایجاد بوی تند و اثرات جانبی در آب وجود دارد.

در مدل های پمپ دار، دوزینگ پمپ مقدار مشخصی کلر را با فشار به آب تزریق می کند و اپراتور می تواند این مقدار را بر اساس کیفیت آب ورودی و حجم مصرفی تنظیم کند. در مدل های وکیوم نیز مکش جریان آب باعث انتقال کلر از مخزن به خط لوله می شود.

تفاوت اصلی این دو مکانیزم در دقت کنترل، ظرفیت تزریق و نوع کلری است که مصرف می شود (مایع، گاز یا قرص). در هر دو حالت، طراحی کلرزن به گونه ای است که اختلاط کامل کلر با آب انجام شده و فرآیند گندزدایی با بیشترین بازده صورت گیرد.

راهنمای خرید دستگاه کلرزن

انتخاب کلرزن مناسب، بیش از هر چیز به کاربری و شرایط پروژه بستگی دارد. اولین معیار، نوع کلری است که قرار است استفاده شود؛ اگر کلر مایع در دسترس دارید، باید دستگاهی انتخاب کنید که با هیپوکلریت سدیم سازگار باشد، اما برای استفاده از کلر جامد یا گاز کلر، مدل های تخصصی تری نیاز است.

دومین عامل، ظرفیت تزریق است. برای مثال در تصفیه خانه های شهری و صنعتی به دوز بالاتر نیاز داریم، در حالی که برای استخرهای شنا یا مصرف کشاورزی، دستگاه های کوچک تر کفایت می کنند. همچنین کیفیت آب ورودی (کدورت، بار میکروبی و میزان آلاینده ها) تعیین کننده دوز مورد نیاز کلر است.

نکته مهم دیگر، سیستم کنترل و دقت تزریق است. دستگاه هایی که مجهز به کنترلر دیجیتال یا قابلیت تنظیم پیوسته دبی هستند، امکان مدیریت دقیق تری را فراهم می کنند و در بلندمدت هزینه های مصرف کلر را کاهش می دهند.

در نهایت، هنگام خرید باید به جنس قطعات در تماس با کلر توجه ویژه داشت. کلر ماده ای خورنده است و اگر متریال پمپ، لوله ها یا نازل ها از جنس مقاوم (مانند PVC تقویت شده یا تفلون) نباشند، دستگاه به سرعت دچار خوردگی می شود. خدمات پس از فروش، سهولت دسترسی به قطعات یدکی و برند سازنده نیز از مواردی هستند که تضمین می کنند کلرزن خریداری شده در سال های آینده بدون دردسر مورد استفاده قرار گیرد.

نکات ایمنی در کار با کلریناتور

• استفاده از ماسک، دستکش و عینک ایمنی هنگام کار با کلر و دستگاه کلرزن
• نصب کلرزن در محیط دارای تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گاز کلر
• پر کردن مخزن کلر فقط با ظروف استاندارد و درپوش دار
• جلوگیری از تماس مستقیم کلر با پوست و چشم
• استفاده از شیر یک طرفه و اتصالات ایمن برای جلوگیری از برگشت آب آلوده به پمپ تزریق
• کنترل منظم دوز تزریق کلر و تست باقی مانده کلر در آب
• دور نگه داشتن مخزن کلر از حرارت، نور مستقیم و مواد اشتعال زا
• رعایت کامل دستورالعمل سازنده دستگاه کلرزن و آموزش اپراتور پیش از بهره برداری