لوله پلیکا

لوله پلیکا یکی از پرکاربردترین انواع لوله های پلاستیکی است که از پلی وینیل کلراید ساخته می شود و به دلیل مزایای متعدد، جایگزین مناسبی برای لوله های فلزی و بتنی در بسیاری از کاربردها شده است. این لوله ها در سیستم های مختلفی مانند آبرسانی، فاضلاب، تخلیه آب باران، صنایع کشاورزی و حتی در پروژه های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند.

لوله پلیکا چیست؟

لوله پلیکا یک لوله پلیمری از جنس پلی وینیل کلراید است که در دو نوع نرم (انعطافپذیر) و سخت تولید میشود. این لوله سبک، مقاوم در برابر خوردگی و مواد شیمیایی، و دارای سطح داخلی صاف برای کاهش اصطکاک جریان است. از ویژگیهای فنی آن میتوان به عایق حرارتی و الکتریکی بودن، تحمل فشارهای مختلف بسته به درجه بندی (مانند PN6 تا PN16) و مقاومت در برابر UV (در انواع خاص) اشاره کرد. اتصالات آن با چسب مخصوص، دما (جوش حرارتی) یا اورینگی انجام میشود. لوله پلیکا در سایزهای متنوع (16 تا 400 میلیمتر) و در دو نوع فشار قوی و فشار ضعیف تولید میگردد.

انواع لوله پلیکا

1. لوله های پلیکا فشار قوی
   • برای انتقال سیالات تحت فشار (مانند آب شهری، آبیاری تحت فشار و سیستم های هیدرولیک) استفاده می شوند.
   • تحمل فشار بالا (معمولاً از 6 تا 16 بار).
   • در سایزهای مختلف از 2/1 اینچ تا 24 اینچ تولید می شوند.
2. لوله های پلیکا فاضلابی
   • مخصوص انتقال فاضلاب و پساب های خانگی و صنعتی.
   • در دو نوع دو جداره (برای فاضلاب های زیرزمینی) و تک جداره (برای فاضلاب های روکار) عرضه می شوند.
   • معمولاً به رنگ خاکستری یا نارنجی هستند.
3. لوله های پلیکا برق
   • برای عبور کابل های برق و محافظت از آن ها در ساختمان ها و صنایع استفاده می شود.
   • به رنگ سفید یا خاکستری تولید می شوند.
   • غیرقابل اشتعال و عایق الکتریسیته.
4. لوله های پلیکا صنعتی
   • مقاوم در برابر مواد شیمیایی، اسیدها و بازها.
   • در صنایع پتروشیمی، غذایی و دارویی کاربرد دارند.
   • بعضی از آن ها دارای خاصیت آنتی استاتیک یا ضد UV هستند.
5. لوله های پلیکا آب باران
   • مخصوص جمع آوری و هدایت آب باران.
   • معمولاً به رنگ آبی یا سبز تولید می شوند.
6. لوله های پلیکا بهداشتی
   • مخصوص انتقال آب شرب.
   • از مواد فودگرید (Food Grade) ساخته می شوند تا برای سلامت انسان مضر نباشند.

مزایای لوله پلیکا

• سبک وزن (سهولت حمل و نقل و نصب)
• مقاومت بالا در برابر خوردگی و مواد شیمیایی
• سطح داخلی صاف (کاهش اصطکاک و رسوبگیری)
• عایق حرارتی و الکتریکی
• مقاوم در برابر پوسیدگی و حمله جوندگان
• انعطاف پذیری در انواع نرم
• تحمل فشارهای مختلف (در انواع فشار قوی و فشار ضعیف)
• مقاومت نسبی در برابر UV (در انواع دارای پایدار کننده نوری)
• نصب سریع و آسان (با اتصالات چسبی، حرارتی یا اورینگی)
• عدم نیاز به رنگ آمیزی و نگهداری کم هزینه
• عمر طولانی تا حداقل 50 سال در شرایط استاندارد
• مقاومت در برابر رشد باکتری و جلبک
• عدم تغییر طعم و بو در انتقال آب آشامیدنی
• قیمت مقرون به صرفه نسبت به فلزات
• تنوع سایز (16 تا 400 میلیمتر) و فشار کاری (PN6 تا PN16)

معایب لوله پلیکا

• مقاومت کم در برابر دمای بالا (تحمل محدود دما حداکثر تا 60 درجه سانتیگراد، احتمال نرم شدگی یا ترک خوردگی)
• شکنندگی در سرما (احتمال ترک در دماهای زیر صفر، مخصوصاً لوله پلیکای سخت)
• حساسیت به ضربه مکانیکی (شکستن در فشارهای ناگهانی یا ضربات سنگین)
• تغییر ابعاد بر اثر انبساط حرارتی (نیاز به در نظر گرفتن فاصله انبساط)
• محدودیت در تحمل فشارهای بسیار بالا (نسبت به فلزات یا لوله پلی اتیلن)
• احتمال تخریب لوله پلیکا در برابر برخی حلالهای شیمیایی (مانند استون و تینر)
• کاهش استحکام در معرض نور خورشید (در صورت عدم وجود پایدارکننده UV)
• مشکلات زیست محیطی (دشواری بازیافت و انتشار گازهای سمی در صورت سوختن)
• محدودیت در اتصالات دائمی (اتصال چسبی نیازمند دقت و مهارت)
• عدم امکان استفاده در سیستمهای با دمای متغیر شدید (مانند بخار داغ)

کاربردهای لوله پلیکا

• سیستمهای آبرسانی شهری و روستایی (لولهه ای فشار ضعیف و فشار قوی)
• تاسیسات فاضلاب ساختمانی و صنعتی (به ویژه لوله پلیکای سخت به دلیل مقاومت شیمیایی)
• کاربرد در زیر ساختهای زهکشی و انتقال پساب (کشاورزی، صنعتی و پروژه های عمرانی)
• سیستمهای تخلیه باران و سقفها (ناودان‌ها و جوی های زیرزمینی)
• لوله کشی الکتریکی و عبور کابلها (به عنوان عایق و محافظ در داکت‌ها)
• کاربرد در صنایع غذایی و دارویی (انتقال آب تصفیه شده به دلیل عدم واکنش شیمیایی)
• سیستمهای آبیاری تحت فشار و قطرهای (سبکی و مقاومت در برابر کودهای شیمیایی)
• تاسیسات استخر و تصفیه خانه ها (مقاومت در برابر کلر و رطوبت)
• لوله های تهویه هوا و اگزاست فن (در ساختمانها و صنایع سبک)
• استفاده لوله پلیکا در پروژههای عمرانی موقت (به علت نصب و جمع آوری سریع)
• صنایع شیمیایی (انتقال محلول‌های غیرِ خورنده و اسیدهای رقیق)
• سیستمهای اطفای حریق (در بخشهای غیر حساس و کم فشار)

سایزبندی لوله پلیکا

لوله‌های پلیکا در طیف گسترده‌ای از سایزها تولید می‌شوند که انتخاب صحیح آنها مستقیماً بر عملکرد سیستم تأثیرگذار است. سایزهای استاندارد این لوله‌ها بر اساس میلیمتر و اینچ طبقه‌بندی می‌شوند و معمولاً در طول‌های 6 متری عرضه می‌گردند.

برای مصارف خانگی و ساختمانی، سایزهای 20، 25 و 32 میلیمتر برای آبرسانی، 50 و 63 میلیمتر برای فاضلاب‌های ثانویه و 110 میلیمتر برای خطوط اصلی فاضلاب کاربرد دارند. در پروژه‌های صنعتی و بزرگ مقیاس، سایزهای 160، 200، 250 و حتی 400 میلیمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ضخامت دیواره لوله‌های پلیکا بسته به نوع کاربرد متفاوت است. لوله‌های فشار ضعیف (نظیر PN6) دارای دیواره‌های نازک‌تر و لوله‌های فشار قوی (مانند PN10 و PN16) از ضخامت بیشتری برخوردارند. برای مثال، یک لوله 110 میلیمتری فشار ضعیف ممکن است 2.7 میلیمتر ضخامت داشته باشد، در حالی که نوع فشار قوی همان سایز تا 6 میلیمتر ضخامت خواهد داشت.

در سیستم‌های کابل‌کشی، لوله های پلیکا در سایزهای 32 تا 63 میلیمتر پرکاربرد هستند، در حالیکه برای آبیاری تحت فشار، سایزهای 20 تا 50 میلیمتر معمولاً کفایت می‌کند. نکته حائز اهمیت این است که سایزبندی لوله‌های پلیکا در ایران عمدتاً بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی مانند ISIRI 1331 و ISO 3633 انجام می‌شود.

برای انتخاب دقیق‌ترین سایز، علاوه بر محاسبات هیدرولیکی، باید به عوامل دیگری مانند فشار کاری سیستم، نوع سیال انتقالی، شرایط محیطی و مقررات محلی نیز توجه نمود. همیشه توصیه می‌شود با کارشناسان مجرب مشورت شود تا از انتخاب مناسب‌ترین سایز برای هر پروژه اطمینان حاصل گردد.

مقایسه لوله پلیکا با سایر لوله ها

1. لوله پلیکا در مقابل لوله فلزی (گالوانیزه، چدن، استیل)
   • پلیکا: سبک، مقاوم به خوردگی، نصب آسان، قیمت پایین، عایق حرارتی و الکتریکی.
   • فلزی: سنگین، مستعد زنگ زدگی، نصب پیچیده، قیمت بالا، رسانای گرما و برق.
2. لوله پلیکا در مقابل لوله پلی اتیلن (PE)
   • پلیکا: مقاومت فشاری بالاتر، سطح صاف تر (کاهش رسوب)، قیمت کمتر.
   • پلی اتیلن: انعطاف پذیری بیشتر، مقاومت بهتر در دماهای زیر صفر، اتصالات جوشی مطمئنتر.
3. لوله پلیکا در مقابل لوله پنج لایه (PEX-Al-PEX)
   • پلیکا: قیمت بسیار پایینتر، نصب سادهتر با چسب.
   • پنج لایه: مقاومت حرارتی بالا (مناسب آب گرم)، انبساط کم، تحمل فشار بیشتر.
4. لوله پلیکا در مقابل لوله پلی پروپیلن (PP)
   • پلیکا: قیمت کمتر، مقاومت شیمیایی بهتر در برخی موارد.
   • پلی پروپیلن: تحمل دمای بالاتر (تا 90 درجه سانتیگراد)، اتصالات جوشی مستحکم تر.
5. لوله پلیکا در مقابل لوله ABS
   • پلیکا: مقاومت UV بهتر (در انواع دارای پایدار کننده)، قیمت پایین تر.
   • ABS: انعطاف پذیری و ضربه پذیری بالاتر، عملکرد بهتر در سرما.
6. لوله پلیکا در مقابل لوله بتنی
   • پلیکا: سبکی، نصب سریع، مقاومت شیمیایی بالا.
   • بتنی: مقاومت فشاری بسیار بالا، عمر طولانی در شرایط خاص.
7. ۷. لوله پلیکا در مقابل لوله سفالی
   • پلیکا: وزن کم، نصب آسان، عدم نفوذ ریشه گیاهان.
   • سفالی: مقاومت محیطی بالا، سازگاری بهتر با خاک های محیطی.

نحوه نصب لوله پلیکا

نصب لوله های پلیکا سریع و اقتصادی است، اما رعایت اصول چسبکاری و شیب‌بندی برای جلوگیری از نشتی ضروری است. برای سیستم‌های حساس، تست فشار الزامی است. در ادامه کاملترین دستورالعمل نصب لوله‌های پلیکا توضیح داده شده است:

1. ابزار و مواد مورد نیاز لوله های پلیکا
   • لوله و اتصالات در سایزهای مورد نظر
   • چسب مخصوص
   • اره مویی یا لوله‌بر
   • سمباده یا فرچه سیمی
   • متر و نشانگر
   • برس پاک‌کننده (پرایمر) – برای بعضی اتصالات
2. مراحل نصب لوله‌های پلیکا
   • برش لوله:
     • لوله را با اره مویی یا لوله‌بر به اندازه‌ی دقیق ببرید.
     • محل برش را با سمباده یا فرچه صاف کنید (براده‌ها را پاک کنید).
   • آماده‌سازی اتصال:
     • سطح داخلی اتصال و خارجی لوله پلیکا را با پرایمر (در صورت نیاز) یا برس تمیز کنید.
     • در صورت استفاده از چسب، هر دو سطح را خشک و عاری از گرد و غبار کنید.
   • اتصال با چسب:
     • چسب مخصوص PVC را روی سطح خارجی لوله و داخلی اتصال بزنید (لایه نازک و یکنواخت).
     • لوله را سریع در اتصال قرار دهید و 90 درجه بچرخانید تا چسب پخش شود.
     • 10 تا 15 ثانیه فشار دهید تا چسب بگیرد.
     • حدود 15 دقیقه صبر کنید تا چسب کاملاً خشک شود (بسته به نوع چسب).
   • اتصالات بدون چسب (اورینگی یا پیچی):
     • از اتصالات اورینگی یا پیچی مخصوص پلیکا استفاده کنید.
     • لوله را داخل اتصال قرار داده و با آچار مهره را محکم کنید.
3. نکات کلیدی نصب لوله های پلیکا
   • از چسب پی وی سی مخضوض لوله کشی با رنگ سفید یا شفاف استفاده کنید.
   • برای اتصالات تحت فشار، حتماً از چسب با کیفیت بالا استفاده کنید.
   • در فضای باز، از لوله‌های مقاوم به UV استفاده کنید.
   • برای عبور از دیوار، از محافظ لوله استفاده کنید.
   • در سیستم فاضلاب، شیب مناسب (1 تا 2%) را رعایت کنید.
4. تست سیستم کلی لوله کشی
   • پس از نصب، سیستم را با آب تست فشار دهید (24 ساعت در صورت نیاز).
   • در سیستم فاضلاب، از تست آب بندی با پر کردن لوله‌هاا استفاده کنید.

رنگ بندی لوله‌های پلیکا

لوله‌های پلیکا در رنگ‌های مختلفی تولید می‌شوند که هرکدام نشان دهنده کاربرد خاص و استانداردهای فنی هستند. شناخت این رنگ‌ها به شما کمک می‌کند مناسب‌ترین لوله را برای پروژه خود انتخاب کنید. رنگهای متداول و کاربرد آنها در ادامه آورده شده است:

لوله پلیکا سفید (رایج‌ترین نوع)

• کاربرد: آبرسانی خانگی، سیستم‌های تهویه، کابل‌کشی
• ویژگی: سطح صاف، مناسب برای آب شرب (در صورت دارا بودن استانداردهای بهداشتی)

لوله پلیکا خاکستری (مخصوص فاضلاب)

• کاربرد: فاضلاب ساختمانی و صنعتی
• ویژگی: مقاومت شیمیایی بالا، ضد UV در برخی انواع

لوله پلیکا نارنجی (لوله‌های فشار قوی)

• کاربرد: آبرسانی تحت فشار، خطوط اصلی انتقال آب
• ویژگی: ضخامت بیشتر، تحمل فشار بالا (PN10 تا PN16)

لوله پلیکا سبز (لوله‌های کشاورزی)

• کاربرد: آبیاری قطره‌ای، سیستم‌های زهکشی
• ویژگی: مقاوم در برابر نور خورشید و مواد شیمیایی کشاورزی

لوله پلیکا آبی (آب شرب)

• کاربرد: انتقال آب آشامیدنی
• ویژگی: دارای استانداردهای بهداشتی (مثل NSF یا ISIRI)

لوله پلیکا زرد (گاز و کابل‌کشی)

• کاربرد: عبور کابل‌های برق و مخابرات
• ویژگی: عایق الکتریکی، مقاوم در برابر شعله (در برخی انواع)

نکات مهم درباره رنگ لوله‌های پلیکا

هر رنگ نشان‌دهنده‌ی کاربرد است، نه لزوماً کیفیت بالاتر.

همیشه به استانداردهای درج‌شده روی لوله (مثل ISIRI 1331) توجه کنید.

برخی تولیدکنندگان از رنگ‌های سفارشی (مثل قرمز یا سیاه) برای مصارف خاص استفاده می‌کنند.

راهنمای انتخاب رنگ لوله های پلیکا

• برای آب آشامیدنی: لوله‌های سفید یا آبی با گرید بهداشتی.
• برای فاضلاب: لوله‌های خاکستری با جنس UPVC.
• برای فضای باز: لوله‌های سبز یا نارنجی با مقاومت UV.

نکات مهم در خرید لوله پلیکا

انتخاب و خرید لوله پلیکای مناسب نیازمند توجه به نکات کلیدی است تا بتوان محصولی با کیفیت و متناسب با نیاز پروژه تهیه کرد. اولین و مهمترین نکته، توجه به استانداردهای ساخت لوله است که باید مطابق با استانداردهای ملی یا بین المللی مانند ISIRI یا ASTM باشد. این موضوع تضمین می کند که لوله از مواد اولیه مرغوب و با فرآیند صحیح تولید شده است.

ضخامت دیواره لوله پلیکا پارامتر مهم دیگری است که باید با توجه به فشار کاری سیستم انتخاب شود، به طوری که برای مصارف خانگی معمولاً لوله هایی با فشار 10 اتمسفر کفایت می کند، در حالیکه برای پروژه های صنعتی ممکن است به لوله هایی با فشار 16 اتمسفر یا بیشتر نیاز باشد.

رنگ لوله های پلیکا نیز می تواند نشان دهنده کاربرد آن باشد؛ به عنوان مثال لوله های پلیکای سفید معمولاً برای آب سرد، لوله های پلیکای خاکستری برای فاضلاب و لوله های سبز برای سیستم های زهکشی استفاده می شوند.

هنگام خرید باید به تاریخ تولید لوله پلیکا توجه کرد، زیرا لوله های کهنه ممکن است در اثر انبارداری طولانی مدت خصوصاً در معرض نور خورشید، شکننده شده باشند. کیفیت سطح داخلی و خارجی لوله نیز مهم است؛ سطح باید صاف، یکدست و عاری از ترک خوردگی، حباب یا ناهمواری باشد. برای پروژه های فضای باز، انتخاب لوله های آنتی یووی که در برابر اشعه خورشید مقاوم هستند ضروری است.

هماهنگی بین سایز اسمی لوله و اتصالات پلیکا از دیگر نکات مهم است، چرا که ممکن است لوله و اتصالات از تولیدکنندگان مختلف، با وجود یکسان بودن سایز اسمی، از نظر ابعاد واقعی تفاوت داشته باشند. قیمت لوله نباید به تنهایی ملاک انتخاب باشد، بلکه نسبت کیفیت به قیمت اهمیت دارد. خرید از فروشندگان معتبر که ضمانت اصالت کالا ارائه می دهند، ریسک خرید محصولات تقلبی یا بی کیفیت را کاهش می دهد.

برای پروژه های بزرگ، بهتر است از یک تولید کننده معتبر لوله های پلیکا خرید انجام شود تا از یکنواختی محصولات در کل پروژه اطمینان حاصل شود. در نهایت، مشاوره با مهندسان مجرب و مطالعه کاتالوگ فنی محصولات می تواند به انتخاب بهینه کمک کند. توجه به این نکات باعث می شود لوله ای خریداری شود که علاوه بر قیمت مناسب، از کیفیت و دوام کافی برخوردار بوده و پاسخگوی نیازهای پروژه باشد.

قیمت لوله پلیکا

قیمت لوله پلیکا تحت تأثیر پارامترهای کلیدی زیر قرار می‌گیرد:

• لوله‌های ساخته شده از پلی وینیل کلراید با گرید غذایی تا 30% گران‌تر از انواع معمولی هستند.
• درصد مواد بازیافتی استفاده شده در تولید اثر مستقیمی در قیمت نهایی دارد.
• لوله‌های پلیکا با فشار کاری بالاتر (PN10 تا PN16) بدلیل ضخامت بیشتر و ضرورت رعایت استانداردهای حرفه ای تر نسبت به نوع معمولی (PN6 تا PN8) قیمت بیشتری دارند.
• لوله‌های مطابق استانداردهای بین‌المللی (ISO 3633) 15 تا 20% گران‌تر هستند.
• قیمت لوله پلیکا به صورت تصاعدی با افزایش قطر رشد می‌کند (مثلا قیمت لوله سایز 200mm حدود 4 برابر سایز 50mm می باشد)
• لوله‌های با طول استاندارد 6 متری مقرون به صرفه‌تر از انواع برش خورده هستند.
• استفاده از پایدار کننده نوری تا 12% قیمت را بالاترمی برد.
• استفاده از افزودنی های آنتی‌باکتریال برای مصارف بهداشتی تا 18% قیمت لوله پلیکا را افزایش می دهد.
• استفاده از رنگ‌های خاص (غیر از سفید استاندارد در حدود 7% قیمت را بالاتر می برد.
• قیمت مواد پتروشیمی (هر 20% افزایش قیمت نفت خام 1% قیمت را بالاتر می برد)
• نرخ ارز (هر 10% افزایش قیمت دلار حدودا 8% قیمت را افزایش می دهد)
• هزینه های حمل و نقل (فاصله از کارخانه تا 30% قیمت را افزایش می‌دهد)
• هزینه های مرتبط با بسته بندی ویژه (پالت‌بندی حرفه‌ای 5 درصد قیمت لوله پلیکا را افزایش می دهد.)
• قیمت‌ها در فصل ساخت و ساز (بهار و تابستان) تا 15% افزایش می‌یابد.
• خرید عمده (بالای 100 عدد) تا 10% تخفیف به همراه دارد.

نکته طلایی: همیشه قیمت لوله پلیکا را با در نظر گرفتن نسبت کیفیت به هزینه بررسی کنید – گاهی پرداخت 10% بیشتر برای لوله‌های با کیفیت بالاتر، از هزینه‌های تعمیرات آینده جلوگیری می‌کند.

سوالات متداول (FAQ)

تفاوت لوله پلیکا با لوله PVC چیست؟

اصطلاح “پلیکا” معمولاً در ایران برای لوله های PVC-U (نوع سخت) به کار می رود. در حالی که PVC انواع مختلفی دارد (مثل UPVC، CPVC و PVC-O). لوله پلیکا عمدتاً برای فاضلاب و آب سرد استفاده می شود، در حالی که CPVC برای آب گرم مناسب است.

عمر مفید لوله پلیکا چقدر است؟

در شرایط نصب و استفاده مناسب، لوله پلیکا می تواند بیش از 50 سال عمر کند. البته در معرض نور مستقیم خورشید یا دمای بالا، ممکن است عمر آن کاهش یابد.

آیا لوله پلیکا برای آب گرم مناسب است؟

خیر، لوله های پلیکای معمولی فقط برای آب سرد استفاده می شوند. برای آب گرم باید از لوله های سخت که تا 90 درجه سانتیگراد مقاوم هستند، استفاده کرد.

آیا این لوله‌ها برای نصب در فضای باز مناسبند؟

بله، اما باید از نوع آنتی یووی استفاده شود تا در برابر اشعه خورشید مقاوم باشد. در غیر این صورت، به مرور زمان شکننده می شود.

آیا لوله پلیکا برای گازرسانی مناسب است؟

خیر، لوله پلیکا برای انتقال گاز قابل استفاده نیست و باید از لوله های مخصوص گاز استفاده شود.

در انتها پیشنهاد می نمائیم حتما سری هم به صفحه لوله کاروگیت به عنوان یکی دیگر از انواع لوله های فاضلابی بزنید.