سدیم کربنات

سدیم کربنات، Na2CO3 که با نام های کربنات دو سود، سودا اش (soda ash)، کریستال سودا (soda crystals) و سودای شستشو (washing soda) نیز شناخته می شود، یکی از مهمترین مواد شیمیایی صنعتی بوده که به طور وسیعی در تولید دیگر محصولات قلیایی، نمک های سدیم و… به کار می رود.

مهمترین و اصلی‌ترین کاربرد سدیم کربنات در تولید شیمیایی شیشه است. چنانچه سدیم کربنات را در دماهای بسیار بالا حرارت دهیم، و آن را با ماسه و کلسیم کربنات ترکیب کنیم و سپس به سرعت آن را سرد کنیم، محصول ما شیشه خواهد بود. سدیم کربنات همچنین به عنوان بک باز نسبتاً قوی در بسیاری از موارد به کار می‌رود. 

 کربنات سدیم (سودا اش) چیست؟

 کربنات سدیم یا سدیم کربنات با فرمول شیمیایی Na2Co3  ماده ای جامد است، به رنگ سفید بصورت پودر و بدون بو. سودا آش در صنایع شیشه سازی، پودرهای شوینده، رنگ سازی و تصفیه مواد نفتی مورد استفاده قرار می گیرد.

 کربنات سدیم در آبهای شور، دریاچه های نمک، لایه های زمین تجمع پیدا کرده و از واکنش کلرید سدیم و آمونیاک، کلرید سدیم و اسید سولفوریک نیز حاصل می شود.

 سدیم کربنات در آب محلول می باشد. ولی به طور طبیعی در بخش های خشک، مخصوصا در رسوب های معدنی شکل گرفته از تبخیر آب دریاچه ها پیدا می شود.

 کاربردهای سدیم کربنات

این ماده شیمیایی به عنوان تنظیم کننده PH جهت حفظ پایداری شرایط قلیایی لازم برای عملکرد اکثر عوامل تولید کننده از این ترکیب استفاده می گردد.

 این ماده شیمیایی همچنین به عنوان یک افزودنی رایج و پرکاربرد در مخزن های شهری برای خنثی سازی اثر اسیدی کلر و افزایش PH مورد استفاده قرار می گیرد.

 در آشپزی، گاهی اوقات به عنوان یک جایگزین برای سدیم هیدروکسید برای قلیایی کردن مخصوصا در چوب شور (نان نمکی) مورد استفاده قرار می گیرد.

 سود اَش در شیمی به عنوان یک الکترولیت مورد استفاده قرار می گیرد و این از آن جهت است که الکتزولیت ها معمولاً دارای بازهای نمکی هستند و از همچنین سدیم کربنات به عنوان یک رسانای خوب در الکترولیز عمل می کند.

 همچنین سودا اَش به عنوان استاندارد اصلی تیتراسیون اسید و مورد استفاده قرار می گیرد و این به دلیل پایداری جامد و گاز این ماده شیمیایی می باشد که باعث سهولت در اندازه گیری دقیق تر جرم می باشد.

سدیم کربنات در خانه ها به عنوان نرم کننده ی آب در شست‌وشوی لباس ها مورد استفاده قرار می گیرد.

این ماده شیمیایی در بخش شوینده های فروشگاه ها به نام علف شوره (اشنان) مشاهده می شود و به طور موثری لکه های روغن، گریس، و الکل را نابود کرده و از بین می برد.

 این ماده شیمیایی همچنین به عنوان عامل ضد رسوبی از جمله رسوب هایی که در کتری ها و ماشین های بخار مشاهده می شود مورد استفاده قرار می گیرد.

در کارگاه های آجرپزی، سدیم کربنات به عنوان عامل خمیرکننده مورد استفاده قرار می گیرد تا حجم آب مورد نیاز جهت قالب گیری خاک رس کاهش داده شود.

همچنین از سودا اَش برای تهیه فوری ماکارونی استفاده می گردد. این ماده شیمیایی یک افزودنی غذایی است (E500)  که به عنوان تنظیم کننده میزان ترشی و نیز به عنوان پایدار کننده مورد استفاده قرار می گیرد.

سدیم کربنات همچنین در تولید بستنی چوبی مورد استفاده قرار می گیرد. احساس خنکی و گازدار بودن از واکنش گرماگیر بین سدیم کربنات و یک اسید ضعیف حاصل می شود (که معمولاً سیتریک اسید انتخاب می شود) و در نتیجهٔ آن کربن دی اکسید تولید می گردد؛ یعنی زمانی که بستنی با بزاق دهان خیس می گردد این واکنش حاصل می شود.

این ماده شیمیایی همچنین برای از بین بردن کپک چوب یا سایر مواد مورد استفاده قرار می گیرد.

سایر محصولات: مخزن اسید سیتریک