تصفیه خانه فاضلاب به عنوان یکی از زیرساخت‌های حیاتی در جوامع مدرن، نقش کلیدی در حفظ سلامت عمومی، محیط زیست و توسعه پایدار ایفا می کند. با افزایش جمعیت و گسترش فعالیت‌های صنعتی و کشاورزی، حجم فاضلاب تولیدشده به طور چشمگیری افزایش یافته است. این فاضلابها حاوی آلاینده‌های خطرناک، مواد آلی، مواد شیمیایی و عوامل بیماری زا هستند که در صورت رهاسازی بدون تصفیه در طبیعت، پیامدهای فاجعه باری برای اکوسیستم‌ها، منابع آب شیرین و سلامت انسان به دنبال خواهند داشت.
تصفیه خانه‌های فاضلاب با بهره گیری از فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی، آلاینده‌ها را از فاضلاب جدا کرده و آن را به استانداردهای تعیین شده برای بازچرخانی به محیط زیست یا استفاده مجدد می رسانند.
تصفیه خانه فاضلاب چیست؟
تصفیه خانه فاضلاب تأسیساتی است که با استفاده از فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی، آلاینده‌ها را از فاضلاب خانگی، صنعتی و کشاورزی حذف می کند تا آن را برای بازگشت ایمن به محیط زیست یا استفاده مجدد آماده سازد. این سیستم با عبور دادن فاضلاب از مراحل مختلفی مانند جداسازی اجسام جامد، ته‌نشینی مواد معلق، تجزیه مواد آلی توسط میکروارگانیسم‌ها و ضد عفونی نهایی، عوامل بیماری زا، مواد شیمیایی مضر و ذرات خطرناک را کاهش می دهد.
هدف اصلی پکیج تصفیه فاضلاب، جلوگیری از آلودگی منابع آب، خاک و هوا، حفظ سلامت عمومی و تأمین آب بازیافتی برای مصارفی مانند آبیاری، صنعت یا حتی تغذیه آب‌های زیرزمینی است. با توجه به بحران جهانی آب و افزایش فشار بر منابع طبیعی، این تأسیسات نقشی حیاتی در توسعه پایدار و مدیریت کارآمد چرخه آب ایفا می کنند.
مزایای تصفیه خانه فاضلاب
- حفاظت از منابع آبی با کاهش آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی
- کاهش انتشار بیماری‌ها از طریق حذف عوامل بیماری زا از فاضلاب
- کاهش آلودگی زیست محیطی و جلوگیری از تخریب اکوسیستم‌ها
- بازیافت آب و استفاده مجدد در کشاورزی، صنعت و فضای سبز
- تولید بیوگاز از فرآیندهای تصفیه بیولوژیکی و استفاده به عنوان منبع انرژی
- کاهش بو و آلودگی هوا ناشی از تجمع فاضلاب خام
- کاهش هزینه‌های تصفیه آب شرب با جلوگیری از ورود آلاینده‌ها به منابع آبی
- حذف فلزات سنگین و آلاینده‌های شیمیایی از فاضلاب صنعتی
- افزایش کیفیت زندگی شهری با مدیریت بهینه فاضلاب
- کاهش هزینه‌های بهداشتی و درمانی ناشی از بیماری‌های مرتبط با آلودگی آب
- امکان استفاده از لجن تصفیه شده در بهبود خاک کشاورزی
- افزایش بهره وری صنایع با تأمین آب تصفیه شده برای مصارف صنعتی
- حفظ تنوع زیستی با کاهش اثرات منفی آلودگی آب بر اکوسیستم‌های آبی
- جلوگیری از ورود مواد سمی و آلاینده به طبیعت
- رعایت استانداردهای زیست محیطی و کاهش جرایم و جریمه‌های مرتبط با دفع غیر مجاز فاضلاب
مراحل تصفیه فاضلاب
در ادامه به برسی گام به گام نحوه عملکرد یک تصفیه خانه فاضلاب می پردازیم:
تصفیه فیزیکی اولیه
این مرحله نخستین گام در فرآیند تصفیه فاضلاب است و هدف آن حذف اجسام بزرگ و جامداتی است که می توانند به تجهیزات آسیب برسانند یا فرآیندهای بعدی را مختل کنند. در این مرحله از غربالگری (استفاده از صفحات مشبک یا آشغال گیر) برای جداسازی زباله‌های درشت مانند دستمال، پلاستیک و شاخه‌ها استفاده می شود. سپس فاضلاب وارد حوضچه دانه گیری می شود تا ذرات سنگین مانند شن، ماسه و خاکستر با استفاده از کاهش سرعت جریان، ته نشین شوند. این مرحله کاملاً فیزیکی است و نقش مهمی در محافظت از پمپ‌ها و کاهش بار آلودگی مراحل بعدی دارد.
ته نشینی فیزیکی – شیمیایی
در این مرحله، فاضلاب وارد حوضچه‌های ته نشینی می شود تا مواد معلق سبک و سنگین (مانند چربی، روغن و ذرات آلی) به صورت طبیعی یا با کمک مواد شیمیایی (مانند منعقدکننده‌ها) ته نشین یا شناور شوند. حدود 50 تا 60% مواد جامد معلق و 30% مواد آلی در این مرحله حذف می گردند. در برخی سیستم‌ها، مواد شیمیایی مانند آلوم یا پلیمرها برای بهبود فرآیند لخته سازی و جداسازی ذرات ریز افزوده می شوند. این مرحله بیشتر بر پایه اصول فیزیکی و شیمیایی استوار است.
تصفیه ثانویه با فرآیندهای بیولوژیکی
هدف اصلی این مرحله تجزیه مواد آلی باقیمانده با استفاده از میکروارگانیسم‌هاست. در راکتورهای هوازی (مانند لجن فعال)، با تزریق اکسیژن، باکتری‌ها و میکروب‌ها مواد آلی را به دی اکسیدکربن، آب و زیست توده تبدیل می کنند.
در روشهای بی هوازی (مانند هاضم‌ها) که برای فاضلاب‌های با بار آلی بالا استفاده می شود، تجزیه در غیاب اکسیژن انجام شده و بیوگاز (متان) تولید می شود. سیستم‌های دیگری مانند فیلترهای چکنده یا راکتورهای غشایی (MBR) نیز برای افزایش راندمان به کار می روند. این مرحله تا 90% مواد آلی را کاهش می دهد.
تصفیه سوم؛ مرحله پیشرفته
این مرحله برای حذف آلاینده‌های خاصی طراحی می شود که در مراحل قبلی باقی مانده اند. روشهای رایج شامل:
- فیلتراسیون (استفاده از فیلترهای شنی یا کربن فعال) برای حذف ذرات ریز.
- حذف نیترات و فسفر با فرآیندهای شیمیایی (مانند افزودن آهک) یا بیولوژیکی (با باکتری‌های تخصصی).
- ضد عفونی با کلر، اشعه UV یا ازن برای نابودی پاتوژن‌ها.
- اسمز معکوس یا نانوفیلتراسیون برای حذف نمک‌ها و فلزات سنگین. آب خروجی از این مرحله می تواند برای آبیاری، صنعت یا تخلیه به رودخانه‌ها استفاده شود.
مدیریت لجن؛ تصفیه باقیمانده‌ها
لجن تولید شده در مراحل مختلف، حاوی مواد آلی، باکتری‌ها و آب است و نیاز به پردازش دارد. در هاضم‌های بی هوازی، لجن تحت دمای کنترل شده تجزیه شده و بیوگاز تولید می کند. سپس با روش‌هایی مانند آبگیری (سانتریفیوژ یا فیلتر پرس)، رطوبت آن کاهش یافته و به صورت کیک لجن خشک درمی آید. لجن تثبیت شده می تواند به عنوان کود در کشاورزی یا سوخت در صنعت استفاده شود. در برخی موارد، لجن به دلیل وجود فلزات سنگین، در محل‌های دفن ویژه دفن می شود.
منابع اصلی آلودگی
- فاضلاب خانگی: شامل پساب توالت‌ها، حمام‌ها، آشپزخانه‌ها و شست وشوهاست که حاوی مواد آلی، مواد شوینده و عوامل بیماری زاست.
- فاضلاب صنعتی: بسته به نوع صنعت، ممکن است حاوی فلزات سنگین، مواد شیمیایی سمی، روغن و ترکیبات آلی پیچیده باشد.
- فاضلاب کشاورزی: شامل کودها، آفت کش‌ها و رسوبات ناشی از فرسایش خاک است که می تواند باعث افزایش نیترات و فسفات در فاضلاب شود.
ماهیت آلودگی ورودی به تصفیه خانه فاضلاب
فاضلاب ورودی به تصفیه خانه ترکیبی پیچیده از آلاینده‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی است که از منابع مختلفی مانند خانگی، صنعتی، کشاورزی و تجاری سرچشمه می گیرد. این آلاینده‌ها به طور کلی در چهار دسته اصلی طبقه بندی می شوند:
آلاینده‌های فیزیکی
این دسته شامل مواد جامد معلق و شناور مانند زباله‌های پلاستیکی، شن و ماسه، الیاف، چربی و روغن است. این مواد می توانند باعث انسداد تجهیزات، کاهش کارایی فرآیندهای تصفیه و افزایش بار آلودگی شوند. مواد جامد معلق (TSS) یکی از شاخص‌های مهم کیفیت فاضلاب هستند که در مراحل اولیه تصفیه حذف می شوند.
آلاینده‌های شیمیایی
فاضلاب حاوی طیف وسیعی از مواد شیمیایی است که شامل مواد آلی (مانند پروتئین‌ها، چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها و ترکیبات آلی فرار) و مواد معدنی (مانند نیترات، فسفات، فلزات سنگین و نمک‌ها) می شود. برخی از این مواد مانند فلزات سنگین (سرب، جیوه و کادمیوم) و ترکیبات سمی (حلال‌ها، آفت کش‌ها) برای محیط زیست و سلامت انسان بسیار خطرناک هستند. شاخص‌هایی مانند اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی و اکسیژن مورد نیاز شیمیایی برای سنجش میزان مواد آلی قابل تجزیه و غیر قابل تجزیه در فاضلاب استفاده می شوند.
آلاینده‌های بیولوژیکی
فاضلاب خانگی و برخی فاضلاب‌های صنعتی حاوی میکروارگانیسم‌های بیماری زا مانند باکتری‌ها (مانند اشرشیاکلی) ویروس‌ها، انگل‌ها و تخم کرم‌ها هستند. این عوامل می توانند باعث شیوع بیماری‌های عفونی مانند وبا، حصبه و اسهال خونی شوند. حذف این آلاینده‌ها در مراحل نهایی تصفیه (ضد عفونی) انجام می شود.
آلاینده‌های نوظهور
این دسته شامل ترکیباتی است که به تازگی به عنوان تهدید شناسایی شده اند، مانند داروها، هورمون‌ها، مواد شوینده، میکروپلاستیک‌ها و مواد شیمیایی صنعتی پیچیده. این آلاینده‌ها به دلیل مقاومت در برابر تجزیه بیولوژیکی و اثرات نامشخص بر سلامت انسان و محیط زیست، چالش‌های جدیدی برای تصفیه خانه‌ها ایجاد کرده اند.
فاکتورهای تصفیه فاضلاب
به طور کلی آلودگی فاضلابها از چند جهت و توسط چند فاکتور مهم بررسی می شوند. در ادامه به این فاکتور‌ها میپردازیم:
- BOD: این فاکتور که تحت عنوان میزان اکسیژن خواهی بیولوژیکی شناخته می شود به جهت بررسی مواد آلی زیست تجزیه پذیر فاضلاب اندازه گیری می شود و در انتخاب روش تصفیه فاضلاب بسیار مهم می باشد.
- COD: میزان اکسیژن خواهی شیمیایی فاکتور بعدی است که جهت بررسی مواد آلی قابل تجزیه شیمیایی بررسی می گردد و هر چه نسبت BOD به COD بیشتر باشد اصطلاحا فاضلاب قابلیت تجزیه بیولوژیکی بیشتری دارد.
- TSS: مقدار کل جامدات نامحلول به جهت برسی میزان لجن تولیدی و کارایی فرآیند ته نشینی اهمیت دارد.
- TDS: مقدار کل جامدات محلول نیز به جهت کارایی فرآیندهای فیزیک و شیمیایی و انتخاب روش تصفیه اهمیت خواهد داشت.
- Total Coliform: این فاکتور به سبب بررسی کارایی فرآیند ضد عفونی و انتخاب دوز گندزدا بررسی می گردد.
- فلزات سنگین: مقدار فلزات سنگین از آنجایی که به روشهای متعارف حذف نمی گردند و عمدتا سبب اخلال فرآیندهای بیولوژیکی می گردند بررسی می شود.
- کدورت: منعقد کننده و روش فیلتراسیون.
روشهای تصفیه فاضلاب
با توجه به نوع آلودگی و شاخص‌های مختلف آن، علاوه بر در نظر گرفتن فاکتورهای اقتصادی و فناوری‌های موجود، ممکن است از یک یا چند روش تصفیه فاضلاب به صورت ترکیبی استفاده شود. در اینجا، انواع روشهای تصفیه فاضلاب معرفی شده است:
روشهای بیولوژیکی
روشهای بیولوژیکی یکی از قدیمی ترین و ساده ترین روشهای تصفیه فاضلاب هستند که در طول تاریخ به شکل‌های مختلفی طبقه بندی شده اند. این روش‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:
- تصفیه بی هوازی: در این روش، بدون نیاز به انرژی، شرایطی برای رشد میکروارگانیسم‌های بی هوازی فراهم می شود. این میکروارگانیسم‌ها قادرند تا 50% آلودگی‌های آلی را از بین ببرند. انواع راکتورهای بی هوازی شامل UASB ، UABR ، UAFB و ANMBR می باشند.
- تصفیه هوازی: در این روش، با استفاده از انرژی و تزریق هوا، شرایط برای رشد باکتری‌های هوازی فراهم می شود. این روش به طور معمول برای حذف 90% نیاز اکسیژن بیوشیمیایی به کار می رود. این روش اغلب با نام «لجن فعال» شناخته می شود و انواع مختلف آن شامل EAAS ، IFAS ، MBBR و MBR می باشد. در بسیاری از موارد، برای بهبود کارایی تصفیه، ترکیبی از روشهای هوازی و بی هوازی به ویژه در تصفیه فاضلاب‌های صنعتی استفاده می شود.
فیلتراسیون
فیلتراسیون یکی از روشهای ساده و موثر برای حذف ذرات معلق از فاضلاب است. انواع مختلف فیلتراسیون عبارتند از:
- فیلتراسیون با دانه‌های سیلیس: این روش برای کاهش ذرات معلق در فاضلاب به کار می رود.
- فیلتراسیون با دانه‌های کربن فعال: این روش به ویژه برای حذف بو و رنگ از فاضلاب موثر است.
- فیلتراسیون غشایی: این نوع فیلتراسیون که به عنوان فیلتراسیون پیشرفته نیز شناخته می شود، در انواع میکروفیلتراسیون، اولترافیلتراسیون و نانو فیلتراسیون ارائه می شود که بسته به اندازه ذرات فاضلاب انتخاب می شود.
ضد عفونی
فرآیند ضد عفونی فاضلاب با استفاده از ترکیبات کلردار (مانند هیپوکلریت سدیم و کلسیم) و گاز کلر یکی از رایج ترین روشهای ضد عفونی است. همچنین روشهای مدرن تری مانند استفاده از لامپ‌های UV و گاز ازن نیز به طور گسترده ای برای ضد عفونی فاضلاب به کار می روند.
اکسیداسیون پیشرفته
برخی از ترکیبات فاضلاب مانند ترکیبات فنلی، مواد رنگی، دارویی و آلاینده‌های نوظهور با روشهای معمولی تصفیه قابل حذف نیستند. بنابراین، استفاده از روشهای اکسیداسیون پیشرفته به عنوان گزینه ای ضروری مطرح می شود. این روش‌ها بر پایه تولید رادیکال‌های آزاد هیدروکسیل بوده و شامل استفاده از گاز ازن، اشعهUV، فنتون و فوتوکاتالیست‌ها می باشند.
انعقاد و لخته سازی
برای حذف ترکیبات محلول و کلوئیدی که توسط روشهای معمول تصفیه قابل حذف نیستند، از فرآیندهای انعقاد و لخته سازی استفاده می شود. در این فرآیندها، با استفاده از مواد منعقدکننده آلی و معدنی، ترکیبات معلق به صورت لخته‌هایی از فاضلاب جدا می شوند. مواد شیمیایی اصلی در این فرآیند شامل آلوم، کلراید فریک، سولفات فرو، پلی آلومینیوم کلراید و کمک منعقدکننده‌های پلیمری هستند.
روشهای نوین تصفیه
در کنار روشهای سنتی، برخی روشهای نوین نیز در حال توسعه اند که برای بهبود عملکرد تصفیه فاضلاب‌های پیچیده و آلوده به آلاینده‌های خاص به کار می روند. به عنوان مثال، استفاده از فناوری‌های نانو، بیوراکتورهای غشایی و ترکیب روشهای مختلف به ویژه در صنایع خاص (مانند صنایع دارویی و شیمیایی) به طور گسترده تری مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع تصفیه خانه‌های فاضلاب
بسته به نوع فاضلاب تولیدی، تصفیه خانه‌ها به انواع مختلفی تقسیم می شوند. هر کدام از این تصفیه خانه‌ها را در ادامه برسی میکنیم:
تصفیه خانه فاضلاب شهری
این نوع تصفیه خانه برای تصفیه فاضلاب تولیدی از منازل توسط سپتیک تانک ها، ادارات و اماکن عمومی طراحی شده است. فرآیندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی را برای حذف آلودگی‌ها و تولید پساب قابل استفاده مجدد یا تخلیه ایمن به محیط زیست به کار می گیرد.
تصفیه خانه فاضلاب صنعتی
برای تصفیه فاضلاب حاصل از کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی استفاده می شود. به دلیل تنوع آلاینده‌ها (مانند فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی)، از روشهای پیشرفته تر مانند انعقاد و لخته سازی، اسمز معکوس و راکتورهای بیولوژیکی استفاده می شود.
تصفیه خانه فاضلاب صنایع لبنی
به دلیل وجود چربی، پروتئین و لاکتوز در فاضلاب تولیدی این صنایع مانند چربی گیر ها، نیاز به فرآیندهایی مثل جداسازی چربی، تجزیه بیولوژیکی مواد آلی و فیلتراسیون دارد. هدف اصلی، کاهش بار آلی و جلوگیری از آلودگی منابع آبی است.
تصفیه خانه فاضلاب صنایع پتروشیمی
این نوع فاضلاب حاوی ترکیبات نفتی، هیدروکربن‌ها و مواد شیمیایی سمی است. فرآیندهایی مانند جداسازی روغن، اکسیداسیون پیشرفته، تصفیه بیولوژیکی و استفاده از کربن فعال برای حذف آلاینده‌های آلی کاربرد دارند.
تصفیه خانه بیمارستانی
فاضلاب حاوی داروها، میکروب‌های بیماری زا و مواد شیمیایی را تصفیه می کند. از فرآیندهایی مثل گندزدایی (کلرزنی یا ازن زنی) و فیلتراسیون پیشرفته استفاده می شود.
اجزای اصلی تصفیه خانه فاضلاب
تصفیه خانه فاضلاب از واحدها و تجهیزات مختلفی تشکیل شده است که هر یک نقش خاصی در فرآیند تصفیه ایفا می کنند. در ادامه، اجزای اصلی و عملکرد هر یک توضیح داده می شود:
آشغالگیر
اولین بخش در تصفیه خانه فاضلاب است و وظیفه آن جداسازی اجسام بزرگ و جامدات درشت مانند زباله‌های پلاستیکی، پارچه، شاخه‌ها و سایر مواد معلق از فاضلاب است. این فرآیند با استفاده از صفحات مشبک یا میله‌های فلزی انجام می شود که مانع عبور ذرات بزرگ می گردند. آشغالگیرها به دو نوع دستی نیاز به نظارت و پاک سازی انسانی و مکانیکی دارای سیستم خودکار برای جمع آوری زباله) تقسیم می شوند. حذف این مواد از ورود آن‌ها به مراحل بعدی جلوگیری کرده و از آسیب به پمپ‌ها، لوله‌ها و سایر تجهیزات تصفیه خانه ممانعت می کند.
حوضچه دانه گیری
پس از آشغالگیری، فاضلاب وارد حوضچه دانه گیری می شود تا ذرات سنگین مانند شن، ماسه، خاکستر و سایر مواد معدنی غیرآلی از آن جدا شوند. در این حوضچه، با کاهش سرعت جریان فاضلاب، ذرات سنگین به دلیل وزن بالاتر در کف ته نشین می گردند. این فرآیند معمولاً با طراحی خاصی مانند کانال‌های با شیب کنترل شده یا سیستم‌های هوادهی برای جلوگیری از تجمع مواد آلی انجام می شود. جداسازی این مواد از سایش تجهیزات مکانیکی و انسداد لوله‌ها در مراحل بعدی جلوگیری می کند.
حوضچه ته نشینی اولیه
در این مرحله، فاضلاب وارد حوضچه‌های بزرگ و کم عمقی می شود که سرعت جریان در آن‌ها بسیار کاهش یافته است. مواد جامد معلق و ذرات آلی سنگین (مانند چربی و روغن) طی چند ساعت به صورت طبیعی در کف حوضچه ته نشین می شوند. این فرآیند بدون استفاده از مواد شیمیایی انجام می گیرد و حدود 50 تا 60% از مواد جامد معلق (TSS) و 30% از مواد آلی (BOD) را حذف می کند. لجن جمع آوری شده از کف حوضچه به واحدهای مدیریت لجن منتقل می شود.
واحدهای هوادهی
این واحدها قلب فرآیند تصفیه بیولوژیکی هستند و در آن‌ها اکسیژن مورد نیاز برای فعالیت میکروارگانیسم‌های هوازی تأمین می شود. هوادهی به دو روش سطحی استفاده از پروانه‌های چرخان یا فواره‌ها و عمقی تزریق هوا از طریق دیفیوزرهای نصب شده در کف حوضچه انجام می شود. میکروارگانیسم‌ها با مصرف مواد آلی فاضلاب، آن‌ها را به دی اکسیدکربن، آب و زیست توده تبدیل می کنند. این فرآیند تا 90% از بار آلی فاضلاب (BOD) را کاهش می دهد.
حوضچه‌های لجن فعال
در این حوضچه‌ها، مخلوطی از فاضلاب و لجن فعال (شامل باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های هوازی) تحت شرایط کنترل شده نگهداری می شود. میکروارگانیسم‌ها با تغذیه از مواد آلی، آن‌ها را تجزیه کرده و باعث کاهش آلودگی می شوند. بخشی از لجن فعال به حوضچه بازگردانده می شود تا غلظت میکروارگانیسم‌ها حفظ شود و بخش دیگر به عنوان لجن مازاد برای پردازش بیشتر خارج می گردد. این سیستم به دلیل راندمان بالا، یکی از متداول ترین روشهای تصفیه بیولوژیکی است.
حوضچه ته نشینی ثانویه
پس از فرآیند هوادهی، فاضلاب به این حوضچه منتقل می شود تا لجن فعال و مواد جامد باقیمانده از آن جدا شوند. در این مرحله، لجن فعال در کف حوضچه ته نشین شده و آب تصفیه شده در سطح فوقانی جمع آوری می گردد. بخشی از لجن به حوضچه هوادهی بازگردانده می شود تا جمعیت میکروارگانیسم‌ها حفظ شود و لجن مازاد برای خشک کردن یا هضم به واحدهای مدیریت لجن فرستاده می شود. این مرحله تضمین می کند که پساب خروجی عاری از ذرات معلق است.
فیلترها
به عنوان مرحله تکمیلی برای حذف ذرات ریز، باکتری‌ها و آلاینده‌های باقیمانده استفاده می شوند. فیلترهای شنی با عبور فاضلاب از بستر شن، ذرات معلق را حذف می کنند. فیلترهای کربن فعال با جذب سطحی، مواد آلی، رنگ و بو را کاهش می دهند. فیلترهای غشایی مانند میکروفیلتراسیون، اولترافیلتراسیون و نانوفیلتراسیون با استفاده از غشاهای نیمه تراوا، حتی ذرات ریز و ویروس‌ها را نیز حذف می کنند. این مرحله کیفیت پساب را برای استفاده مجدد یا تخلیه ایمن به سطح مطلوب می رساند.
واحد ضد عفونی
در این مرحله، عوامل بیماری زای باقیمانده در پساب با روش‌هایی مانند کلرزنی، اشعه فرابنفش (UV) یا ازن زنی نابود می شوند. کلرزنی با استفاده از گاز کلر یا هیپوکلریت، مقرون به صرفه اما ممکن است ترکیبات جانبی سمی ایجاد کند. اشعه UV با تابش نور، DNA میکروب‌ها را غیرفعال می کند و نیاز به مواد شیمیایی ندارد. ازن نیز به عنوان یک اکسیدکننده قوی، هم ضد عفونی می کند و هم مواد آلی پیچیده را تجزیه می نماید.
واحد مدیریت لجن
لجن جمع آوری شده از مراحل مختلف، حاوی آب، مواد آلی و عوامل بیماری زاست و نیاز به پردازش دارد. ابتدا لجن در تغلیظ کننده‌ها آبگیری نسبی می شود. سپس در‌هاضم‌های بی هوازی، مواد آلی آن تجزیه شده و بیوگاز (متان) تولید می گردد. در مرحله بعد، آبگیری مکانیکی با فیلترپرس یا سانتریفیوژ) رطوبت لجن را کاهش می دهد. لجن خشک شده می تواند به عنوان کود کشاورزی، سوخت یا در دفن بهداشتی استفاده شود.
تجهیزات تکمیلی
این تجهیزات شامل پمپ‌ها و لوله‌ها برای انتقال فاضلاب بین واحدها، سیستم‌های کنترل خودکار برای نظارت بر پارامترهایی برای حذف آلاینده‌های مقاوم مانند داروها و میکروپلاستیک‌هاست.
نکات مهم در راه اندازی تصفیه خانه فاضلاب
رعایت این نکات قبل از راه اندازی یک تصفیه خانه فاضلاب الزامی است:
- بررسی کیفیت و کمیت فاضلاب ورودی (نوع آلاینده‌ها، دبی و نوسانات جریان)
- انتخاب فناوری تصفیه مناسب (متناسب با نوع فاضلاب: شهری، صنعتی، بیمارستانی و…)
- رعایت استانداردهای زیست محیطی و بهداشتی (تخلیه پساب یا استفاده مجدد)
- طراحی بهینه برای کاهش هزینه‌های ساخت و بهره برداری
- استفاده از تجهیزات باکیفیت و مقاوم در برابر خوردگی و رسوب گذاری
- پیش بینی سیستم‌های اضطراری و پشتیبانی (مانند ژنراتور برق و ذخیره سازی لجن)
- در نظر گرفتن فضای کافی برای توسعه آینده و افزایش ظرفیت
- برنامه ریزی برای نگهداری و تعمیرات دوره ای تجهیزات
- آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی برای بهره برداری بهینه
- توجه به مدیریت لجن و محصولات جانبی (مانند استفاده از بیوگاز یا دفع اصولی لجن)
مشکلات تصفیه خانه فاضلاب
مشکلات تصفیه خانه‌های فاضلاب معمولاً به دو دسته طراحی نادرست و بهره برداری نامناسب تقسیم می شوند. در صورت طراحی نادرست، ممکن است ظرفیت مخزن متعادل ساز یا هوادهی کافی نباشد یا جریان ورودی بیش از حد پیش بینی شده باشد که باعث کاهش راندمان تصفیه می شود.
از سوی دیگر، بهره برداری نامناسب، به ویژه در تصفیه خانه‌های مسکونی، یکی از مشکلات رایج است. استفاده از افراد غیر متخصص برای کاهش هزینه‌ها، نه تنها عملکرد سیستم را مختل می کند، بلکه باعث افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می شود. در نتیجه، سیستم خارج از راندمان تعریف شده کار کرده و تنها بخش کمی از فاضلاب به درستی تصفیه خواهد شد.
یکی از پیامدهای این مشکلات، انتشار بوی نامطبوع از تصفیه خانه است که ساکنان ساختمان‌ها و واحدهای تجاری را آزار می دهد. همچنین، آلودگی صوتی ناشی از تجهیزات تصفیه می تواند در مناطق مسکونی ایجاد مزاحمت کند. این مشکلات عمدتاً به طراحی نامناسب و استفاده از تجهیزات بی کیفیت مرتبط هستند. برای جلوگیری از این معضلات، لازم است تصفیه خانه‌ها بر اساس اصول مهندسی طراحی شده و توسط نیروهای متخصص بهره برداری شوند.
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.