اگزاست فن

اگزاست فن، هواکش صنعتی مکنده ای است که عموما برای تهویه هوا از طریق خارج کردن هوای مرده از محیط یا وارد نمودن هوای تازه به محیط در فضاهای بسته به کار گرفته میشود. اگزاست فن‌ها در دو دسته کلی سانتریفیوژ و آکسیال هر یک کاربری خاصی دارند و اندازه آنها نیز وابسته به میزان هوایی است که باید در واحد زمان جابجا نمایند.

اگزاست فن چیست؟

اگزاست فن (هواکش صنعتی) با استفاده از نیروی مکانیکی موتور و نیروی استاتیکی پروانه، هوای محیط بسته را به بیرون پرتاب می‌کند. این دستگاه از یک موتور، یک پروانه و یک قاب تشکیل شده است. موتور، پروانه را به حرکت درمی‌آورد و پروانه نیز هوای محیط بسته را به بیرون پرتاب می‌کند. اگزاست فن در حالت فنی و کلی به دو مدل آکسیال یا پنجره ای و سانتریفیوژ یا حلزونی (فن یوتیلیتی) تقسیم بندی می شود.

مزایای اگزاست فن

اگزاست فن ها مزایای متعددی دارند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:

1. با تخلیه هوای آلوده، گرد و غبار، دود و بوهای نامطبوع، به بهبود کیفیت هوا در محیط کمک می کنند.
2. با تخلیه هوای مرطوب از ایجاد قارچ، کپک و آسیب به دیوارها و سطوح جلوگیری می کنند.
3. با تخلیه هوای گرم، به خنک تر شدن محیط کمک می کنند. این ویژگی به ویژه در فصول گرم سال یا در محیط های صنعتی که گرمای زیادی تولید می شود، مفید است.
4. در محیط های صنعتی یا آزمایشگاهی، اگزاست فن ها می توانند گازهای سمی یا قابل اشتعال را تخلیه کرده و از خطرات ناشی از تجمع این گازها جلوگیری کنند.
5. با بهبود تهویه و کاهش نیاز به سیستم های خنک کننده، اگزاست فن ها می توانند به کاهش مصرف انرژی کمک کنند.
6. با حذف بوهای نامطبوع و هوای آلوده، این فن ها راحتی و بهداشت محیط را افزایش می دهند. این موضوع به ویژه در فضاهای عمومی مانند رستوران ها، هتل ها و بیمارستان ها اهمیت دارد.
7. با کاهش رطوبت و جلوگیری از تجمع بخار، از آسیب به دیوارها، سقف ها و سایر بخش های ساختمان جلوگیری می کنند.
8. در اندازه ها و مدل های مختلفی تولید می شوند و به راحتی در دیوار، سقف یا پنجره نصب می شوند.
9. اگزاست فن ها در محیط های مختلفی مانند منازل، ادارات، کارگاه ها، کارخانه ها، بیمارستان ها و حتی خودروها قابل استفاده هستند.
10. برخی از مدل های پیشرفته اگزاست فن ها با طراحی کم صدا، آلودگی صوتی را به حداقل می رسانند.
11. معمولاً قیمت مناسبی دارند و با توجه به مزایایی که ارائه می دهند، گزینه ای مقرون به صرفه برای تهویه هوا هستند.
12. در محیط های صنعتی، تخلیه هوای گرم و مرطوب می تواند به افزایش عمر تجهیزات الکترونیکی و مکانیکی کمک کند.

کاربردهای اگزاست فن

در ادامه، مهم‌ترین کاربردهای هواکش‌های صنعتی آورده شده است:

• تهویه و تخلیه هوای آلوده در کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی، صنایع فولاد و ذوب فلزات.
• کنترل دما و رطوبت در کارخانه‌های تولید مواد غذایی، لبنیات و نوشیدنی‌ها.
• استفاده از اگزاست فن در جلوگیری از تجمع گازهای خطرناک در پالایشگاه‌ها و انبارهای مواد شیمیایی.
• حذف بوهای نامطبوع در کارخانه‌های تولید کود و صنایع فرآوری ماهی.
• جلوگیری از تجمع گرد و غبار در کارخانه‌های تولید سیمان و صنایع چوب و مبلمان.
• کاربرد اگزاست فن در تهویه سالن‌های بزرگ در انبارهای بزرگ و کارگاه‌های تولیدی.
• خنک‌سازی تجهیزات در مراکز داده (دیتاسنترها) و کارخانه‌های تولید الکترونیک.
• جلوگیری از آتش‌سوزی و انفجار در صنایع نفت و گاز و کارخانه‌های تولید رنگ و حلال.
• تهویه تونل‌ها و فضاهای زیرزمینی در معادن زغال سنگ و تونل‌های مترو.
• در کارخانه‌های تولید دارو، صنایع بسته‌بندی مواد غذایی و دارویی، هواکش‌های صنعتی برای حفظ بهداشت محیط، کنترل رطوبت و جلوگیری از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها استفاده می‌شوند.
• در کارخانه‌هایی که از مواد رنگ‌آمیزی و پوشش‌دهی استفاده می‌کنند مانند کارخانه های خودروسازی و صنایع رنگ سازی، هواکش‌های صنعتی برای تخلیه بخارات سمی و ذرات معلق در هوا استفاده می‌شوند.
• در صنایع چاپ و بسته‌بندی و صنایع تولید پلاستیک، هواکش‌های صنعتی برای تخلیه بخارات حلال‌ها و جوهرها استفاده می‌شوند.
• در صنایع نساجی ماننده کارخانه تولید پارچه و ریسندگی، اگزاست فن ها برای کنترل گرد و غبار ناشی از الیاف و بهبود شرایط کار استفاده می‌شوند.
• تهویه محیط‌های بیمارستانی و آزمایشگاهی مانند اتاق‌های عمل و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی.
• در صنایع کشاورزی و دامداری مانند مرغداری‌ها، گاوداری‌ها و گلخانه‌ها، هواکش‌های صنعتی برای کنترل رطوبت، دما و تخلیه گازهای مضر مانند آمونیاک استفاده می‌شوند.

نحوه انتخاب اگزاست فن

• کارخانجات: تولید چه موادی در محل انجام می‌شود. مواد تولیدی شیمیایی هستند یا خیر (در این صورت بایستی حتما از موتور ضد جرقه استفاده کرد). هوایی که قرار است تخلیه شود آیا دارای گرد غبار بهمراه بخارآب است یا خیر
• مجتمع مسکونی: در این مورد بایستی هدف از تهویه را دانست. آیا باید هوای تمام سرویس بهداشتی ها و حمام ها از یک کانال مرکزی به بیرون هدایت شود (اگزاست فن مکنده) یا اینکه بدلیل رفت و آمد زیاد باید هوای تازه به محیط تزریق شود تا عمل چرخش هوا بدرستی صورت گیرد (هواکش دمنده فشار مثبت)
• واحد بیمارستانی: محیط های بیمارستانی همیشه مملو از آلودگی بوده و باید هوای تمیز به محیط تزریق گردد. به همین سبب دقت کرده باشید همیشه دو نوع متفاوت از اگزاست فن ها را نصب میکنند که کار یکی دمندگی و دیگری مکندگی الودگی هوای معلق است. گاها دیده شده در فضای آزمایشگاه‌ها هم از هواکش استفاده می کنند که بهترین نوع فنی که باید بکار گیرد فن پنجره ای یا همان آکسیال از نوع تیوب آکسیال است. چون مداوم روشن نخواهد بود و همچنین صدای کمتری نسبت به سایرین خواهد داشت.
• واحد ماشین آلات سنگین: در این مورد بدون شک بایستی از اگزاست فن های مکنده استفاده شود که مداوم کار هستند و مناسب برای کارخانجات راکتور هسته ای است.
• پارکینگ مجتمع ها: بدون شک وقتی وارد یک پارکینگ یک پاساژ یا مجتمع تجاری می شوید شاهد صدای بسیار بلند فن هایی خواهید بود که بصورت افقی روی سقف و با فاصله معینی نصب شده اند. به این دستگاه فن رادیال گفته می‌شود که بصورت عمده بعنوان دائم الکار در شبانه روز روشن هستند و عمل تهویه را انجام میدهند.

اجزای هواکش صنعتی

1. پروانه که با چرخش خود، هوا را جابجا می‌کند. جنس آن معمولاً از فلز (فولاد، آلومینیوم) یا پلاستیک فشرده است و بسته به نوع فن می‌تواند سانتریفیوژ (گریز از مرکز) یا آکسیال (محوری) باشد.
2. موتور نیروی لازم برای چرخش پروانه را فراهم می‌کند. قدرت و نوع موتور (تک‌فاز یا سه‌فاز، ضدانفجار یا معمولی) بر اساس ظرفیت فن و محیط کاری انتخاب می‌شود.
3. بدنه یا قاب اصلی، اجزای داخلی اگزاست فن را محافظت کرده و جریان هوا را هدایت می‌کند. در فن‌های صنعتی، بدنه از ورق فولادی یا گالوانیزه با پوشش ضد خوردگی ساخته می‌شود.
4. شاسی یا پایه جهت نصب و استقرار اگزاست فن روی زمین یا دیوار به کار می‌رود. استحکام شاسی در کاهش لرزش و صدای اضافی مؤثر است.
5. فلنچ یا رابط ورودی و خروجی جهت اتصال کانال‌ها به فن به‌کار می‌رود و معمولاً به‌صورت دایره‌ای یا مربعی طراحی می‌شود.
6. توری یا گارد محافظ برای جلوگیری از ورود اجسام خارجی یا تماس دست با پروانه در دهانه ورودی و خروجی نصب می‌شود.
7. در فن‌های بزرگ که دارای شفت مستقل هستند، یاتاقان نقش حیاتی در کاهش اصطکاک و روان‌کاری محور چرخشی دارد.
8. در برخی اگزاست فن ها از عایق صدا یا سایلنسر برای کاهش نویز در محیط استفاده می‌شود.
9. بعضا دریچه یا دمپر برای کنترل یا قطع جریان هوا در مسیر ورود یا خروج فن نصب می‌شود. می‌تواند دستی یا موتوری باشد.

قیمت اگزاست فن

قیمت اگزاست فن از حدود 45.000.000 ریال برای ساده ترین مدل از نوع آکسیال با قطر فن 30 سانتیمتر آغاز و تا 190 میلیون تومان برای مدل سانتیفیوژ با سایز 90 سانتیمتر و توان 25 اسب بخار سه فاز 1400 دور ادامه می یابد. البته مدلهای ضد جرقه و کاربری های خاص این اعداد میتواند تا بیش از 5 میلیارد ریال نیز افزایش یابد.

قیمت اگزاست فن تحت تأثیر مجموعه ای از پارامترهای فنی، ساختاری و برندینگ قرار دارد. نوع فن (آکسیال یا سانتریفیوژ)، ظرفیت هوادهی و فشار مورد نیاز، از اولین عوامل مؤثر هستند؛ چرا که مستقیماً بر توان موتور و طراحی پروانه تأثیر می گذارند. جنس بدنه و پروانه نیز بسته به محیط استفاده (خورنده، مرطوب، صنعتی یا معمولی) می تواند از پلاستیک، آلومینیوم، فولاد گالوانیزه یا استنلس استیل انتخاب شود و اختلاف قیمت زیادی ایجاد کند.

نوع موتور (تک فاز، سه فاز، ضد انفجار یا معمولی)، کیفیت یاتاقان ها، وجود اینورتر یا دمپر، قابلیت کنترل دور، و نیز استفاده از تجهیزات کاهش صدا و لرزش همگی جزو فاکتورهای اثرگذارند. در نهایت، برند موتور و خود فن (ایرانی یا خارجی بودن، خدمات پس از فروش، کیفیت ساخت) نیز نقش مهمی در قیمت نهایی دارند.

محاسبه ظرفیت اگزاست فن

برای انتخاب دقیق و اصولی اگزاست فن، مهمترین عامل، محاسبه ظرفیت هوادهی مورد نیاز است. ظرفیت اگزاست فن معمولاً با واحد متر مکعب بر ساعت (m³/h) سنجیده می شود و به حجم فضای مورد تهویه و تعداد دفعات تعویض کامل هوا در هر ساعت وابسته است. این محاسبه به گونه ای انجام می شود که کل هوای داخل فضا طی یک بازه زمانی مشخص (معمولاً یک ساعت) چند بار به طور کامل خارج شده و هوای تازه جایگزین آن شود.

برای انجام این محاسبه، ابتدا باید حجم فضای مورد نظر بر حسب متر مکعب تعیین شود. سپس با توجه به نوع کاربری محیط—مثلاً صنعتی، تجاری، آشپزخانه، گلخانه یا سرویس بهداشتی—مقداری به عنوان نرخ تعویض هوا در ساعت (ACH) انتخاب می شود که نشان می دهد چند بار در هر ساعت کل هوای محیط باید تخلیه گردد. در نهایت با ضرب حجم فضا در نرخ تعویض هوا، ظرفیت مورد نیاز اگزاست فن به دست می آید.

اهمیت این محاسبه در آن است که انتخاب فن با ظرفیت کمتر از مقدار لازم باعث ناکارآمدی سیستم تهویه، افزایش رطوبت، تمرکز بو یا آلودگی و اختلال در عملکرد سایر تجهیزات می شود. از طرفی انتخاب فن با ظرفیت بیش از حد نیز منجر به افزایش مصرف انرژی، تولید صدای بیشتر و استهلاک زودرس خواهد شد. بنابراین محاسبه صحیح ظرفیت هوادهی، پایه و اساس طراحی هر سیستم تهویه مطبوع حرفه ای است.

اگزاست فن آکسیال

اگزاست فن آکسیال (محوری) بصورت تک جهته کار می کند و قدرت هوادهی بالایی دارند. در اگزاست فن‌های محوری، جریان ورودی به فن و خروجی از آن با یکدیگر موازی و هم جهت هستند. اگزاست فن‌های آکسیال معمولا از یک پروانه، موتور و قاب تنظیم‌کننده مسیر هوا تشکیل شده‌اند و توانایی جبران افت فشار بسیار کمی را دارند (بین 300 تا 500 پاسکال)، به همین دلیل برای مکان‌هایی که دارای کانال‌کشی طولانی هستند توصیه نمی‌شوند.

مهمترین ویژگیهای اگزاست فن آکسیال عبارتند از:

• سایز و وزن نسبتا کم
• مناسب برای مکان‌هایی با محدودیت فضا
• سرعت چرخش پروانه بالا
• آلودگی صوتی زیاد

شرکت ناب ملل، اگزاست فن‌های محوری را در سه دسته دیواری، سقفی و کانالی تولید می نماید. مدل‌های دیواری و کانالی نیز در دو مدل مختلف پروانه ارائه می‌شود. مهمترین کاربردهای اگزاست فن اکسیال عبارتند از:

• استفاده در دستگاه‌های صنعتی که خنک کاری توسط هوا انجام می شود همانند چیلر هوا خنک یا رادیاتور هواخنک
• در دستگاه‌ها با هوادهی بالا همانند برج خنک کننده
• در محیط‌های کوچک به منظور گردش هوا همانند سیستم تهویه کارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها و ساختمانهای اداری و مسکونی
• کاربری‌های تک جهت از جمله خارج نمودن هوای آلوده یا تأمین هوای تازه
• استفاده در دستگاه هواساز

شکل پره اگزاست فن اکسیال

اگزاست فن آکسیال بدلیل کاربردی که در صنعت دارد به سه شکل متفاوت از نظر پره تقسیم بندی می‌شود:

• اگزاست فن پره ملخی: این نوع از اگزاست فن‌های آکسیال ساده ترین نوع در بین سه پره دیگر شناخته شده است و تقریبا از نظر مصرف انرژی از سایرین بیشتر می باشد. بعلاوه اینکه صدای زیادی هنگام روشن شدن نیز ایجاد می کنند که علت آن جریانهای گازی زیاد و با فشار پایین است ولی از نظر هزینه تفاوت چندانی با سایر مدل‌ها ندارد.‏
• اگزاست فن تیوپ آکسیال: بهترین نوع اگزاست فن‌های آکسیال، مدل تیوب آکسیال است که در سیلوها و مکانهایی که تردد زیاد وجود ندارد، کاربرد دارند. مصرف انرژی برق بالایی دارند ولی از نظر راندمان کاری بسیار بهتر از هواکش پره ملخی است.‏ خروجی جریان فن غیر یکنواخت بوده و چرخش زیادی در آن دیده می‌شود.‏
• اگزاست فن وین آکسیال: این مدل بیشتر در بازار با فن تیوپ اشتباه گرفته می‌شود که علت آن شباهت زیاد این دو نوع به یکدیگر است. تفاوت آنها فقط در باله‌ها‎ ‎یا تیغه‌هایی است که در بخش خروجی دستگاه، جریان هوا را تقویت ‏کرده و انرژی جنبشی جریان را به فشار ثابت تبدیل می کند. پس معلوم می‌شود کارایی عملکردی بالا و تا 80% بازدهی بیشتر دارد. این امر مستلزم آن است که پره‌ها بصورت دوبل یا دوکی نصب گردد تا جریان هوا بالا رفته و در حالت استندبای هم بصورت خودکار و بدون جریان برق حرکت کند.

حرکت پره‌ها بصورت مکانیکی و بدون جریان برق میتواند باعث خورده شدن دنده‌های موتور فن شود که به مرور باعث شکستگی فن یا سوختن موتور می گردد. به همین منظور بعضا در اگزاست فن وین آکسیال از تسمه‌هایی استفاده می‌شود که بعنوان ترمز و نگهدارنده پره‌ها در هنگام نبود جریان برق عمل می کند. مهمترین اجزای مختلف اگزاست آکسیال عبارتند از:

• هاب فن: این قسمت رابط بین شفت خروجی از الکتروموتور و پروانه‌های فن است.
• تیغه یا پره: تیغه‌های با مقطع ایرودینامیکی ایروفویل تولید شده و وظیفه جریان دادن هوا را بر عهده دارند.

چنانچه علاقه دارید در مورد این مدل فن‌ها بیشتر بدانید صفحه پروانه کولینگ تاور را مطالعه کنید.

اگزاست فن سانتریفیوژ

اگزاست فن سانتریفیوژ یک نوع فن صنعتی است که با استفاده از نیروی گریز از مرکز، هوا را از ورودی خود مکش کرده و با افزایش فشار استاتیکی، آن را از خروجی تخلیه می‌کند. این فن شامل یک پروانه (ایمپلر) چرخان با تیغه‌های خمیده به جلو، خمیده به عقب یا شعاعی است که درون یک محفظه حلزونی شکل قرار دارد و نویز بسیار کمتری نسبت به مدل آکسیال دارد.

هنگام چرخش پروانه، هوا به دلیل نیروی گریز از مرکز از مرکز به لبه‌های ایمپلر حرکت کرده و با افزایش انرژی جنبشی، فشار آن افزایش می‌یابد. این فن‌ها برای جابجایی حجم زیادی از هوا در فشارهای متوسط تا بالا مناسب بوده و در سیستم‌های تهویه صنعتی، تصفیه هوا و تخلیه آلاینده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. پارامترهای مهم در انتخاب اگزاست فن سانتریفیوژ شامل دبی هوا (CFM یا m³/h)، فشار استاتیکی (Pa یا mmWC)، توان موتور (HP یا kW) و نوع تیغه‌های ایمپلر است.

در این مدل اگزاست فن‌ها جریان هوای ورودی از کنار‌ه‌ها وارد فن می‌شود، سپس با توجه دوران روتور، جریان هوا سرعت چرخشی پیدا می‌کند و به دلیل نیروی جانب به مرکز، از مرکز دوران فاصله می‌گیرد. با ادامه چرخش روتور و سیال داخل فن، در نهایت جریان سیال از خروجی فن خارج می‌شود.

میزان افزایش فشار جریان سیال در این مدل‌ها نسبت به مدل آکسیال بیشتر است (البته همچنان از افزایش فشار ایجاد شده در کمپرسورها کمتر می‌باشد) و به همین دلیل از این مدل برای فضاهایی با طول کانال‌کشی و افت فشار بیشتر استفاده می‌شود.

اگزاست فن‌های سانتریفیوژ بر اساس هندسه پره به سه دسته بکوارد، فوروارد و رادیال تقسیم می‌شوند. در شکل زیر تفاوت هندسه پره در این مدل‌ها نشان داده شده است. البته پره‌ها در مدل‌های بکوارد و فوروارد می‌توانند به صورت مستقیم و یا منحنی باشند.

اگزاست فن سانتریفیوژ همانند همتای خود فن آکسیال به دو بخش کلی تقسیم می‌شود:

اگزاست فن سانتریفوژ دمنده (فوروارد)

کار این هواکش همانند کولر آبی یا گازی است که هوا را وارد محیط میکند با این تفاوت که هوای تازه جایگزین هوای آلوده می گردد و سیکل هوایی ایجاد می‌شود. این نوع فن ها حتما بایستی بهمراه کانال نصب شوند تا فشار منفی هوا را به فشار مثبت تبدیل کنند. بهترین گزینه برای استفاده در راه پله‌ها، بخش اورژانس بیمارستان و مطب ها است که بدلیل ازدیاد هوای مرده بایستی هوای تازه به محیط تزریق شود.

شایان ذکر است این نوع هواکش صنعتی از نظر کاربرد شباهت زیادی به هواکش آکسیال داشته بصورتی که می توان بروی پنجره‌ها یا دریچه خروجی هوا نصب نمود و یا بصورت قارچی در سقف نصب گردد.

اگزاست فن سانتریفیوژ مکنده (بکوارد)

همانطور که از نامش پیداست هوای آلوده را به بیرون می کشد و فشار استاتیکی منفی درون محیط ایجاد میکند. بهترین مورد برای استفاده در کارخانجات تولید مواد غذایی، ماشین آلات و آزمایشگاه‌ها است تا هوای کثیف را به بیرون از محیط مذکور هدایت کند که این کار بایستی با کانال هایی که نصب شده است صورت پذیرد.

نوع پروانه اگزاست فن سانتریفیوژ

نحوه چرخش پروانه در اگزاست فن سانتریفیوژ به چند مدل متفاوت تقسیم می‌شود که هر کدام بصورت مختصر توضیح داده خواهد شد:

• پروانه بکوارد با مقطع ایرودینامیکی ایروفویل رو به عقب
• پروانه بکوارد با منحنی رو به عقب
• مدل بکوارد با پره‌های تخت شیب رو به عقب
• پروانه فوروارد با منحنی رو به جلو ‏
• پروانه با پره‌های شعاعی‏

اگزاست فن سانترفیوژ با پروانه ایرفویل

اگزاست فن سانتریفیوژ با پروانه ایرفویل به دلیل ایجاد جریان هوای یکنواخت تر، بهترین راندمان و کمترین صدا را در بین انواع مختلف فن­ ها دارند. بازده آن­ها تا 90%رسیده و به دلیل مقاومت ساختاری بالا که آن­ها را قادر می سازد در سرعت­ های بالا بچرخند فشار استاتیکی در حدود 7500 پاسکال تولید می­ کنند.

اگزاست فن­‌های سانتریفیوژ با پروانه ایرفویل برای عملکرد در هوا و گازهای تمیز در تهویه عمومی استفاده می‌شوند، فاقد دامنه از کار افتادگی در منحنی عملکردشان بوده و می­توان آن­ها را برای سیستمهایی که مقاومت آنها تغییر می­کنند استفاده کرد. اگر چه هزینه ساخت این نوع فن به دلیل شکل خاص پروانه کمی بیشتر انواع پروانه‌های سانتریفیوز است.

هواکش صنعتی سانتریفیوژ با پروانه بکوارد

هواکش صنعتی سانتریفیوژ با پروانه بکوارد به معنی پره‌های منحنی رو به عقب مشابه فن های با پروانه ایرفویل بوده ولی راندمان آنها کمی پایین تر و در حدود 85% است. این فن­ ها می توانند گازهایی که دارای ذرات هستند را انتقال دهند. مزیت هواکش­ های سانتریفیوژ با پروانه بکوارد این است که در صورت قرار دادن فشارهای استاتیک بالاتر در مقابل این فن­ ها، صرف نظر از مقدار جریان هوا، به موتور این فن ها فشار وارد نمی‌شود و به اصطلاح این فن ها بدون اضافه بارند.

اگزاست فن یوتیلیتی با پروانه مایل به عقب

اگزاست فن سانتریفیوژ با پروانه مایل به عقب از لحاظ ساخت ساده هستند و مقاومت مکانیکی ضعیف تری در مقایسه با پروانه‌های انحنا به عقب دارند. راندمان فن سانتریفیوژ با پروانه مایل به عقب در حدود 78% است و مانند مدل‌های سانتریفیوژ با پروانه بکوارد بدون اضافه بار هستند.

اگزاست فن سانتریفیوژ با پروانه شعاعی در راس

هواکش‌های صنعتی سانتریفیوژ با پروانه شعاعی در راس، فشار استاتیک بالایی تولید می کنند و حجم هوای کمتری را نسبت به مدل‌های انتقال می­دهند. این هواکش‌­ها در اندازه­‌های بزرگ برای عمل تخلیه هوا، در کاربردهای صنعتی مرتبط با گازهای داغ و در ترکیب با فیلترهای تصفیه هوا استفاده می­شوند.

شکل این پروانه‌ها باعث می‌شود پروانه خود به خود تمیز شود و از تجمع مواد روی پروانه که باعث بهم خوردن بالانس پروانه می‌شود جلوگیری گردد. این ویژگی در انتقال هوای غبار آلود و مواد گرانولی دارای اهمیت می ­باشد. روکش‌های پوششی تجدید شونده روی سطح فشار پروانه‌ها و آسترهای هاوزینگ (حلزونی فن) قابل تعویض، در اغلب موارد فراهم می‌شود. اگزاست فن­‌های سانتریفیوژ با پروانه شعاعی در راس در سیستم هایی با مقاومت‌های متغیر و موازی کاربرد دارند. حداکثر بازده این فن ها در حدود 70% است.

اگزاست فن یوتیلیتی با پروانه فوروارد

فن سانتریفیوژ با پروانه فوروارد که انحناء رو به جلو دارند در مقایسه با پروانه­‌های انحنا رو به عقب در هواکش­ سانتریفیوژ (پروانه بکوارد) فشار بیشتری تولید کرده و راندمان پایین تری دارند. این فن ها اغلب برای تهویه، سیرکولاسیون کوره‌ها و دیگر تجهیزات که در آنها سرعت کم برای جلوگیری از لرزش مطلوب است در اندازه‌های کوچک و متوسط ساخته می‌شوند.

اگزاست فن­‌های سانتریفیوژ با پروانه فوروارد را معمولا در هوا یا گاز تمیز استفاده می­ نمایند زیرا در غیر اینصورت این نوع از پروانه‌ها بعد از مدتی آلوده شده و ممکن است پروانه از حالت بالانس خارج شود. حداکثر بازده این مدل هواکش 65% است و به اگزاست فن با پروانه کولری نیز معروفند و دارای اضافه بار می­باشند.

اگزاست فن سانتریفوژ با پروانه رادیال

اگزاست فن سانتریفیوژ با پروانه رادیال اغلب برای فشارهای بالا و حجم هوای نسبتا کم استفاده می‌شود و می­ توانند در سرعت های بالا بچرخند و فشار استاتیک بالایی را تولید کنند. دمنده­‌های با پروانه رادیال می تواند در انتقال پنوماتیک، هوادهی مایعات، سیستم‌­های شناورسازی هوا و پروسه­‌های صنعتی مرتبط با دمای بالا استفاده شوند. حداکثر بازده هواکش سانتریفیوژ با پروانه رادیال در حدود 60% است.

بدلیل حلزونی شکل بودن اگزاست فن سانتریفیوژ جای بیشتری برای نصب و راه اندازی نیاز دارد پس باید در پشت بام نصب گردد؛ به همین دلیل بعنوان هواکش پیشت بامی هم در بازار شناخته می‌شود. در مناطقی که بارندگی زیاد است از حفاظ هایی استفاده می کنند که آب به داخل موتور نفوذ نکرده و باعث سوختن مدار فن نشود لذا حفاظی شبیه کلاهک بروی دستگاه نصب می گردد.

محل نصب اگزاست فن

اگزاست فن ها بسته به محل نصب، طراحی و کاربرد متفاوتی دارند. انتخاب درست نوع فن نه تنها بهره وری سیستم تهویه را افزایش می دهد، بلکه به کاهش مصرف انرژی، کاهش صدا و افزایش عمر مفید دستگاه نیز کمک می کند. در ادامه مهم ترین انواع اگزاست فن از نظر محل نصب معرفی می شوند:

اگزاست فن دیواری

یکی از رایج ترین مدل ها، اگزاست فن دیواری است که مستقیماً روی دیوار خارجی نصب می شود. این فن ها به سرعت هوا را از فضای داخلی به بیرون منتقل می کنند و برای فضاهای کوچک و متوسط مانند سرویس های بهداشتی، فروشگاه ها، کارگاه های بسته و اتاق های اداری بسیار مناسب هستند. نصب ساده و قیمت اقتصادی، از مزایای این مدل به شمار می رود.

اگزاست فن سقفی یا سقف کش

در مکان هایی که دسترسی به دیوار بیرونی وجود ندارد، از فن های سقفی استفاده می شود. این فن ها در سقف یا کناف نصب می شوند و هوا را به سمت بالا تخلیه می کنند. برای فضاهای بدون پنجره، انبارهای داخلی، آشپزخانه های تجاری و ساختمان های بلند، انتخاب خوبی هستند. برخی مدل ها با قابلیت نصب کانال برای تهویه نقاط مختلف از یک خروجی مرکزی بهره مندند.

اگزاست فن کانالی

اگزاست فن های کانالی در مسیر کانال های انتقال هوا نصب می شوند و برای تهویه مرکزی فضاهای بزرگ و دارای شبکه کانال کشی (مانند بیمارستان ها، کارخانه ها، پارکینگ ها و مراکز خرید) طراحی شده اند. این فن ها اغلب از نوع سانتریفیوژ بوده و قدرت تخلیه بالایی دارند. تنوع در نحوه نصب (در کانال افقی یا عمودی)، صدای پایین و قابلیت اتصال به فیلتر یا سایلنسر، از مزایای این گروه است.

اگزاست فن پنجره ای

اگزاست فن پنجره ای درون قاب پنجره نصب می شود و مناسب فضاهای کوچک، مسکونی یا اداری با تهویه سبک است. این فن ها مستقیماً هوا را به بیرون منتقل می کنند و نیازی به کانال یا محفظه اضافی ندارند. طراحی ساده، مصرف برق پایین و نصب سریع، کاربرد این فن ها را محدود اما مؤثر کرده است.

کاهش صدای موتور اگزاست فن

چطور میتوان دستگاهی با راندمان بالا ولی صدای پایین داشت؟ دو راه در پیش روی مشتریان قرار دارد:

• روش اول استفاده از اینورتر و یا دیمر است. عملکرد دیمر و اینورتر بدین صورت است که سرعت چرخش پروانه را کمتر کرده ولی همان راندمان را ارائه میدهد. با این تفاوت که نباید بطور مستمر در شبانه روز روشن باشد زیرا این عمل باعث کاهش عمر اقتصادی دستگاه می‌شود.
• روش دوم استفاده از پولی تسمه است که این تکنیک فقط در اگزاست فن های بالای 30000 مترمکعب کارساز بوده و می تواند سرعت چرخش دستگاه را کاهش دهد.

نگهداری هواکش صنعتی

• حداقل هر هفته یک مرتبه پروانه را با دست بچرخانید. انجام این کار مانع ماسیده شدن محور در سر ‏جای خود می‌شود و باعث میشود گریس بلبرینگ ها دوباره پخش گردد.‏
• در صورت امکان، کشیدگی‌ تسمه اگزاست فن که قرار است مدتی بیشتری در انبار نگه داشته شود را ‏برطرف کنید.‏
• در صورتی که دستگاه هواکش را میخواهید برای مدت طولانی در انبار نگهداری کنید حتما از کاور و روکش ‏مناسب جهت حفاظت از متعلقات آن استفاده نمایید.‏
• اگزاست فن خود را در مکان مناسب و مطمئنی نصب کنید که بتواند وزن آن را تحمل کند و محل نصب اگزاست فن مسطح و تراز باشد.
• قسمت پشتیبانی و تکیه‌گاه اگزوست فن را محکم کنید که ‏بتواند مقدار لرزش را کاهش دهد.
• در صورتی که میزان لرزش هواکش صنعتی بالاست، دستگاه را به لرزه ‏گیرهای مناسب مجهز نمائید و از ثابت بودن آن اطمینان حاصل کنید.‏
• بین اتصالات ورودی، خروجی و کانال‌کشی از بست‌های انعطاف‌پذیر استفاده کنید.‏
• تمامی تنظیمات و توازن‌های دستگاه اگزاست فن یا تجهیزات دیگر باید به خوبی بررسی شوند تا مطمئن شوید در ‏محدوده تلورانس‌هایی قرار دارند که تولیدکننده ذکر کرده است.‏

اصطلاحات مرتبط با اگزاست فن

• CFM: مقدار هوایی که اگزاست فن در طی یک دقیقه بر حسب واحد فوت مکعب جابجا می کند.
• FPM: مقدار مسافتی که هوای خروجی از فن طی زمان یک دقیقه بر حسب واحد فوت طی می کند.
• RPM: تعداد دوران پروانه را بیان میکند که معمولا در مرکز محور هواکش اندازگیری می‌شود.
• BHP: بار وارده بر موتور که توسط پروانه اعمال می‌شود که مجموع توان لازم جهت گردش هواکش و توان اتلافی می باشد.
• HP: (اسب بخار) قدرت الکتروموتور مورد نیاز بسته به ظرفیت و ابعاد اگزاست فن می باشد.
• سرعت نوک: به سرعت پروانه اگزاست فن روی لبه خارجی سرعت  نوک گفته میشود که برابر است با حاصلضرب RPM در محیط پروانه بر حسب فوت.
• فشار استاتیک: مجموع افت فشار کانال کشی و دریچه‌های خروجی و دستگاه را که باید توسط هواکش تامین شود فشار استاتیک می نامند.