کلر یکی از پرکاربردترین مواد ضدعفونی کننده در فرآیند تصفیه آب است و سال هاست برای از بین بردن باکتری ها، ویروس ها و میکروارگانیسم های مضر مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال، باقی مانده کلر تزریق شده توسط دستگاه کلرزن در آب می تواند مشکلاتی از جمله طعم و بوی نامطبوع، خوردگی تجهیزات و حتی خطرات زیست محیطی ایجاد کند. به همین دلیل، کلرزدایی (Dechlorination) به عنوان یکی از مراحل مهم در تصفیه آب و فاضلاب مورد توجه قرار گرفته است.
کلرزدایی چیست؟
کلرزدایی به فرآیند حذف یا کاهش غلظت کلر آزاد و ترکیبات کلردار (مانند کلرامین ها) از آب گفته می شود. هدف از این فرآیند، حذف باقی مانده کلر قبل از ورود آب به مراحل حساس تر یا پیش از تخلیه آن به محیط زیست است. در تصفیه آب شرب، کلر به عنوان عامل گندزدا استفاده می شود؛ اما اگر پس از ضدعفونی از آب حذف نشود، می تواند طعم و بوی نامطلوبی ایجاد کند. در صنعت نیز وجود کلر ممکن است به فیلترهای ممبران مورد استفاده در دستگاه آب شیرین کن صنعتی و سایر تجهیزات حساس آسیب برساند.
کلرزدایی معمولاً در یکی از این سه مرحله انجام می شود:
- پایان مرحله گندزدایی آب شرب، برای بهبود طعم و بو.
- قبل از ورود آب به سیستم های فیلتراسیون پیشرفته مانند RO.
- پیش از تخلیه پساب تصفیه شده به محیط زیست جهت رعایت استانداردهای زیست محیطی.
دلایل اهمیت کلرزدایی
اگرچه کلر ابزار مؤثری برای ضد عفونی آب است، اما باقی مانده آن می تواند مشکلات متعددی ایجاد کند:
- اثرات زیست محیطی: کلر آزاد در پساب می تواند برای ماهی ها و جانداران آبی سمی باشد.
- خوردگی تجهیزات: تماس مداوم کلر با فلزات باعث تسریع زنگ زدگی و تخریب تجهیزات صنعتی می شود.
- تأثیر بر غشاها: غشاهای اسمز معکوس و نانوفیلتراسیون در برابر کلر بسیار حساس هستند و حتی غلظت های جزئی از کلر می تواند موجب پارگی یا افت کارایی آن ها شود.
- تشکیل ترکیبات مضر: باقی مانده کلر در حضور مواد آلی ممکن است منجر به تشکیل ترکیبات سرطان زا مانند تری هالومتان ها (THMs) شود.
به همین دلیل، استانداردهای بین المللی میزان کلر باقیمانده در آب تصفیه شده را محدود کرده اند و در بسیاری از صنایع، کلرزدایی مرحله ای الزامی محسوب می شود.
انواع روش های کلرزدایی
کلرزدایی به معنای حذف یا خنثی سازی کلر باقیمانده و ترکیبات کلردار از آب و فاضلاب است. این مرحله اهمیت بالایی دارد، زیرا کلر باقی مانده می تواند باعث طعم و بوی نامطبوع، آسیب به تجهیزات صنعتی و ضرر برای محیط زیست شود. روش های کلرزدایی بر اساس مکانیزم عملکرد به سه دسته اصلی تقسیم می شوند: شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی. هر روش مزایا و محدودیت های خود را دارد و انتخاب مناسب آن به نوع آب، هدف تصفیه و شرایط اقتصادی بستگی دارد.
کلرزدایی شیمیایی
کلرزدایی شیمیایی یکی از متداول ترین و مؤثرترین روش ها برای حذف کلر باقیمانده از آب و فاضلاب است. در این روش از مواد شیمیایی احیاکننده استفاده می شود تا کلر آزاد و ترکیبات کلردار مانند کلرامین ها به یون کلراید بی ضرر تبدیل شوند. این واکنش به صورت سریع و کامل انجام می گیرد و نتیجه ی آن آبی بدون خاصیت اکسیدکنندگی است که دیگر برای تجهیزات صنعتی، فرآیندهای حساس یا محیط زیست خطرناک نیست.
این روش به دلیل سرعت بالا، دقت زیاد، و قابلیت کنترل دقیق، در بسیاری از صنایع از جمله نیروگاه ها، پتروشیمی ها، کارخانه های تولید دارو و صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرد. معمولاً محلول ماده احیاکننده در غلظت مشخصی تهیه شده و با استفاده از دوزینگ پمپ به جریان آب تزریق می شود تا کلر باقی مانده در آب به سطح مجاز برسد.
مواد شیمیایی گوناگونی برای کلرزدایی مورد استفاده قرار می گیرند، اما مهم ترین آن ها شامل سولفیت سدیم، متابی سولفیت سدیم، بی سولفیت سدیم و اسکوربیک اسید (ویتامین C) هستند. سولفیت سدیم به دلیل قیمت مناسب و واکنش سریع با کلر، یکی از رایج ترین گزینه ها در تصفیه خانه های صنعتی است، هرچند ممکن است موجب افزایش مقدار سولفات در آب شود.
متابی سولفیت سدیم بیشترین کاربرد را در سیستم های اسمز معکوس دارد و در دوز پایین نیز عملکرد بسیار مؤثری دارد. بی سولفیت سدیم نیز گزینه ای اقتصادی با عملکرد مشابه است که در صورت استفاده زیاد می تواند موجب کاهش pH آب شود. در مقابل، اسکوربیک اسید یا ویتامین C یک ماده طبیعی و غیرسمی است که برای حذف کلر در آب شرب و مصارف خانگی استفاده می شود.
فرآیند کلرزدایی شیمیایی شامل چند مرحله ساده اما دقیق است. ابتدا محلول احیاکننده در غلظت مناسب آماده می شود، سپس با استفاده از پمپ تزریق در مسیر جریان آب وارد می گردد. پس از اختلاط کامل ماده با آب، مقدار کلر باقیمانده با آنالایزر یا کیت تست اندازه گیری می شود تا از حذف کامل کلر اطمینان حاصل شود. در سیستم های پیشرفته، تزریق مواد شیمیایی به صورت خودکار و بر اساس مقدار کلر موجود تنظیم می شود.
این روش اگرچه بسیار مؤثر است، اما باید با دقت اجرا شود. در صورت مصرف بیش از حد ماده احیاکننده، ممکن است میزان اکسیژن محلول در آب کاهش یابد یا pH اندکی تغییر کند. با این حال، به دلیل کارایی بالا و سهولت کنترل، کلرزدایی شیمیایی همچنان محبوب ترین گزینه در صنایع تصفیه آب و فاضلاب به شمار می رود.
کلرزدایی فیزیکی
کلرزدایی فیزیکی روشی است که در آن بدون استفاده از مواد شیمیایی، کلر و ترکیبات کلردار از آب حذف می شوند. این روش ها معمولاً بر پایه جذب، تجزیه یا تبدیل فیزیکی کلر به شکل بی ضرر آن عمل می کنند و برای شرایطی مناسب اند که نیاز به آب بدون مواد افزودنی وجود دارد.
یکی از رایج ترین شیوه های کلرزدایی فیزیکی، استفاده از فیلتر کربن فعال است. کربن فعال به دلیل داشتن سطح ویژه بسیار بالا، قابلیت جذب کلر و ترکیبات آلی را دارد. هنگامی که آب حاوی کلر از میان بستر کربن فعال عبور می کند، کلر با سطح کربن واکنش داده و به یون کلراید تبدیل می شود. این فرآیند نه تنها کلر را حذف می کند بلکه باعث بهبود طعم، بو و کیفیت کلی آب نیز می شود. استفاده از فیلتر کربن فعال در تصفیه آب شرب، صنایع غذایی و دارویی بسیار متداول است. با این حال، برای حفظ کارایی، فیلترها باید به طور منظم شست وشو یا تعویض شوند، زیرا تجمع مواد آلی در بستر کربن ممکن است زمینه رشد میکروارگانیسم ها را فراهم کند.
روش دیگر کلرزدایی فیزیکی، تابش نور فرابنفش (UV) است. در این روش، اشعه UV با طول موج مشخص (معمولاً 254 نانومتر) بر آب تابیده می شود و پیوندهای شیمیایی کلر و کلرامین ها را می شکند. در نتیجه، کلر به ترکیبات ساده تر و بی ضرر مانند کلراید تبدیل می شود. این روش کاملاً بدون مواد شیمیایی است و هیچ ترکیب جانبی تولید نمی کند. از طرف دیگر، اگر آب دارای کدورت بالا یا ذرات معلق باشد، راندمان حذف کلر کاهش می یابد. بنابراین، برای بهره وری بیشتر، معمولاً از UV در کنار سایر روش های تصفیه مانند فیلترهای مکانیکی یا کربنی استفاده می شود.
در کل، روش های فیزیکی کلرزدایی به دلیل سادگی، سازگاری با محیط زیست و عدم نیاز به مواد شیمیایی، گزینه ای بسیار مناسب برای تصفیه آب شرب و کاربردهای حساس هستند. با این حال، هزینه نگهداری و نیاز به تجهیزات خاص ممکن است محدودیت هایی برای استفاده در مقیاس های بزرگ ایجاد کند.
کلرزدایی بیولوژیکی
کلرزدایی بیولوژیکی فرآیندی طبیعی است که در آن باکتری ها و میکروارگانیسم ها با استفاده از ترکیبات آلی موجود در آب، کلر را تجزیه و به یون کلراید تبدیل می کنند. این روش بیشتر در تصفیه خانه فاضلاب و حوضچه های تثبیت مورد استفاده قرار می گیرد و به صورت خود به خودی در محیط های بیولوژیکی اتفاق می افتد. در این فرآیند، باکتری ها به مرور زمان کلر را از محیط حذف می کنند، زیرا کلر برای موجودات زنده سمی است و در تماس با ترکیبات آلی واکنش داده و خنثی می شود. در تصفیه خانه ها، زمانی که فاضلاب تصفیه شده در معرض اکسیژن و نور قرار می گیرد، بخش عمده ای از کلر باقی مانده به صورت طبیعی از بین می رود.
مزیت اصلی کلرزدایی بیولوژیکی این است که کاملاً طبیعی، بدون نیاز به مواد شیمیایی و سازگار با محیط زیست است. با این حال، این فرآیند بسیار کند بوده و برای کنترل دقیق میزان کلر مناسب نیست. زمان واکنش طولانی، وابستگی به شرایط زیستی مانند دما، pH و میزان مواد مغذی از جمله محدودیت های آن محسوب می شود.
کلرزدایی بیولوژیکی بیشتر برای پساب های خروجی تصفیه خانه ها استفاده می شود؛ به ویژه در مواردی که هدف، کاهش سمیت آب قبل از تخلیه به رودخانه یا محیط طبیعی است. این روش از نظر اقتصادی مقرون به صرفه و زیست محیطی پایدار است، اما در صنایع و کاربردهایی که نیاز به آب کاملاً بدون کلر وجود دارد، جای خود را به روش های شیمیایی و فیزیکی می دهد.
کاربردهای کلرزدایی در صنایع مختلف
کلرزدایی مرحله ای حیاتی در تصفیه آب و فاضلاب است که باعث حفاظت از کیفیت آب، تجهیزات صنعتی و سلامت انسان و محیط زیست می شود. باقی ماندن کلر می تواند طعم و بو را تحت تأثیر قرار دهد، تجهیزات را دچار خوردگی کند و اثرات زیست محیطی منفی ایجاد نماید. به همین دلیل، حذف کلر در صنایع مختلف از جمله آب شرب، صنایع غذایی و دارویی، نیروگاهی، سیستم های تصفیه پیشرفته و کشاورزی اهمیت ویژه ای دارد تا کیفیت آب و ایمنی محصولات و تجهیزات تضمین شود.
- تصفیه آب شرب: در تصفیه آب شرب، کلرزدایی یکی از مراحل حیاتی پس از ضدعفونی با کلر است. هدف از این کار، حذف کلر باقی مانده است که می تواند طعم و بوی نامطبوع ایجاد کند و مصرف کننده را دچار نارضایتی نماید. علاوه بر این، کلر موجود در آب می تواند باعث خوردگی لوله ها و مخازن شود و عمر مفید سیستم های توزیع آب را کاهش دهد. بنابراین، کلرزدایی در آب شرب باعث تولید آبی ایمن، خوش طعم و با کیفیت می شود که برای استفاده انسانی کاملاً مناسب است.
- صنایع غذایی: در صنایع غذایی، کیفیت آب تأثیر مستقیم بر سلامت و طعم محصول نهایی دارد. کلر و کلرامین ها می توانند با مواد غذایی واکنش داده و ترکیبات فرار یا طعم های نامطلوب تولید کنند. به همین دلیل، حذف کلر قبل از استفاده آب در فرآیندهایی مانند تولید نوشیدنی ها، آبمیوه ها، محصولات لبنی، کنسروها و سایر فرآورده های غذایی ضروری است. کلرزدایی در این صنایع باعث حفظ کیفیت، رنگ، بو و ارزش غذایی محصولات می شود و همچنین از سلامت مصرف کننده محافظت می نماید.
- صنایع دارویی: آب مصرفی در صنایع دارویی باید خالص و عاری از هرگونه آلاینده شیمیایی باشد. کلر باقی مانده در آب می تواند با ترکیبات دارویی واکنش دهد و اثر دارو را کاهش یا ترکیب آن را تغییر دهد. بنابراین، کلرزدایی قبل از ورود آب به خطوط تولید، مخازن و تجهیزات حساس دارویی ضروری است. این کار باعث تضمین کیفیت محصول نهایی، ثبات شیمیایی و رعایت استانداردهای بهداشتی و دارویی می شود.
- صنایع صنعتی و نیروگاهی: در صنایع بزرگ مانند نیروگاه ها، پتروشیمی ها و کارخانه های صنعتی، کلرزدایی از اهمیت بالایی برخوردار است. وجود کلر در آب سیستم های خنک کننده، بویلرها، مبدل های حرارتی و خطوط انتقال می تواند باعث خوردگی فلزات و کاهش کارایی تجهیزات شود. استفاده از کلرزدایی شیمیایی یا فیزیکی در این صنایع نه تنها عمر تجهیزات را افزایش می دهد بلکه هزینه های تعمیر و نگهداری را کاهش می دهد و از توقف های ناخواسته خطوط تولید جلوگیری می کند.
- سیستم های اسمز معکوس و اولترافیلتراسیون: در سیستم های پیشرفته تصفیه آب مانند RO و UF، کلرزدایی از الزامات اصلی است. ممبران های این سیستم ها حساسیت بالایی به کلر دارند و حتی مقادیر کم آن می تواند باعث تخریب سریع و کاهش عملکرد فیلتر ممبران شود. حذف کلر پیش از ورود آب به این سیستم ها از آسیب به ممبران ها جلوگیری می کند، عمر مفید سیستم را افزایش می دهد و کیفیت آب خروجی را تضمین می نماید.
- تصفیه فاضلاب و حفاظت از محیط زیست: کلرزدایی در تصفیه فاضلاب برای کاهش سمیت آب خروجی اهمیت دارد. کلر و کلرامین ها اگر بدون حذف وارد منابع طبیعی شوند، می توانند برای موجودات آبزی سمی باشند و تعادل اکوسیستم را برهم بزنند. بنابراین، حذف کلر بعد از پکیج تصفیه فاضلاب و قبل از تخلیه پساب به رودخانه ها، دریاچه ها یا دیگر منابع طبیعی، باعث کاهش اثرات زیست محیطی، حفاظت از آبزیان و جلوگیری از آلودگی شیمیایی می شود.
- صنایع غذایی حساس و آشپزخانه های صنعتی: در صنایع غذایی حساس و آشپزخانه های صنعتی، آب بدون کلر برای شست وشوی مواد اولیه، تولید غذاهای آماده و فرآوری محصولات حیاتی است. کلر باقی مانده می تواند طعم، بو و کیفیت مواد غذایی را تحت تأثیر قرار دهد. کلرزدایی در این بخش ها باعث حفظ کیفیت محصولات، سلامت مصرف کننده و رعایت استانداردهای بهداشتی می شود.
- استخرها و مراکز آبی: در استخرها و مراکز تفریحی آبی، کلرزدایی می تواند در مواردی که نیاز به کاهش کلر برای جلوگیری از تحریک پوست و چشم شناگران یا قبل از ورود به فرآیندهای شیمیایی دیگر است، استفاده شود. این روش به کنترل ایمن غلظت کلر و جلوگیری از عوارض جانبی کلر برای کاربران کمک می کند.
- صنایع کشاورزی و گلخانه ها: در کشاورزی و گلخانه ها، آب مصرفی گیاهان باید بدون کلر باشد، زیرا کلر می تواند رشد گیاه را مختل کند و باعث آسیب به ریشه ها شود. کلرزدایی آب آبیاری باعث حفظ سلامت گیاهان، افزایش بازده محصول و جلوگیری از تخریب خاک و سیستم های آبیاری می شود.
مقایسه انواع روش های کلرزدایی
کلرزدایی می تواند با روش های شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی انجام شود و هر کدام مزایا، محدودیت ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه، مقایسه ای جامع بین این روش ها ارائه می شود.
- مقایسه از نظر عملکرد و سرعت: کلرزدایی شیمیایی عملکرد بسیار بالایی دارد و تقریباً کل کلر و کلرامین ها را در مدت زمان کوتاه حذف می کند. سرعت این روش برای جریان های بزرگ و سیستم های صنعتی بسیار مناسب است و کنترل دقیق میزان کلر باقی مانده را ممکن می سازد. روش فیزیکی، شامل فیلتر کربن فعال و تابش UV، عملکرد قابل قبولی دارد اما سرعت حذف کلر به کیفیت آب، زمان تماس و نگهداری تجهیزات بستگی دارد. در مقابل، کلرزدایی بیولوژیکی کند است و برای حذف کامل کلر به زمان بیشتری نیاز دارد، بنابراین بیشتر در تصفیه فاضلاب و سیستم های با زمان ماند طولانی کاربرد دارد.
- مقایسه از نظر هزینه و نگهداری: روش شیمیایی هزینه متوسطی دارد زیرا نیاز به مواد شیمیایی و تجهیزات دوزینگ دارد، اما نگهداری آن نسبتاً آسان است. روش فیزیکی هزینه متوسط تا بالایی دارد، زیرا تجهیزات فیلتر یا UV نیازمند نگهداری منظم، تعویض فیلتر و کنترل دوره ای هستند. روش بیولوژیکی کم هزینه ترین گزینه است، زیرا نیازی به مواد شیمیایی ندارد، اما کنترل شرایط زیستی و زمان طولانی فرآیند می تواند بهره وری را کاهش دهد.
- مقایسه از نظر ایمنی و اثرات زیست محیطی: کلرزدایی شیمیایی نیازمند کنترل دوز دقیق است، زیرا مصرف بیش از حد مواد شیمیایی می تواند pH آب را تغییر دهد و اثرات زیست محیطی جزئی داشته باشد. روش فیزیکی ایمن و بدون مواد شیمیایی است و سازگاری بالایی با محیط زیست دارد، همچنین بهبود طعم و بو را نیز فراهم می کند. روش بیولوژیکی کاملاً طبیعی و ایمن است و به حفظ محیط زیست کمک می کند، زیرا فرآیند بدون افزودن مواد شیمیایی انجام می شود و اثرات مخرب زیست محیطی ندارد.
- مقایسه از نظر کاربرد صنعتی: در صنایع بزرگ و حساس، مانند نیروگاه ها، پتروشیمی ها و پیش تصفیه سیستم های RO، روش شیمیایی به دلیل سرعت بالا و کنترل دقیق کلر ترجیح داده می شود. روش فیزیکی بیشتر برای کاربردهای آب شرب، صنایع غذایی و دارویی و سیستم های پیشرفته تصفیه آب مناسب است، جایی که حذف کلر بدون مواد شیمیایی و بهبود کیفیت آب مدنظر است. روش بیولوژیکی عمدتاً در تصفیه فاضلاب، حوضچه های تثبیت و کاهش اثرات زیست محیطی پساب ها کاربرد دارد و برای مصارف صنعتی حساس یا نیازمند سرعت بالا مناسب نیست.
تجهیزات مورد استفاده در کلرزدایی
کلرزدایی آب و فاضلاب بسته به روش انتخابی، به تجهیزات خاصی نیاز دارد که کارایی، سرعت و ایمنی فرآیند را تضمین می کنند. این تجهیزات در صنایع مختلف، تصفیه آب شرب، سیستم های پیشرفته و تصفیه فاضلاب کاربرد دارند.
تجهیزات کلرزدایی شیمیایی
در روش شیمیایی، آب با مواد احیاکننده مانند متابی سولفیت سدیم، سولفیت سدیم، بی سولفیت سدیم یا ویتامین C تماس پیدا می کند. برای این منظور، از سیستم های دوزینگ مانند پکیج تزریق مواد شیمیایی استفاده می شود. این تجهیزات شامل پمپ های دوزینگ، مخازن پلی اتیلن جهت ذخیره مواد شیمیایی، لوله کشی مقاوم به خوردگی و کنترل کننده های اتوماتیک هستند که میزان دقیق مواد شیمیایی را به جریان آب تزریق می کنند. کنترل دقیق دوز و سرعت تزریق از اهمیت بالایی برخوردار است تا واکنش کامل انجام شود و آب بدون کلر حاصل گردد.
تجهیزات کلرزدایی فیزیکی
در روش فیزیکی، تجهیزات کلیدی شامل فیلترهای کربن فعال و واحدهای تابش UV هستند.
- فیلتر کربن فعال: این فیلترها شامل بسترهای گرانولی یا بلوکی کربن فعال هستند که آب از میان آن عبور می کند. طراحی مناسب فیلتر، زمان تماس کافی و تعویض به موقع بستر کربن برای حذف کامل کلر و کلرامین ها ضروری است.
- واحدهای UV: تجهیزات UV شامل لامپ های فرابنفش و محفظه های عبور آب هستند که تابش UV باعث شکستن پیوندهای کلر و غیر فعال شدن آن می شود. برای عملکرد بهینه، آب باید از نظر کدورت و ذرات معلق پیش تصفیه شود. نگهداری منظم لامپ ها و کنترل شدت تابش نیز ضروری است.
تجهیزات کلرزدایی بیولوژیکی
در روش بیولوژیکی، کلر و کلرامین ها توسط میکروارگانیسم ها تجزیه می شوند. تجهیزات مورد استفاده شامل حوضچه های تثبیت، راکتورهای بیولوژیکی و سیستم های کنترل جریان هستند. طراحی این تجهیزات باید به گونه ای باشد که زمان ماند کافی برای فعالیت میکروارگانیسم ها فراهم شود و شرایط دما، pH و اکسیژن محلول کنترل گردد. این تجهیزات معمولاً در تصفیه فاضلاب و کاهش اثرات زیست محیطی پساب ها کاربرد دارند.
تجهیزات جانبی و کنترلی
علاوه بر تجهیزات اصلی، برخی ابزارها و تجهیزات کنترلی برای بهبود عملکرد کلرزدایی ضروری هستند. این موارد شامل مخازن اختلاط، سنسورهای کلر باقیمانده، کنترل کننده های اتوماتیک دوز، تجهیزات اندازه گیری pH و اکسیژن محلول، و سیستم های شست وشوی فیلتر می باشند. این تجهیزات به اطمینان از حذف کامل کلر و کنترل شرایط فرآیند کمک می کنند و نقش مهمی در کاهش هزینه و افزایش بهره وری دارند.
عوامل موثر در انتخاب بهترین روش کلرزدایی
انتخاب مناسب ترین روش کلرزدایی به عوامل متعددی بستگی دارد که باید با دقت بررسی شوند تا کارایی، ایمنی و صرفه اقتصادی فرآیند تضمین شود.
- میزان کلر موجود و هدف حذف آن: اولین عامل تعیین کننده، مقدار کلر آزاد و کلرامین ها در آب و هدف نهایی حذف کلر است. برای جریان های بزرگ و صنعتی که نیاز به حذف سریع و دقیق کلر دارند، روش شیمیایی ترجیح داده می شود. اگر هدف صرفاً کاهش کلر برای مصرف آب شرب یا صنایع غذایی باشد و سرعت حذف کمتر اهمیت داشته باشد، روش فیزیکی یا حتی بیولوژیکی قابل استفاده است.
- کیفیت و ویژگی های آب: ویژگی های آب مانند کدورت، مواد معلق، ترکیبات آلی و pH بر انتخاب روش کلرزدایی تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، تابش UV در آب های با کدورت بالا کارایی کمتری دارد، در حالی که فیلتر کربن فعال می تواند هم کلر و هم ترکیبات آلی و طعم و بو را کاهش دهد. آب های حاوی ذرات معلق زیاد ممکن است نیازمند پیش تصفیه قبل از روش های فیزیکی باشند.
- حجم جریان و میزان مصرف: حجم جریان آب و دبی مورد نیاز، یکی از مهم ترین عوامل است. برای جریان های بزرگ صنعتی، روش شیمیایی به دلیل سرعت بالا و امکان کنترل دقیق، مناسب تر است. برای سیستم های با جریان کم یا متوسط مانند آب شرب خانگی یا صنایع غذایی، روش فیزیکی به راحتی قابل استفاده است.
- هزینه های سرمایه گذاری و بهره برداری: هزینه اولیه تجهیزات، هزینه مواد شیمیایی، نگهداری و تعویض بستر یا فیلتر باید مدنظر قرار گیرد. روش شیمیایی معمولاً هزینه متوسط دارد، روش فیزیکی هزینه متوسط تا بالایی دارد، و روش بیولوژیکی کم هزینه است اما زمان بیشتری نیاز دارد. انتخاب روش باید با بودجه و امکان نگهداری هماهنگ باشد.
- ایمنی و اثرات زیست محیطی: برخی روش ها نیاز به مواد شیمیایی دارند که اگر کنترل نشوند، ممکن است اثرات زیست محیطی داشته باشند. روش های فیزیکی و بیولوژیکی معمولاً ایمن و سازگار با محیط زیست هستند. در انتخاب روش مناسب، توجه به استانداردهای ایمنی و حفظ محیط زیست اهمیت بالایی دارد، به ویژه در صنایع غذایی، دارویی و تصفیه فاضلاب.
- کاربرد نهایی آب: هدف استفاده از آب نیز تعیین کننده روش کلرزدایی است. آب شرب و صنایع غذایی نیازمند روش های ایمن، بدون مواد شیمیایی و با حذف طعم و بو هستند. آب صنعتی و نیروگاهی نیازمند حذف سریع کلر و حفاظت از تجهیزات حساس است. برای فاضلاب و پساب، روش های بیولوژیکی و طبیعی می توانند مناسب و اقتصادی باشند.
