کُلُر (انگلیسی: Chlorine) عنصر شیمیایی با عدد اتمی 17 و نماد Cl است. کلر در فرم عنصری خود (Cl2) تحت شرایط استاندارد، کلرید، اکسیدکننده قوی است که برای سفید سازی پارچه‌ها و به عنوان ضد عفونی‌کننده رایج در استخرهای شنا برای تمیزی و بهداشت آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلر دو و نیم مرتبه از هوا سنگین تر، دارای بوی بسیار بد، خفه‌کننده و بسیار سمی است.
نخستین گاز سمّی که در جنگ جهانی اول به کار گرفته شد گاز کلر تقریباً خالص بود. آلمانی ها آن را در 22 آوریل 1915 استفاده کردند. سپس هر دو طرف متخاصم، یعنی آلمان ها و نیرو های متفقین، از گازهای مختلفی که همه دارای ترکیب کلر بودند، استفاده نمودند. در جنگ جهانی دوم، نیروهای متفقین و دشمنان آنان ذخایر زیادی از کلر و گازهای دیگر داشتند ولی از آنها استفاده نکردند.
متوجه شدیم که کلر چگونه گازی سمی و خطرناک است. ولی با وجود این یکی از بهترین ابزار انسان برای حفظ پاک کنندگی نیز به حساب میاید. کلر در ساختن موّاد جرم گبر و میکروب کش مورد استفاده قرار می گیرد. توسط همین ماده شیمیایی، میکروب ها را از بین می برند.
در خیلی از کشورها برای تصفیه آب، از این گاز استفاده می کنند. به این ترتیب میکروب هایی که در آب موجود هستند، از بین میروند. برای این منظور در هر 1 متر مکعب حدود 0/5 تا 0/8 گرم کلر خالص نیاز است. البته این مقدار کلر به انسان آسیبی نمی رساند، فقط گاهی ممکن است که آب، بوی آن را به خود بگیرد.
کاربردهای کلر
از جمله کاربردهای متداول کلر، حذف و کنترل طعم و بو در آب آشامیدنی است. سایر کاربردهای کلر می توان به کنترل جلبک‌ها، حذف آهن و منگنز، حذف سولفید هیدروژن، حذف رنگ در آب و ضدعفونی کردن آب استخرها اشاره نمود.
کلر خالص یکی از نابود کننده ترین گازهای سمّی و نیز یکی از مفیدترین آن ها به حساب می آید. این گاز در طبیعت به صورت جزیی از یک جسم مرکب پیدا می‌شود؛ مانند نمک طعام که کلروسدیم (سدیم کلرید) است.
از این ماده برای جرم گیری اجسام و تولید مواد ضدعفونی کننده استفاده می‌شود. همچنین در تولید مواد جرم گیر، سفید کننده و پاک کننده و نیز در رنگ سازی و تولید رنگدانه به کار می رود.
در صنعت تولید کاغذ و تولید محصولات کاغذی نیز از کلر برای سفید کردن کاغذ مصرف می کنند و این اصلی ترین مورد استفاده از این ماده شیمیایی است. در رنگ سازی هم از این ماده استفاده می‌شود. هم چنین ترکیبی از آن با اکسیژن و پتاسیم در آتش بازی، تولید مواد آتش زا و تولید کبریت بی خطر به کار می رود.
تتراکلرورکربن (تترا کلرید کربن CCl4) یکی دیگر از ترکیبات کلر است. تتراکلریدکربن ماده ای غیر قابل سوختن است و در خشک شویی ها از آن استفاده می‌شود. این ماده در برخی شیوه‌های آتش نشانی نیز به کار گرفته می‌شود. کلر به تنهایی یکی از مهم ترین وسایل ضد عفونی امروزی است و برای تصفیه و گندزدایی فاضلاب های وارد شده به رودخانه‌ها و محیط زیست کاربرد دارد.
از دیگر کاربردهای کلر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تولید مواد غذایی
- نساجی ها
- تولید گاز خردل
- تولید پلاستیک
- تولید دارو و حلال ها
- فرآورده‌های نفتی
- تولید حشره کش ها
- استفاده درون دستگاه تصفیه آب صنعتی
کاشف کلر چی کسی بود؟
این گاز به طور خالص نخستین بار به وسیله ی یک شیمیدان سوئدی به نام کارل شِیلِه در سال 1774 کشف شد. کلر که از واژه یونانی χλωρος گرفته شده است و به معنی قهوه ای می‌باشد را اولین بار کارل شِیلِه در سال 1774 کشف کرد.
او در ابتدا تصور کرد که کلر حاوی اکسیژن است، اما برداشتش اشتباه بود. در سال 1810 هامفری دیوی، نام کلر را برای این ماده انتخاب کرد و روی این مورد که این ماده در واقع یک عنصر است، پافشاری کرد. از این ماده شیمیایی بعنوان ماده ضدعفونی کننده درون دستگاه تزریق کلر استفاده می‌شود.
مزایا و ویژگیهای کلر
کلر پراستفاده ترین و پرکاربردترین ماده شیمیایی است که ویژگیهای خاص و منحصر به فردی دارد. این مزایا و ویژگیها عبارتند از:
- خیلی راحت در دسترس قرار می گیرد و تهیه می‌شود.
- قیمت مناسب و مقرون به صرفه ای دارد.
- از رشد لجن و جلبک جلوگیری می کند.
- باکتری ها و میکروب های موجود در آب را از بین می برد و آن را ضدعفونی می کند.
- با اینکه بویی بسیار بد و خفه کننده دارد اما طعم و بوی آب را هیچ تغییری نمی دهد.
نحوه تولید کلر
امروزه کلر را خیلی ارزان تولید می کنند. یعنی جریان برق را از محلول نمک طعام عبور می دهند و در نتیجه کلر خالص به وجود می آید. این روش یکی از روش های معمول و ارزان برای تولید کلر است.
روش شیمیایی، روش دیگر تولید کلر می‌باشد. در این روش با الکترولیز کردن محلول سدیم کلراید، کلر به دست می آید. ابتدا محلول سدیم کلراید را بین دو الکترود قرار داده و جریان الکتریکی برقرار می‌شود. سپس کلراید آزاد می‌شود و سدیم رسوب می کند. سدیم دوباره با آب فعال می‌شود و کلر به دست می آید. روش شیمیایی انرژی زیادی مصرف می کند و خیلی معمول و رایج نیست.
نکات ایمنی هنگام استفاده از کلر
کلر ماده ای سمی و پر خطر است و هنگام استفاده از آن باید حتما نکاتی رعایت شود، در غیر اینصورت آسیب هایی جدی به انسان وارد می کند. نکات مهم و مواردی که باید رعایت شود عبارتند از:
- محیطی که در آن از کلر استفاده می کنید، باید حتما دارای تهویه مناسب باشد.
- هنگام استفاده از پرکلرین حتما از دستکش، ماسک و عینک ایمنی استفاده کنید.
- کلر هنگام تماس با پوست باعث سوختگی آن می‌شود. در صورت بروز این اتفاق حتما ناحیه مورد نظر را با آب بشویید.
- کلر به چشم، پوست و ریه آسیب جدی می رساند.
- اگر این ماده شیمیایی خطرناک را استنشاق کردید، سریعا به هوای آزاد بروید و تنفس کنید زیرا باعث تورم ریه می‌شود.
- در صورت بروز مشکلات جدی و مسمومیت با کلر، سریعا به پزشک و اورژانس مراجعه کنید.
نحوه تبدیل کلر به حالت مایع
کلر به 3 شکل جامد، مایع و گاز وجود دارد. این ماده شیمیایی را به دو طریق می توان به صورت مایع در آورد:
- عمل تبرید: یعنی آن را تحت تأثیر سرمای شدید قرار داد.
- عمل تراکم: یعنی این گاز را تحت شرایطی فشرده کرد.
کلر جامد به شکل پودر است و بیشتر برای ضدعفونی کردن، تصفیه و گندزدایی از آن استفاده می‌شود.
کلر مایع پرمصرف ترین شکل کلر است و به وسیله ی تانکرهای مخصوص یا درون استوانه‌های آهنی حمل می‌شود.
از این نوع بیشتر برای ضدعفونی کردن استخرها با استفاده از دستگاه کلرزن استفاده می‌شود و با استفاده از پمپ های تزریقی آن را کم کم وارد آب استخر می کنند. تنها عیب کلر مایع این است که بعد از مدتی خاصیت خود را از دست می دهد و نگهداری از آن کمی دشوار است.
گاز کلر بیشتر برای ضدعفونی کردن حوضچه‌های تصفیه آب کاربرد دارد و به شکل گاز در مخازن و کپسول های تحت فشار نگهداری می‌شود.
برای مطالعه محصول پرفروش بخش مواد شیمیایی می‌توانید به کلمه پلی آلومینیوم کلراید کلیک کنید.
کلر دارای قیمتی بسیار مناسب و ارزان می‌باشد و خیلی راحت و سریع در دسترس قرار می گیرد. هنگام خرید این ماده شیمیایی به کیفیت آن توجه کنید زیرا همواره محصول نامرغوب و بی کیفیت، قیمت ارزان تر و پایین تری دارد. کلر مرغوب از نامرغوب از روی رنگ آن تشخیص داده می‌شود. کلر باکیفیت رنگی سفید و بویی شبیه گاز دارد. کلر بی کیفیت رنگی متمایل به زرد دارد.
امروزه کلر به دلیل ویژگی های خاص خود و کاربرد وسیعی که در همه زمینه‌ها دارد، به شدت مورد توجه قرار گرفته است و به ماده ای پرطرفدار و پرمصرف تبدیل شده است.
سایر محصولات: پکیج تزریق مواد شیمیایی
Reviews
There are no reviews yet.