سپتیک تانک

سپتیک تانک یک حوضچه آرامش فاضلاب زیر زمینی است که جامدات در آن ته نشین شده و با مهیا نمودن محیطی آرام برای فعالیت باکتریهای بی هوازی با کمک فرآیندهای شناورسازی و بیولوژیکی فاضلاب را تا 30% تصفیه می کند.

مهمترین وظیفه مخزن سپتیک؛ ته نشینی جامدات، تصفیه فاضلاب و تبدیل آنها به پساب مایع توسط باکتریهای بیهوازی در حد ممکن است. در واقع سپتیک تانک در حد 25-30% از فضولات جامد را تبدیل به مایع می کند و به چاه جذبی می فرستد و مابقی جامدات را درون خود نگه میدارد تا بعد از مدتی معین توسط ماشین فاضلاب تخلیه گردد.

سپتیک تانک چیست؟

سپتیک تانک دستگاهی است برای پالایش فاضلاب به فضولات غیرقابل تجزیه و پساب مایع قابل جذب توسط چاه جذبی بواسطه مهیا نمودن محیطی گرم برای فعالیت باکتریهای بی هوازی. فضولات جامد در دوره‌های معینی توسط ماشین حمل فاضلاب می‌بایست تخلیه گردد.

سپتیک تانک (انباره تعفن یا گندانبار) یک مخزن دفن شده و ضد آب است که برای دریافت و تصفیه نسبی فاضلابهای بهداشتی و خانگی طراحی و ساخته می شود. جامدات سنگین در پایین مخزن سپتیک می نشینند در حالی که چربی‌ها و مواد جامد سبکتر بالای مخزن فاضلاب شناور شده و بعد از ایجاد توده سنگین به پایین مخزن سپتیک جهت تصفیه بیولوژیکی توسط باکتریهای بیهوازی ته نشین می‌شوند.

مواد جامد غیرقابل تجزیه در مخزن سپتیک باقی می‌مانند و پساب هضم شده توسط باکتریهای بیهوازی برای تصفیه بیشتر به چاه جاذب یا میدان زهکش تخلیه می شوند.

سپتیک تانک‌ها از لحاظ فرآیند تصفیه به دو دسته هوازی و بی‌هوازی، از نظر نوع مصالح مورد استفاده در ساخت بدنه به 4 مدل سنگی، بتنی، پلی اتیلنی و فایبرگلاس، از لحاظ نوع کاربری به 4 نوع خانگی، صنعتی، اداری و بیمارستانی و از نظر نحوه تولید به دو دسته آماده پیش ساخته و اجرا در محل تقسیم بندی می شوند.

سپتیک تانک خانگی برای تصفیه فاضلاب بهداشتی خروجی از واحدهای مسکونی، اداری، تجاری مورد استفاده قرار می گیرد و مدل صنعتی برای پیش تصفیه پساب های صنعتی خروجی از کارخانجات. سپتیک تانک صنعتی نقش مخزن متعادل ساز را بازی نموده و مانع از وارد شدن شوک به پکیجهای تصفیه فاضلاب و تصفیه خانه‌های بتنی می‌شود.

مهمترین کاربردهای سپتیک تانک ها عبارتند از:

1. پیش تصفیه و تصفیه مقدماتی فاضلاب انسانی مجتمعهای مسکونی، تجاری، اداری، هتلها و رستورانها
2. حذف ذرات قابل ته نشینی، چربی و روغنهای موجود در فاضلاب رستورانها و سالنهای غذاخوری
3. متعادل سازی و پمپاژ فاضلاب در سیستم های تصفیه فاضلاب

راندمان تصفیه سپتیک تانک

غلظت آلاینده ها در ورودی و خروجی سپتیک تانک مطابق جدول زیر است:

غلظت خروجی از سپتیک تانک (mg/lit)	غلظت ورودی به سپتیک تانک (mg/lit)	پارامتر	ردیف
445-327	660-500	COD	1
217-132	286-155	BOD₅	2
37-36	105-70	چربی و روغن	3
161-49	330-155	TSS	4
82-39	88-30	TKN	5
7-6/4 Log/L	8-6 Log/L	Fecal Coliform	6

سپتیک تانک بخش عمده ای از مواد معلق قابل ته نشینی (ss)، روغن و چربی، اجسام شناور و آشغال های موجود در فاضلاب را با راندمانی در حدود 80-60% حذف می کند. به دنبال حذف این آلاینده‌ها دیگر پارامترهای آلاینده نظیر COD ،BOD₅ و TSS نیز کاهش می یابد.

بخشی از جامدات حذف شده از فاضلاب که دارای چگالی بیشتری نسبت به آب هستند در قسمت کف مخزن تجمع یافته و لایه ای از لجن را تشکیل می دهند. بخش دیگری از مواد جامد حذف شده از فاضلاب که دارای چگالی کمتری نسبت به آب هستند بر روی سطح فاضلاب لایه ای را تشکیل می دهند که این لایه عمدتا حاوی روغن، چربی و دیگر اجسام شناور از جمله ذرات پلاستیک می باشد.

در این لایه‌ها به سبب شرایط مساعد انواع باکتریها رشد یافته و بخشی از این جامدات را هضم کرده و یا بصورت محلول در می آورند. حل شدن برخی ازجامدات در فاضلاب و عبور آنها از سپتیک تانک باعث می شود که معمولا راندمان حذف BOD₅ فاضلاب مربوط به سپتیک تانک کمتر از مخزن ته نشینی اولیه باشد. اما بطور کلی راندمان حذف BOD₅ سپتیک تانک 60-40 درصد است.

در اثر انجام واکنش های بیولوژیکی گازهایی از جمله متان تولید می شود که این گازها بصورت حباب از کف مخزن به سمت بالا صعود کرده و مانع از ته نشینی بخشی از مواد می شوند.

چسبیدن این حباب ها به ذرات جامد گاهی باعث معلق ماندن ذره شده و سبب گذر آن از سپتیک تانک می شوند. در واقع مهمترین علت اینکه در داخل مخزن سپتیک یک دیواره میانی تعبیه می شود، رفع همین اشکال است. چرا که وجود این دیواره باعث می شود که در مخزن دوم لجن تجمع نیافته و در نتیجه حباب گازی تولید نشود. عدم تولید حباب گاز نیز باعث جلوگیری از ایجاد اختلال در فرآیند ته نشینی ذرات شده و راندمان تصفیه را افزایش می دهد.

معمولا حجم سپتیک تانکها به گونه ای است که زمان ماند فاضلاب در آن در حدود 24 ساعت است.

هر چه زمان ماند فاضلاب در سپتیک تانک بیشتر باشد، به سبب پیشرفت فرآیندهای تصفیه در آن راندمان تصفیه فاضلاب نیز بیشتر خواهد شد. از این رو گاهی برای افزایش راندمان تصفیه سپتیک تانک ظرفیت آنرا بیش از حالت استاندارد در نظر می گیرند.

بدیهی است که نمودار افزایش راندمان با افزایش ظرفیت سپتیک تانک خطی نیست. بطوریکه به ازای افزایش 100 درصدی در ظرفیت سپتیک تانک، راندمان تصفیه آن حداکثر 40% افزایش می یابد. بنابراین معمولا بزرگتر کردن سپتیک تانک با هدف افزایش راندمان تصفیه اقتصادی نیست.

سپتیک تانک پلی اتیلن

به مخزن سپتیکی که از جنس پلی اتیلن EX3 گریدهای HDPE100 ،HDPE80 و گرید 3840 بصورت دوجداره، دولایه و سه لایه ساخته شده باشد، سپتیک تانک پلی اتیلنی می‌گویند که دارای دو مخزن یا محفظه بهم پیوسته است و وظیفه پیش تصفیه فاضلاب انسانی در حدی که سوراخهای چاه فاضلاب کور نشود را بر عهده دارد.

سپتیک تانک پلی اتیلنی در ظرفیتهای 2 تا 144 مترمکعب بصورت استوانه افقی و در بعضی موارد خاص که کمبود فضا و جا وجود دارد، به صورت عمودی تولید می‌شود.

مخزن سپتیک پلی اتیلنی کامل ترین نوع حوضچه تصفیه فاضلاب مقدماتی است و این توانایی را دارد که فاضلاب خروجی از انواع مجتمع‌های اداری، مسکونی و تجاری را تا 35% تصفیه کند؛ همچنین از گرفتگی چاه جذبی جلوگیری می‌نماید.

گرانول پلی اتیلن در گریدهای مختلف ماده ای خام است که برای تبدیل شدن به سپتیک می‌بایست حرارت دریافت کند، نرم شود و به شکل مورد نظر در بیاید. بر اساس نوع گرید پلی اتیلن و روشهای فرم دادن به آن، سپتیک تانک‌های پلی اتیلنی به انواع زیر تقسیم بندی می شوند.

سپتیک پلی اتیلن دو لایه

سپتیک‌تانک‌های دو و سه لایه به روش روتاری از تزریق مواد اولیه پلی اتیلنی با گرید 3840 درون قالب‌های فلزی و حرارت دادن به صورت دورانی درون کوره‌های حرارتی تولید می شوند. شرکت طبرستان، ایران پاش، نکاپلاست و خدابنده شرکتهایی هستند که تولیدکننده این مدل گندانبارها هستند.

این سپتیک‌ها برای قرار گرفتن زیر زمین حتما می‌بایست سازه محافظ برایشان تعبیه گردد و متاسفانه گارانتی حداکثر 5 ساله خواهند داشت. چرا که بدلیل دوجداره نبودن (متوجه تفاوتهای دوجداره و دولایه باشید!) سریعا توسط فاضلاب اسیدی تخریب می‌گردد.

سپتیک پلی اتیلن دوجداره

که به روش اکستروژن از جنس لوله اسپیرال پلی اتیلنی، لوله کورتیوب و لوله کاروگیت ساخته می شوند. در حقیقت با زدن یک دیواره میانی مطابق نقشه درون لوله‌های سایز بزرگ و بستن ابتدا و انتهای آنها با عدسی‌ها دوجداره یا تکجداره می توان مخزن سپتیکی تولید نمود که هم تحمل فشار خاک زیر زمین بدون سازه محافظ را داشته باشد و هم بدلیل قرار گرفتن زیر زمین و محافظت توسط خاک عمر حداقل 50 ساله را گارانتی نماید.

سپتیک تانک‌های پلی اتیلن دوجداره اگر به شکل صحیح طراحی شوند، قابلیت تحمل وزن خاک را بدون سازه نگهبان و بار ترافیکی دارند و تا عمق 13.5 متر زیر زمین قابل دفن می‌باشند ولی مدل دولایه برای دفن شدن زیر خاک باید حتما توسط سازه نگهبان مورد محافظت قرار بگیرند.

این مدل سپتیک‌ها خود به سه مدل کورتیوب، اسپیرال و کاروگیت تقسیم‌بندی می‌شوند.

• سپتیک تانک پلی اتیلنی کورتیوب: در نوع کورتیوب از مقادیر کمی مواد اولیه استفاده می‌شود و به همین دلیل دارای قیمت مناسب تر و ارزان تری می‌باشد ولی ریسک بیشتری در هنگام نصب دارد. سپتیک تانک پلی اتیلن کورتیوب به صورت کاملا دوجداره تولید نشده و بین مارپیچ‌های آن یک جداره می‌باشد. به همین دلیل امکان سوراخ شدن آن بسیار بالا است.
• سپتیک تانک کاروگیت: گندانبارهای کاروگیت همانطور که از نام آن پیداست دارای بدنه‌ای از جنس لوله‌های کاروگیت سایز بزرگ در ظرفیتهای 2 تا 100 مترمکعب قابل تولید می باشد. مقاومت مکانیکی لوله کاروگیت مورد استفاده در ساخت بدنه سپتیک پلی اتیلنی کاروگیت به میزان بار زنده و مرده وارد شده بر بدنه، فشار آب زیر زمینی و نوع فاضلاب درون آن بستگی دارد.
  بدلیل شکل آکاردئونی این لوله‌ها، بخشی از بدنه سپتیک‌های کاروگیت دوجداره نیست و نگرانی از بابت سوراخ شدن توسط اشیاء و سنگهای نوک تیز از این قسمتها وجود دارد.
• سپتیک تانک پلی اتیلن اسپیرال: در نوع اسپیرال، مشکل تکجداره بودن در برخی قسمتهای سپتیک تانک کورتیوب و کاروگیت مرتفع شده و از مواد اولیه زیادی استفاده می‌شود لذا قیمت بیشتری دارد. سپتیک پلی اتیلن اسپیرال این قابلیت را دارد که تا عمق 13.3 متر زیر زمین برود و وزن خاک را تحمل کند.

ولی آیا این مقدار هزینه واقعا نیاز خواهد بود یا خیر؟ این سوالی است که باید قبل از خرید به آن جواب دهید.

مزایای سپتیک تانک پلی اتیلن

1. مقاومت در مقابل خوردگی و مواد شیمیایی و گارانتی 50 ساله
2. حمل و نقل و نصب آن راحت است زیرا وزن کمی دارد.
3. طراحی در ابعاد دلخواه
4. از پوشش ضد UV در بدنه داخلی و بیرونی دستگاه استفاده شده است، برای زمان‌هایی که مخزن در معرض نور خورشید قرار می گیرد.
5. تصفیه دائم دارد.
6. در حوادثی مانند زلزله صدمه و آسیب نمی بیند.
7. مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی و شرایط محیطی نامناسب
8. آب بندی کامل و عدم انتشار هیچ گونه آلودگی به خارج آن
9. امکان مدفون ساختن به سبب جداره بسیار مقاوم در برابر فشارهای وارده از سوی خاک با هدف انتقال ثقلی فاضلاب و جلوگیری از اشغال فضاهای مفید
10. سرعت بالا در ساخت، نصب و راه اندازی
11. امکان جابجایی حتی چند سال پس از نصب و راه اندازی اولیه
12. سهولت بهره برداری و تخلیه لجن ازسپتیک تانک به سبب دارا بودن دریچه های بازدید و تخلیه لجن
13. عدم نیاز به عملیات ساختمانی

جدول ابعاد و اندازه سپتیک های پلی اتیلن ناب ملل در ادامه آورده شده است:

قطرلوله (mm)		طول L (m)	مدل مقطع	قطر D (mm)	ظرفیت (m3)	مدل	ردیف
خروجی	ورودی
110	110	1.80	S1	1200	2	SP02	1
110	110	2.65	S1	1200	3	SP03	2
110	110	3.55	S1	1200	4	SP04	3
110	110	3.30	S1	1400	5	SP05	4
110	110	5.20	S1	1400	8	SP08	5
110	110	5.00	S1	1600	10	SP10	6
110	110	6.00	S1	1600	12	SP12	7
110	110	5.90	S1	1800	15	SP15	8
110	110	5.80	S1	2000	18	SP18	9
110	110	6.36	S1	2000	20	SP20	10
110	110	5.10	S1	2500	25	SP25	11
110	110	6.00	S1	2500	30	SP30	12
110	110	8.20	S1	2500	40	SP40	13
110	110	12.00	S1	2500	60	SP60	15
110	110	9.90	S1	3000	70	SP70	16
110	110	11.32	S1	3000	80	SP80	17
110	110	12.03	S1	3000	85	SP85	18
110	110	12.85	S1	3000	90	SP90	19
110	110	14.28	S1	3000	100	SP100	20
110	110	15.00	S1	3000	105	SP105	21

کارخانه تولید سپتیک تانک پلی اتیلن نباید فاقد مجوز تولید، تازه تاسیس و غیر استاندارد باشد؛ چرا که وظیفه بسیار مهمی را در محیطی اسیدی انجام میدهد و بی کیفیت بودن آن بسیار خطرناک است.

سپتیک تانک پلی اتیلن به دلیل مزایا و ویژگی‌های خاص خود کاربردهای فراوانی دارد. در زیر به کاربردها و مصارف سپتیک پلی اتیلنی اشاره کرده ایم.

• منبع ذخیره فاضلاب
• تصفیه فاضلاب خروجی از مجتمع‌های مسکونی
• تصفیه فاضلاب خروجی از مجتمع‌های اداری
• سر راه پساب خروجی از واحدهای تجاری
• تصفیه مقدماتی فاضلاب‌های بزرگ
• تصفیه فاضلاب کمپ‌های کارگری و مهندسی
• مخزن ذخیره روغن‌ها و گریس‌ها (به عنوان چربی گیر)

مشخصات فنی سپتیک های پلی اتیلنی ناب ملل به شرح زیر است:

• جنس مواد اولیه استفاده شده پلی اتیلن سنگین پتروشیمی مارون، امیرکبیر، جم و یا شازند اراک
• مستربچ مشکی به همراه آنتی UV دارد.
• عدسی‌ها نیز دوجداره و به بدنه دستگاه سپتیک به صورت اکستروژنی و براساس استاندارد 16961DIN جوش خورده اند.
• پروفیل لوله مخازن و سپتیک های پلی اتیلنی بر اساس استاندارد 127ATVA نصب می‌شوند.
• ضخامت دیواره 10 و ضخامت عدسی 5 سانتیمتر می‌باشد و سازه بدنه دستگاه اسپیرال یکپارچه است.

نکته: در برخی از پروژه‌ها همچون تصفیه پساب استخرهای شنا و پروژه‌هایی که نیاز است فاضلاب با دمای بیش از 80 درجه تصفیه شود، میبایست از مواد پلی پروپیلن (PP) استفاده شود که این موضوع باعث انحصار گروه ما در تولید سپتیک تانک پلی پروپیلنی شده است.

سپتیک تانک فایبرگلاس

سبکی، قابلیت مونتاژ در محل، قابلیت با ابعاد دلخواه، مقاومت بسیار بالا و طول عمر بیش از 50 سال مهمترین مزایای سپتیک تانک فایبرگلاس (grp) است که در ظرفیت 3 تا 60 مترمکعب قابل تولید می باشند.

گندانبار اف آر پی که نوعی فایبرگلاس است بیشتر در فضاهایی استفاده می‌شود که در نصب محدودیت وجود دارد و امکان انتقال یکپارچه دستگاه میسر نیست.

مهمترین مزایای سپتیک تانک های فایبر گلاس عبارتند از:

• برای انتقال یا نصب به تجهیزات سنگین لازم نیست.
• تحت تأثیر گازهای ایجاد شده توسط فاضلاب تخریب نمی شوند.
• ریشه‌ها به مدلهای فایبرگلاس نفوذ نمی‌کنند.
• در صورت آسیب دیدن خیلی راحت تر از سایر مدل‌ها تعمیر میشوند.
• مقاوم در برابر ترک خوردگی و زنگ زدن
• درزهای کیپ و محکم
• ضد خوردگی برای عمر طولانی
• ابعاد انتخابی
• سپتیک تانک فایبرگلاس می‌تواند در مناطقی که آب زیرزمینی زیاد است شناور باشد.

سپتیک تانک بتنی

پرکاربردترین ظرفیت مخزن سپتیک بتنی 5 مترمکعب است که برای ویلاهای تک واحدی و آپارتمانهای تا 5 واحد استفاده می‌شود. سپتیک فاضلاب بتنی در دو مدل آماده و درجا با ایجاد محیطی کارا در ابتدای فرآیند تصفیه فاضلاب در تصفیه خانه‌ها علاوه بر ایجاد سکون و تبدیل جریان تند به جریان آرام، می‌تواند با مراقبت از مواد فاضلابی نقش به سزایی در تصفیه فاضلاب داشته باشد.

سپتیک تانک آماده بتنی همواره بصورن عمودی در ظرفیت های 2 تا 15 مترمکعب با سیمان تیپ 5، استفاده از میلگرد در تار و پود و ایزوگام دیواره بیرونی جهت جلوگیری از خوردگی بتن توسط باکتری های بی هوازی ساخته می شود.

حجم سپتیک تانک

حجم سپتیک تانک بر حسب مقدار فاضلاب تخلیه شده در آن متفاوت و بشرح زیر است:

1. اگر حجم فاضلاب جمع آوری شده در شبانه روز تا 3 متر مکعب باشد، ظرفیت گندانبار 3 متر مکعب منظور می‌شود.
2. اگر حجم فاضلاب 2 تا 6 متر مکعب باشد، ظرفیت 1.5 برابر حجم فاضلاب محاسبه می‌گردد.
3. اگر حجم فاضلاب 6 تا 200 متر مکعب باشد:

ظرفیت سپتیک تانک = 4500 + 75% * (تعداد ساکنین * 175)

توصیح کامل قوانین محاسبه حجم گندانبار توسط “متکاف و ادی” بصورت مبسوط تشریح شده است.

سرانه میزان تولید فاضلاب مطابق جدول زیر برآورد می گردد.

مقدارمعمول	محدوده	واحد	محل	ردیف
120	150-80	نفر	واحدهای مسکونی شهری	1
150	200-120	نفر	ویلاهای تفریحی	2
50	60-30	نفرپرسنل 8 ساعته	ساختمان های اداری	3
90	100-70	نفر پرسنل 24 ساعته
50	60-30	نفر کارگر 8 ساعته	کارخانه‌ها وکارگاه‌های صنعتی	4
110	120-90	نفر کارگر 8 ساعته با استحمام
60	80-40	نفر پرسنل 8 ساعته	کارگاه‌های ساختمانی	5
100	120-80	نفر پرسنل 24 ساعته
7	12-5	نفر بدون فلاش تانک	سرویس بهداشتی عمومی	6
15	20-12	نفر با فلاش تانک

طبق استاندارد MN Rules 7080.1920 بمنظور طراحی مخازن سپتیک باید:

• عمق مایع درون مخزن نباید کمتر از 75 سانتیمتر و بیشتر از 2.2 متر شود.
• فاصله بین ورودی و خروجی نباید کمتر از 1.8 متر باشد. در صورت قرار گرفتن چند سپتیک در امتداد هم، فاصله اولین ورودی و آخرین خروجی کمتر از 1.8 فوت نشود.
• اگر شرایط محیط استفاده سپتیک تانک اجازه قرارگیری ورودی و خروجی روی یک محور را نداد میتوان خروجی و یا ورودی را روی دیواره مخزن در نظر گرفت با این حال نباید شرط 2 در مورد فاصله ورود و خروج زیر پا گذاشته شود.
• ورودی باید حداقل 5 سانتیمتر بالاتر از خروجی قرار گیرد.
• سطح مایع داخل مخزن با سطح بالای ورودی باید حداقل 15 سانتیمتر فاصله داشته باشد و اگر عمق مایع درون سپتیک تانک بیشتر از 39 اینچ باشد این فاصله باید حداقل 20 سانتیمتر در نظر گرفته شود.
• فاصله بالاترین نقطه ورودی تا سقف مخزن نباید از 2.5 سانتیمتر کمتر شود.

• مقدار فاضلابی که از مخزن سپتیک خارج می‌شود برابر با دبی فاضلاب ورودی است؛ یعنی قطر لوله ورودی و خروجی باید برابر باشد و از آن کمتر نباشد.
• مهمترین پارامتر در طراحی، محاسبه ظرفیت می‌باشد. این موضوع کار سختی نیست ولی نیاز به تجربه بالایی دارد چرا که در قالب علم بسیاری از موارد نمی گنجد.
• فضای داخل سپتیک تانک باید به نحوی ساخته شود که پساب ورودی بتواند درون دستگاه آرامش یابد و چربی ها بتوانند شناور شوند تا به محض ضخیم و سنگین شدن به کف حوضچه آرامش ته نشین شوند.
• سوراخهایی به قطر 300 میلیمتر در دیواره جداکننده به فاصله 40 سانتیمتر از سطح آزاد فاضلاب تعبیه کنید تا پساب قسمت زلال تر به قسمت دوم سپتیک جریان یابد.
• بمنظور خروج گازهای ایجاد شده از تجزیه فاضلاب از ونت استفاده کنید.
• برای جلوگیری از انتشار بو، ارتفاع لوله ونت را حداقل 1.5 متر بالای پشت بام و به صورت لوله U شکل خمیده به سمت پایین رها کنید.
• برای بازدید، تمیز کاری و تعمیر کردن سپتیک، تعبیه دریچه آدم رو با قطر حداقل 60 سانتیمتر ضروری است.
• با نصب سیفون سر راه لوله ورودی و خروجی مانع از برگشت بو به داخل ساختمان و خروج چربی سبک به چاه جذبی شوید.
• حداکثر جمعیتی که می‌توان فاضلاب حاصل از فعالیت آنها را با سپتیک تانک تصفیه نمود 400 نفر توصیه شده است.

نحوه کارکرد سپتیک تانک فاضلاب

در قسمت اول سپتیک بر روی فاضلاب ورودی عملیات پالایش ابتدایی و ته نشینی صورت گرفته و بین یک تا سه روز آنجا میماند. در این مدت مواد جامد به نسبت سنگین به صورت لجن در کف مخزن ته نشین و چربی ها و روغن به تدریج به شکل کف غلیظ روی سطح سپتیک شناور می‌شوند.

نتیجه فعل و انفعالات بالا، کاهش قابل ملاحظه حجم لجن می‌باشد. به همین دلیل معمولا لجن سپتیک تانک هر 2 تا 4 سال یکبار، بر حسب زمان ماند اولیه، تخلیه می‌شود.

در پساب خروجی مواد معلق و تیرگی کمی وجود دارد اما همچنان کاملا صاف نیست و بوی بدی دارد. همچنین ممکن است هنوز دارای باکتری‌های بیماری زا، کیست و تخم کرم باشد. به همین دلیل نباید به هیچ عنوان از پساب خروجی از مخزن سپتیک، برای آبیاری فضای سبز و زمین های زراعی استفاده نمود. البته می‌توان با استفاده از یک شبکه زهکش زیر زمینی، پساب خروجی را تا پای درختان (نه سبزیجات) هدایت نمود و به تغذیه آنها کمک کرد.

در اغلب موارد این پساب بدبو و کدر یا باید به چاه جذبی هدایت شود یا در مناطقی که قدرت جذب چاه و میدان زهکشی صفر است و سطح آب زیر زمینی بالا می‌باشد، به 2 روش دفع گردد:

1. استفاده از پکیج تصفیه فاضلاب پیشرفته
2. و یا تخلیه توسط ماشین فاضلاب از سیستم.

سرعت هضم باکتری های بی هوازی، تحت تاثیر میزان دما و نوع موادی است که وارد سپتیک تانک می شود. دماهای بالاتر سبب افزایش فعالیت‌های بیولوژیکی و افزایش سرعت تجزیه می‌شود. همچنین دماهای بالاتر می‌تواند چربی‌های موجود در آب را به صورت مایع تبدیل کند.

سایر عوامل موثر بر عملکرد سپتیک تانک را در ادامه لیست نموده ایم:

1. غلظت پساب ورودی
2. درجه اسیدیته فاضلاب
3. ورود جریانات با شدت متغیر که میتواند مانع از فرآیند جداسازی و ته نشینی شود.
4. ورود زیاد چربی ها
5. ورود مواد آنتی باکتریال و مواد مورد استفاده در شیمی درمانی به مدت زیاد
6. کم بودن حجم مخزن

نقشه سپتیک تانک

1. قسمت ورودی فاضلاب: شامل فلنج، لوله و بافل (میانگیر) ورودی است که به صورت سیفون عمل می‌کند.
2. قسمت مخزن اولیه: 66% حجم کل مخزن سپتیک توسط این قسمت اشغال می‌شود.
3. قسمت مخزن ثانویه: این قسمت تقریبا 34% حجم سپتیک را اشغال کرده و در آن فاضلاب کمتر تصفیه شده مجددا تصفیه می شود.
4. قسمت جدا کننده: از ورود لجن، چربی و روغن‌های شناور به بخش تصفیه سازی جلوگیری می‌کند. به این دیواره، بافل یا دیوایدر نیز گفته می‌شود.
5. لوله‌ ونت: از طریق این مجرا گازهای تولید شده ناشی از فرآیندهای بیهوازی تصفیه فاضلاب خارج می‌گردد.
6. دریچه بازدید: در هر قسمت یک دریچه آدم رو و تخلیه فاضلاب تعبیه می شود.
7. سیستم خروجی فاضلاب: شامل فلنج، سیفون و لوله خروجی می‌باشد.
8. پایه‌ها که نقش نگهدارنده جهت حمل و نصب دستگاه را بعهده دارند و بهیچ عنوان امکان بارگزاری روی آنها وجود ندارد.

نقشه سپتیک تانک باید به نحوی طراحی شود که فاضلاب را درون خود تجزیه کند تا ذرات جامد درون آن به بیرون راه پیدا نکند.

در برخی از کشورها و همچنین زمانی که فضای کافی برای اجرای افقی سپتیک وجود ندارد نقشه گندانبارها بصورت عمودی طراحی و ساخته می شود. ساختمان سپتیکی که به صورت عمودی ساخته می‌شود، ساده تر اما نصب آن پیچیده تر بوده و به خاکبرداری بیشتری نیاز دارد.

نحوه حمل و نگهداری سپتیک تانک

سپتیک تانک بتنی در حجم 3 مترمکعب دارای وزنی معادل 4.5 تن بوده و برای بارگیری، جابجایی و باراندازی نیاز به جرثقیل دارد. در مقابل سپتیک پلی اتیلن 50 مترمکعب 3 تن وزن دارد. همین محدودیت باعث شده است سپتیک بتنی حداکثر تا 15 مترمکعب به صورت آماده و پیش ساخته تولید گردد ولی مدلهای پلی اتیلن تا 100 مترمکعب که دارای 6 تن وزن است، به صورت پیش ساخته و آماده در اختیار کارفرما قرار می گیرد.

از گندانبارهای فایبرگلاس اصولا به منظور تصفیه فاضلاب در مکان‌هایی که امکان استفاده از مدل پیش ساخته و آماده وجود ندارد، استفاده می‌شود. هزینه بارگیری، حمل و باراندازی سپتیک تانک فایبرگلاس از انواع دیگر کمتر می‌باشد.

حمل و نقل سپتیک تانک می‌تواند با ماشین‌های جرثقیل دار نیز انجام شود. در مناطق شمالی که جرثقیل نمی‌تواند زیاد تردد داشته باشد، می‌توان برای حمل مخزن فاضلاب از ماشین‌های جرثقیل دار استفاده نمود.

اجرا و نصب مخازن سپتیک

ابتدا باید گودالی با عرضی معادل نیم متر بیشتر از عرض مخزنی که خریداری شده، حفر شود. سپس با ریختن بتن در کف گودال، نسبت به جایگذاری سپتیک تانک اقدام شود. باید با استفاده از جرثقیل، دستگاه را به صورت تراز داخل گودال حفر شده قرار دهید.

لوله ورودی حتما باید کمی بالاتر از لوله خروجی تعبیه شود و سپس به فلنج لوله خروجی از ساختمان وصل گردد. بعد از نصب لوله ورودی و خروجی سپتیک تانک، آن را با آب تست کنید تا هم مسیر را آب بندی کرده و هم از عملیات نصب مطمئن شوید.

در زیر به چند نکته تکمیلی در این راستا اشاره شده است.

1. در صورتی که در محل نصب امکان تردد ماشین آلات سنگین وجود دارد، توصیه می‌شود به وسیله فنس فضای تردد ماشین ها و محل قرارگیری سپتیک تانک را جدا کنید.
2. عمق نصب باید به نحوی باشد که خروجی فاضلاب ساختمان به صورت ثقلی وارد آن شود.
3. در صورتی که خروجی پساب وارد چاه می‌شود، چاه فاضلاب باید حداقل 10 متر از ساختمان و حداقل 30 متر از چاه‌های آب فاصله داشته باشد.
4. زیر سازی و رگلاژ محل نصب انباره تعفن ضروری است و شیب سطح زیر دستگاه باید صفر درصد باشد.
5. فاصله مناسب محل نصب از ساختمان باید حداقل 3 متر باشد.

برای پر کردن زیر و اطراف سپتیک: می توان از شن و ماسه درشت، شن نخودی و خرده سنگ ها استفاده کرد و از آسفالت کنده شده از سطح زمین، نخاله‌های ساختمانی (آجر، پلاستیک)، خرده سنگ ها با لبه های تیز به هیچ وجه نباید استفاده کرد. اندازه مصالح ریخته شده دور مخزن از 15 – 20 میلی متر تجاوز نکند.

مواد مجاز بیان شده در بالا جهت پر کردن اطراف برای مخازن بدون تردد، در لایه‌های 30 سانتیمتری دور مخزن ریخته و هر لایه با تراکم استاندارد (حدود %95) کمپکت شود. که این روند تا اتمام دفن مخزن باید رعایت شود، در غیر اینصورت مخزن درهم میشکند. لازم به ذکر است که حتما زیر مخزن هم کامل پر و فضای خالی باقی نماند.
پر کردن و کمپکت با مصالح گفته شده باید تا 30 سانتیمتر بالای تاج مخزن ادامه داشته باشد. برای پر کردن عمق دفن باقی مانده، از خاک معمولی منطقه و بتن با رعایت تمامی دستور العمل های نصب استفاده کنید. وسایل مکانیکی سنگین (مثل لودر و کمپرسی و…) به هیچ وجه بر روی محل دفن سپتیک تانک حرکت نکنند.

هنگام تخلیه بار و همچنین انتقال و جاسازی مخزن سپتیک حتما از جاقلابی های تعبیه شده روی مخزن استفاده گردد، تعادل سپتیک تانک حفظ گردد و گذاشتن مخزن روی زمین یا درون چاله حتما به آرامی صورت پذیرد تا پایه ها نشکند.

تمامی اتصالات سپتیک تانک بعد از جایگذاری در چاله وصل می شوند. البته جهت سهولت در متراکم کردن خاک می توان انشعابات را مرحله به مرحله وصل کرد ولی در صورت باز ماندن سر انشعابات در مراحلی از دفن، باید مراقب بود که از جای انشعابات خاک وارد مخزن نشود. دقت کنید که روی لوله های انشعابات، خاک با حجم زیاد یکدفعه ریخته نشود و یا حتی در این بخش ها از آجر و بتن بابت حفاظت استفاده گردد که مانع هر گونه فشار به این مناطق شود.

جهت سهولت در پر کردن اطراف سپتیک تانک و انجام صحیح عمل کمپکت برای مخازن با عمق دفن تا 20 سانتیمتر از تاج مخزن، حتما دور تا دور مخزن باید فضایی از هر طرف مخزن نیم متر و برای مخازن سپتیک با عمق دفن بیش از 3 متر وجود داشته باشد، که براحتی خاک یا بتن ریزی دور مخزن به راحتی انجام شود.

اگر قرار است که سپتیک در جایی نصب شود که بار ترافیکی موجود باشد: می بایست با مشورت مهندسین مشاور تمهیداتی جهت اجرای بتن مسلح یا افزایش ارتفاع خاک متراکم روی مخزن اتخاذ گردد. ولی در کل توصیه می شود که مخزن در جایی نصب شود که حدالامکان بار ترافیکی یا فشار آب زیرزمینی نداشته باشیم.

برای دفن با عمق بیش از 3 متر حتما میبایست دور تا دور سپتیک تانک بتن ریزی شود. بدین صورت که همزمان با بتن ریزی داخل مخزن نیز با آب پر شود. این عملیات می بایست تا 30 سانتی متر بالای دستگاه ادامه یابد.

اگر داخل چاله سپتیک تانک آب زیرزمینی دارد: حتما قبل از عملیات جاگذاری تخلیه گردد. زیر سازی چاله باید با استحکام بیشتری صورت گیرد تا بعد از بارگذاری موجب نشست خاک زیر پایه های مخزن سپتیک نگردد. با استفاده از حایل هایی مانع ورود آب به داخل چاله شوید. برای جلوگیری از بلند شدن مخزن می توان از وزنه هایی با تسمه های مخصوص استفاده کرد. عمق آب زیر زمینی نباید بیش از 2 متر بالای سپتیک تانک باشد.

در نصب هوایی سپتیک تانک باید فوندانسیون اجرا شده، چه بتنی و چه فولادی، توانایی تحمل وزن مخزن پر و تمام بارهای دینامیکی وارده را داشته باشد.

هنگام کار و نصب سپتیک تانک، باید یک سری نکات ایمنی و مقررات مربوط به نصب و اجرای مخزن فاضلاب رعایت شود تا از بروز مشکل و آسیب جلوگیری گردد. در زیر به این نکات اشاره کرده ایم.

• هنگام ورود به سپتیک، الزامی است که حتما شخص دومی حضور داشته باشد.
• هنگام انجام کار مونتاژ، نصب، بازرسی، نگهداری و تعمیرات باید همه مقررات و دستورالعمل‌‌های مربوطه رعایت شود.
• عمق خاک برداری گودال سپتیک تانک، باید حداقل 150 و حداکثر 760 میلیمتر بیشتر از ارتفاع دستگاه باشد.
• از کناره ‌‌ها و عدسی‌‌های موجود در دو انتهای مخزن، باید 450 تا 600 میلیمتر فضای خالی در نظر گرفته شود.
• لایه زیرین محل نصب، حتما باید خاک از نوع شن و ماسه باشد و حداقل 152 میلیمتر در زمین‌‌های خاکی و 300 میلیمتر در زمین‌های سنگی ارتفاع داشته باشد.
• بعد از فراهم کردن بستر مناسب برای مخزن سپتیک پلی اتیلن، نصب حتما باید به صورت تراز انجام شود.

بهره برداری سپتیک فاضلاب

نکات مهمی که باید در استفاده از سپتیک تانک ها مورد توجه قرار دهید به شرح زیر می‌باشند:

• در داخل گندانبار مقادیر قابل توجهی گاز کربنیک (CO2)، سولفید هیدروژن (H2S) و دیگر گازهای نسبتا بدبو تولید و متصاعد وجود دارد. بنابراین باید مخزن سپتیک مجهز به ونت برای تخلیه گازهای بیهوازی باشد.
• با توجه به تجمع ذرات درشت دانه در داخل محفظه‌های سپتیک تانک، برای هر محفظه باید یک منهول جهت تخلیه لجن‌ها در نظر گرفته شود.
• در حد امکان ماده ضدعفونی کننده ای نباید به داخل مخزن فاضلاب وارد شود.
• خروجی سیستم‌های تصفیه فاضلاب بیهوازی در اکثر موارد دارای استانداردهای محیط زیست نیستند. به همین دلیل در صورتی که حجم پساب قابل توجه باشد، سیستم تصفیه پیشرفته تری برای فاضلاب باید در نظر گرفته شود.
• زمان تخلیه سپتیک تانک به طور معمول و در شرایطی که ظرفیت دستگاه خوب محاسبه شود و از ریختن مواد غیر از فاضلاب در آن جلوگیری شود، حدود 2 سال خواهد بود.

پساب خروجی از سپتیک تانک را بر اساس نفوذ پذیری زمین به 2 طریق دفع می‌کنند:

1. در زمین‌های با نفوذ پذیری زیاد، ترانشه ای به عمق 45 سانتیمتر حفر می‌شود و پساب گندانبار در آن تخلیه و در زمین‌های با نفوذ پذیری کم، پساب به داخل چاه جذبی هدایت می‌گردد.
2. در صورتی که زمین از نفوذ پذیری کمی برخوردار باشد، باید با ایجاد ترانشه‌هایی پر از شن و ماسه دانه بندی شده، سطح تماس فاضلاب با زمین را افزایش داد.

معایب گندانبار

سپتیک تانک در کنار مزایا و ویژگی‌های مثبت خود، دارای مشکلات و معایبی نیز می‌باشد که در زیر به آنها اشاره کرده ایم.

1. بزرگترین نگرانی در مورد این مخازن، شکستن دیواره تقسیم کننده دستگاه است. اگر این اتفاق بیفتد، توده‌های چربی سنگین شده به سمت پایین مخزن فاضلاب روانه می‌شوند و گازهای متصاعد شده از فعالیت باکتری‌های بیهوازی که در حال صعود به سمت بالا هستند، آزاد می‌شوند که این کار باعث بهم ریختن مکانیزم عملکرد سیستم سپتیک خواهد شد.
2. عدم تخلیه به موقع و عدم کنترل دوره ای سپتیک تانک باعث تصفیه ناقص، زود پر شدن، برگشت پساب بسمت مقصد و گرفتگی سرویس‌های بهداشتی می شود.
3. گرفتگی ونت هدایت گاز متان که باعث انفجار و متلاشی شدن سپتیک می‌گردد.
4. کار گذاشتن گندانبار اطراف ریشه درختان باعث می‌شود همزمان با رشد درختان، به بدنه مخزن ضربه وارد شود و حتی در مواردی مچاله گردد.
5. پنهان بودن سپتیک فاضلاب باعث می‌شود کارفرما زمان پر شدن دستگاه را متوجه نشود. بدین منظور باید به علائم طبیعی پر شدن انباره تعفن از جمله بوی بدی که در فضای ساختمان می پیچد و یا گرفتگی مجاری فاضلاب را دقت نمود تا باعث بروز مشکل نشود. در این راستا می‌توان از تابلو کنترل و نشانگر استفاده کرد و میزان سطح فاضلاب را هنگام پر شدن گندانبار متوجه شد.

تخلیه سپتیک تانک

بهنگام تخلیه سپتیک تانک به هیچ عنوان تمامی لجن برداشت نشود. استفاده از ماشین‌های لجن کش که دارای تجربه این کار هستند، می‌تواند راه گشای شما در امر تخلیه باشد. همچنین شما می‌توانید از ایستگاه پمپاژ فاضلاب بدین منظور استفاده کنید.

اینکه از کدام یک از منهولها برای تخلیه استفاده کنید، بستگی به یک مخزنه یا دو مخزنه بودن سپتیک تانک دارد. ولی در هر حال باید تمامی دریچه‌های مخزن فاضلاب را باز نموده و با انداختن پمپ نسبت به تخلیه اقدام نمائید.

عدم تخلیه به موقع باعث می‌شود لجن درون مخزن فاضلاب باقی بماند، تصفیه ناقص انجام شود و در نتیجه سوراخ چاه جذبی کور گردد. زمانی که مخزن سپتیک تانک پر می‌شود و درست عمل نمی‌کند، فرآیند تصفیه فاضلاب ناقص انجام می‌شود و همین باعث ایجاد بوی بد و مشمئز کننده ای خواهد شد که به کاربر اطلاع می‌دهد حتما سطح فاضلاب درون دستگاه را بررسی نماید.

چنانچه اطراف سپتیک تانک فاضلاب چمن وجود داشته باشد، در صورت پر شدن مخزن رنگ چمن اطراف آن تغییر می‌کند زیرا خروج گازهای سمی باعث این اتفاق می‌شود.

قیمت سپتیک تانک

قیمت سپتیک تانک به عوامل مختلفی بستگی دارد و با توجه به ابعاد و متریال مورد استفاده قرار گرفته در آن تعیین می‌شود. در زیر به آیتمهایی که در تعیین قیمت گندانبار نقش دارند، اشاره کرده ایم.

1. جنس بدنه مخزن سپتیک: بالاترین قیمت مربوط به مدل کامپوزیت و کمترین قیمت مربوط به نمونه‌های بتنی است. البته مشکلات مونتاژ، نصب و نگهداری گندانبار بتنی بسیار بیشتر است.
2. تک مخزنه، دو مخزنه و یا سه مخزنه بودن سپتیک و یا حتی راکتور بیهوازی بودن دستگاه باعث بالاتر رفتن قیمت آن می‌شود.
3. هر چه میزان خاک بیشتری نیاز باشد تا روی مخزن ریخته شود، قیمت بالاتر می رود.
4. هر چه تعداد و ارتفاع منهول ها بیشتر باشد، قیمت سپتیک فاضلاب بالاتر می رود.

قیمت سپتیک تانک عمودی بیشتر از افقی و غیر دفنی بیشتر از دفنی است. قیمت مدل فایبرگلاس بیشتر از پلی اتیلنی و دارای مزیت مونتاژ در محل، درون موتورخانه‌ها و پارکینگ ها می باشد. سپتیک تانک فایبر گلاس 10 مترمکعب دارای قیمت 148.000.000 تومان و 20 مترمکعب از 260.000.000 تا 290.000.000 تومان می باشد.

در ادامه لیست قیمت سپتیک تانک های پلی اتیلن از ظرفیت 2 تا 105 مترمکعب آورده است شده است. برای دریافت لیست قیمت بروز با همکاران من در واحد فروش تماس بگیرید.

1. 2 متر مکعب: از 140.000.000 تا حداکثر 330.000.000 ریال
2. 3 متر مکعب: 190.000.000 تا حداکثر 450.000.000 ریال
3. 4 متر مکعب: 240.000.000 تا حداکثر 540.000.000 ریال
4. 5 مترمکعب: 290.000.000 تا حداکثر 680.000.000 ریال
5. 10 مترمکعب: 470.000.000 تا حداکثر 990.000.000 ریال
6. 15 مترمکعب: 615.000.000 تا حداکثر 1.200.000.000 ریال
7. 20 مترمکعب: 730.000.000 تا حداکثر 1.450.000.000 ریال
8. 25 مترمکعب: 910.000.000 تا حداکثر 1.920.000.000 ریال
9. 30 مترمکعب: 1.100.000.000 تا حداکثر 2.150.000.000 ریال
10. 35 مترمکعب: 1.250.000.000 تا حداکثر 2.400.000.000 ریال
11. 40 مترمکعب: 1.380.000.000 تا حداکثر 2.695.000.000 ریال
12. 45 مترمکعب: 1.500.000.000 تا حداکثر 2.860.000.000 ریال
13. 50 مترمکعب: 1.730.000.000 تا حداکثر 3.070.000.000 ریال
14. 55 متر مکعب: 1.870.000.000 تا حداکثر 3.450.000.000 ریال
15. 60 مترمکعب: 1.990.000.000 تا حداکثر 3.670.000.000 ریال
16. 70 مترمکعب: 2.150.000.000 تا حداکثر 3.940.000.000 ریال
17. 80 مترمکعب: 2.400.000.000 تا حداکثر 4.400.000.000 ریال
18. 90 متر مکعب: 2.690.000.000 تا حداکثر قیمت 4.870.000.000 ریال
19. سپتیک 100 مترمکعب دارای وزن 4.5 تن از 2.910.000.000 تا 4.990.000.000 ریال

در صورتی که ظرفیت مورد نظر شما در این محدوده وجود ندارد، لطفا با همکاران واحد فروش تماس بگیرید و به صورت تلفنی از قیمت مطلع شوید.

تولید کننده سپتیک تانک

مهمترین کارخانه در زمینه تولید مخزن سپتیک پلی اتیلنی آماده، زمانی پا به عرصه تولید گذاشت که تعدادی از فارغ التحصیلان دانشگاه‌های معتبر همچون دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه صنعتی شریف به همراه دانشجویان دانشگاه تهران تصمیم گرفتند با تولید داخلی دستگاه سپتیکهای پیش ساخته پلی اتیلنی از خروج ارز جلوگیری کنند.

شرکتهای دیگری همچون پارس اتیلن کیش، آبنوس مکانیک، لوتوس و فراب صنعت نیز در این زمینه فعالیت دارند و از تولید کننده‌های سپتیک تانک پیش ساخته و درجا شناخته می‌شوند.