با تصفیه فاضلاب تمامی باکتری ها، آلاینده ها، سموم، آلودگی ها و مواد شیمیایی از بین می رود و آب برای استفاده مجدد آماده می شود. چنانچه هزاران تن فاضلاب روزانه تولیدی توسط واحدهای مختلف اداری، تجاری، صنعتی و بهداشتی تصفیه نگردد مطمئنا به چند سال نخواهد کشید که دنیا بدلیل ایجاد انواع سرطان ها و بیماریها نابود خواهد شد.
از اهمیت تصفیه فاضلاب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- به کاهش آلاینده‌ها و افزایش کیفیت آب و در نتیجه کاهش تأثیرات منفی برای گیاهان، جانوران و انسان‌ها کمک می‌کند.
- آبها می‌توانند مجدداً استفاده شوند و منابع آبی بازیافت و حفظ شوند.
- این کار کره زمین و موجودات درون آن را تا حد زیادی از شر مواد آلاینده که می‌توانند بیماریها را ایجاد و منتقل کنند، راحت می نماید.
چالش‌هایی همچون بزرگ شدن شهرها، رشد جمعیت فزاینده محیطهای شهری، افزایش تولیدات صنعتی و کشاورزی و افزایش قابل‌توجه مصرف مواد شیمیایی متفاوت موجب شده تا محیط زیست در معرض آلودگیهای جدی قرار بگیرد. همچنین ورود آلاینده‌ها به آبها و مصرف آن توسط آبزیانی که توسط انسان به مصرف می‌رسند، بخش مهمی از آلودگی محیط زیست را در بر می‌گیرد.
آلودگیهای ناشی از فلزات سنگینی که وارد آبها میشوند نیز با افزایش تولیدات صنعتی رو به افزایش است. از همین رو کنترل و کاهش بار آلودگی فاضلابها توسط پکیج تصفیه فاضلاب از منظر سلامت/بهداشت، پیشگیری از نابودی آبزیان و جلوگیری از برهم‌خوردن زنجیره غذایی در اکوسیستم دارای اهمیت زیادی است. فاضلاب هابه دو دسته اصلی بهداشتی و صنعتی تقسیم می شوند.
فاضلاب بهداشتی معروف به فاضلابهای بیوشیمیایی، عمدتاً از مواد آلی تجزیه‌پذیر تشکیل میشوند. تولید فاضلابهای بهداشتی از منازل مسکونی، مجتمع‌های اداری/و تجاری، سرویسهای بهداشتی عمومی، بیمارستانها، دامداری‌ها، آشپزخانه و رستوران‌ها و… صورت می‌پذیرد. خواص فاضلابهای بهداشتی یا خانگی در سطح یک کشور تقریبا یکسان است. ولی غلظت آنها بسته به مقدار مصرف سرانه آب در شهرها، تغییر می‌کند. رنگ فاضلاب خانگی نشان دهنده عمر آن است. (فاضلاب تازه: خاکستری؛ و فاضلاب کهنه: تیره و سیاه)
بوی فاضلاب ناشی از گازهایی است که در اثر متلاشی شدن مواد آلی بوجود می آید. بوی فاضلاب کهنه بیشتر ناشی از گاز H2S می باشد. (گاز هیدروژن سولفوره: فعالیت باکتری‌های بی هوازی؛ گاز کربنیک: مهمترین گازی است که از کار باکتری‌های هوازی تولید می‌شود) برای این مدل از فاضلابها از سپتیک تانک یا پکیج تصفیه فاضلاب بهداشتی استفاده می شود.
فاضلابهای صنعتی معروف به فاضلابهای شیمیایی هستند و اجزاء تشکیل دهنده آنها مواد شیمیایی تجزیه ناپذیر میباشد. منابع تولید فاضلابهای شیمیایی را عمدتاً صنایع شیمیایی، پالایشگاهها، پتروشیمی‌ها، صنایع نساجی، صنایع فولاد، صنایع سیمان، کاشی سازی‌ها، کارخانجات لبنی و… تشکیل می‌دهند. خواص فاضلابهای صنعتی و پساب کارخانه‌ها کاملا بستگی به نوع فرآورده کارخانه دارد و برای هر یک نوع خاصی از فرآیند باید برای ساخت پکیج تصفیه فاضلاب صنعتی استفاده شود. پکیج تصفیه فاضلاب قابل نصب در کارخانه تولید سنگ آهن، با سیستم قابل استقرار در واحدهای تولید لبنیات، یک دنیا متفاوت خواهد بود!
فاضلاب بسته به نوع و میزان آلودگی با روش‌های متفاوت فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی تصفیه می‌شود.
تصفیه فاضلاب فیزیکی همان تصفیه مقدماتی فاضلابها میباشد. هدف از تصفیه فاضلاب اولیه یا فیزیکی، «حذف مواد جامد معلق از فاضلاب» است که طی این فرآیند مقداری از مواد آلی بیولوژیکی نیز کاهش می‌یابد. البته این کاهش فقط از طریق «جداسازی بخشی از مواد آلی» اتفاق میافتد و این مواد لازم است در واحدهای دیگری تصفیه شوند. در مراحل اولیه، بیشتر فرآیندهای فیزیکی همچون:
- آشغال گیری. (آشغال گیرهای پکیج تصفیه فاضلاب قادرند تا 5% مواد آلی و 10% مواد جامد معلق فاضلاب را کاهش دهند.)
- دانه گیری. (قطر ذراتی که توسط دانه گیر گرفته میشوند، بزرگتر از 0.1 تا 0.2 میلیمتر است و جدا کردن آنها از فاضلاب فقط با تغییر سرعت جریان امکان‌پذیر میباشد)
- ته‌نشینی اولیه و متعادلسازی. (موجب می‌شود جریان بالادست از نظر هیدرولیکی به‌شکل پیوسته ادامه پیدا کند)
- شناورسازی
- و نهایتا چربی گیری
بکار گرفته میشوند.
تصفیه بیولوژیکی پسابها، به دو روش هوازی و بی هوازی انجام می‌گیرد. چون مواد آلی موجود در فاضلاب منبع غذایی میکروارگانیسم‌ها هستند، تماس فاضلاب با تعداد زیادی میکروارگانیسم، اساس جریانهای تصفیه بیولوژیکی است. فلذا آلاینده‌ها در زمان کوتاهی در پکیج تصفیه فاضلاب حذف میگردند. شرایط محیطی در هنگام تصفیه بیولوژیکی مانند:
- وجود اکسیژن کافی،
- مواد غذایی معدنی،
- درجه قلیائیت محیط و
- حرارت
باید در حدی نگهداشته شود تا رشد میکروبها درون پکیج تصفیه فاضلاب به‌خوبی انجام گیرد.
تصفیه شیمیایی فاضلابها در چندین دهه پیش مورد توجه قرار گرفت ولی به علت هزینه زیاد استفاده چندانی نداشت. به‌لطف تکامل بیشتر استانداردهای فاضلاب خروجی اما، امروزه تصفیه شیمیایی به امری واجب تبدیل شده است. مرسوم‌ترین روش‌های مورد استفاده در پکیج تصفیه فاضلاب شیمیایی استفاده از:
- کلرزن،
- تزریق ازن جهت ضدعفونی و گندزدایی،
- انعقاد،
- لخته سازی و..
میباشد. بهره‌گیری از منعقد کننده‌هایی مانند آهک، آلوم، نمکهای فریک یا پلی الکترولیتهای مصنوعی باعث چسبیدن ذرات بزرگتر شده که این ذرات پس از تبدیل شدن به لخته‌های بزرگتر، به آسانی ته‌نشین میشوند.
